Cục An toàn bức xạ và hạt nhân sẽ là “tổng chỉ huy” chiến lược quốc gia về an toàn hạt nhân
Cục An toàn bức xạ và hạt nhân phải trở thành cơ quan điều phối tổng thể chiến lược quốc gia về an toàn hạt nhân với năng lực kỹ thuật vững, có thẩm quyền độc lập và tư duy quốc tế hóa…
Đây là định hướng lớn được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tại buổi làm việc với Cục An toàn bức xạ và hạt nhân mới đây nhân dịp kỷ niệm 31 năm ngày thành lập đơn vị.
Báo cáo tại buổi làm việc, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân Nguyễn Hoàng Linh cho biết Cục đã chủ trì, trình Quốc hội thông qua Luật Năng lượng nguyên tử tại Quốc hội khoá XV kỳ họp thứ 9 vừa qua, cấp hơn 7.000 giấy phép công việc bức xạ, 280 giấy đăng ký hoạt động dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử, gần 4.800 chứng chỉ nhân viên bức xạ và chứng chỉ hành nghề (tăng trung bình khoảng 8%/năm), phê duyệt 220 kế hoạch ứng phó sự cố cấp cơ sở.
Bên cạnh đó, Cục đã trình Bộ cấp 63 giấy phép, thẩm định và phê duyệt 6 kế hoạch ứng phó sự cố cấp tỉnh; cùng nhiều hoạt động hợp tác quốc tế hiệu quả về an toàn, an ninh, thanh sát hạt nhân và hợp tác kỹ thuật với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA), Liên minh châu Âu (EU) và các đối tác quốc tế; Đầu mối giúp Bộ Khoa học và Công nghệ triển khai một số điều ước quốc tế trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; Hợp tác ba bên IAEA-Việt Nam - Lào/Campuchia để hỗ trợ Lào và Campuchia phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử, năng lực quản lý an toàn bức xạ hạt nhân.
Cục điều phối 6 dự án quốc gia (VIE), 17 dự án vùng, liên vùng, khu vực (RAS, INT) về tăng cường năng lực và thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, ứng dụng kỹ thuật hạt nhân vào các ngành, lĩnh vực; Trực tiếp triển khai 3 dự án (VIE9020, VIE9021, VIE9022) về phát triển hạ tầng pháp quy hạt nhân trong y tế và công nghiệp.
Cục là đơn vị chủ tịch luân phiên Mạng lưới cơ quan pháp quy hạt nhân ASEAN (ASEANTOM) năm 2020, Chủ tịch luân phiên Mạng lưới Thanh sát hạt nhân châu Á - Thái Bình Dương (APSN) năm 2021-2022.
Định hướng phát triển trọng tâm được Cục An toàn bức xạ và hạt nhân đặt ra trong giai đoạn 2026-2030 là: Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo Luật Năng lượng nguyên tử năm 2025; triển khai Nghị quyết phát triển năng lượng nguyên tử; tăng cường năng lực toàn diện của cơ quan an toàn bức xạ hạt nhân quốc gia; xây dựng, vận hành, khai thác Nền tảng số về an toàn bức xạ và hạt nhân và phát triển năng lượng nguyên tử; phát triển công nghệ và ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Đồng tời, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân đề xuất Bộ trưởng về Đề án Tăng cường năng lực của Cục; Cho phép thực hiện Dự án đầu tư công 2026-2028, bắt đầu đầu tư xây dựng nền tảng số cho toàn bộ hoạt động theo dõi, cấp phép; Xây dựng bộ tiêu chí, điều khoản Hợp đồng cho việc lựa chọn nhà thầu hỗ trợ tư vấn thẩm định nhà máy điện hạt nhân; Bảo đảm kinh phí hoạt động của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân; tạo điều kiện tăng cường cơ sở vật chất cho Cục An toàn bức xạ và hạt nhân tại trụ sở mới.
Cục An toàn bức xạ và hạt nhân không chỉ là đơn vị xây dựng văn bản pháp quy, mà còn là cơ quan tham mưu cho Bộ và Chính phủ trong các vấn đề liên quan đến phát triển điện hạt nhân, ứng dụng năng lượng nguyên tử và bảo đảm an toàn bức xạ.
Thứ trưởng đề nghị Cục An toàn bức xạ và hạt nhân và Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (VINATOM) cần xem việc tham mưu, xây dựng báo cáo chuyên sâu là nhiệm vụ thường xuyên, ít nhất hằng quý. Bản tin về pháp quy hạt nhân phải được xuất bản định kỳ hằng tháng, thay vì 6 tháng/lần như hiện nay, để đảm bảo tính cập nhật và hiệu quả truyền thông.
Đối với các vấn đề đã được Bộ trưởng giải đáp rõ ràng. Thứ trưởng Lê Xuân Định yêu cầu Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cần nhanh chóng bắt tay vào hành động, không chần chừ, hoàn thành đúng tiến độ, đủ nội dung và đạt hiệu quả cao nhất theo nhiệm vụ Bộ giao. Lãnh đạo Bộ tin tưởng tập thể cán bộ Cục sẽ phát huy tinh thần đoàn kết, phối hợp hiệu quả để hoàn thành trọng trách được giao.
Sau khi lắng nghe báo cáo của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân và ý kiến từ các đơn vị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Năm 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng khi Cục bước sang thập kỷ phát triển mới - gắn với định hướng chiến lược của Việt Nam xác lập điện hạt nhân là điện xanh và điện nền, đồng thời thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử trong mọi mặt của đời sống.
Theo Bộ trưởng, bối cảnh mới đòi hỏi Cục phải khẳng định rõ nét vai trò điều phối tổng thể, thống nhất lực lượng và nắm giữ năng lực kỹ thuật lõi về an toàn hạt nhân.
