Không dựa vào quyền thu giữ tài sản bảo đảm để nới lỏng điều kiện tiếp cận tín dụng
Cơ quan thẩm tra của Quốc hội yêu cầu cơ quan soạn thảo Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi lưu ý trường hợp các tổ chức tín dụng dựa vào quyền thu giữ tài sản bảo đảm để nới lỏng điều kiện cho vay, thẩm định tín dụng, dẫn đến cấp tín dụng sai quy định nhưng vẫn được quyền thu giữ tài sản bảo đảm...
Sáng nay (20/5), Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra Dự thảo luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).
Một trong những nội dung trọng tâm được trình bày là việc luật hóa 3 chính sách liên quan đến quyền thu giữ tài sản bảo đảm nhằm xử lý nợ xấu. Các chính sách này được đề xuất tại Điều 198a, bổ sung sau Điều 198 của Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành.
LUẬT HOÁ 3 CHÍNH SÁCH VỀ THU GIỮ TÀI SẢN BẢO ĐẢM CỦA CÁC KHOẢN NỢ XẤU
Thứ nhất, dự thảo quy định tổ chức tín dụng, tổ chức mua bán và xử lý nợ được quyền thu giữ tài sản bảo đảm trong trường hợp xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, việc thu giữ chỉ được thực hiện nếu trong hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận rằng bên bảo đảm đồng ý cho bên nhận bảo đảm được quyền thu giữ tài sản bảo đảm khi phát sinh nghĩa vụ phải xử lý. Quy định này yêu cầu sự đồng thuận trước giữa các bên và phải tuân thủ theo quy định pháp luật.
Chính phủ cần cân nhắc phạm vi áp dụng 3 chính sách; có phương án xử lý phù hợp để tránh việc các tổ chức tín dụng dựa vào quyền thu giữ tài sản bảo đảm nới lỏng điều kiện cho vay, thẩm định tín dụng, dẫn đến rủi ro khoản tín dụng được cấp sai quy định mà vẫn cho phép áp dụng quyền thu giữ tài sản bảo đảm, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của các bên có liên quan.
(Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế - Tài chính)
Thứ hai, việc thu giữ tài sản bảo đảm không phải là hành động đơn phương hay vô điều kiện. Dự thảo luật quy định rõ việc thu giữ phải tuân thủ về phạm vi, giới hạn và điều kiện cụ thể.
Đồng thời, trình tự và thủ tục thu giữ cần bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng và tuân thủ đúng pháp luật, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên có nghĩa vụ, tổ chức tín dụng và các bên liên quan.
Thứ ba, dự thảo quy định tổ chức tín dụng không được sử dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội trong quá trình thu giữ tài sản bảo đảm. Việc ủy quyền thu giữ cũng bị giới hạn, chỉ được thực hiện cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản trực thuộc tổ chức tín dụng. Đối với các tổ chức tín dụng được chuyển giao bắt buộc, quyền thu giữ chỉ được ủy quyền cho tổ chức tín dụng nhận chuyển giao hoặc công ty quản lý nợ của tổ chức đó. Các tổ chức được quyền thu giữ tài sản bảo đảm phải ban hành quy định nội bộ, bao gồm quy trình thực hiện và điều kiện ủy quyền.
Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội cơ bản nhất trí với giải trình của Chính phủ về cơ sở bổ sung 3 chính sách nói trên. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cân nhắc phạm vi áp dụng 3 chính sách; có phương án xử lý phù hợp để tránh việc các tổ chức tín dụng dựa vào quyền thu giữ tài sản bảo đảm nới lỏng điều kiện cho vay, thẩm định tín dụng, dẫn đến rủi ro khoản tín dụng được cấp sai quy định mà vẫn cho phép áp dụng quyền thu giữ tài sản bảo đảm, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của các bên có liên quan.
GIAO QUYỀN CHO VAY ĐẶC BIỆT VỚI LÃI SUẤT 0% CHO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC
Liên quan đến thẩm quyền cho vay đặc biệt với lãi suất 0% mỗi năm và không có tài sản bảo đảm, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đồng tình với đề xuất chuyển thẩm quyền phê duyệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Cơ quan thẩm tra đề nghị rà soát hệ thống quy định hiện hành, xây dựng tiêu chí và điều kiện cho vay rõ ràng, minh bạch; đồng thời hoàn thiện trình tự và thủ tục để bảo đảm quản lý rủi ro và hạn chế tổn thất.
Bên cạnh đó, báo cáo thẩm tra cũng đề cập đến các nội dung khác như xử lý tài sản bảo đảm đang bị kê biên thi hành án và hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong các vụ án hình sự hoặc là phương tiện vi phạm hành chính. Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất với các quy định tại dự thảo và đề nghị tiếp tục rà soát để tránh xung đột pháp luật trong các trường hợp có nhiều bên cùng nhận bảo đảm hoặc tài sản có giá trị vượt quá nghĩa vụ bảo đảm.
Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý việc xác định đầy đủ các trường hợp chuyển tiếp và đề xuất thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật, bảo đảm không tạo ra khoảng trống pháp lý, đồng thời phù hợp với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận và cho ý kiến về các nội dung trọng tâm của dự án luật, bao gồm: thẩm quyền cho vay đặc biệt không có tài sản bảo đảm; quyền thu giữ tài sản bảo đảm; kê biên tài sản đang được sử dụng làm tài sản bảo đảm; hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật trong các vụ án; cùng các vấn đề khác mà đại biểu quan tâm.
