Ông lớn công nghệ nào đang dẫn đầu cuộc đua AI đám mây tại Trung Quốc?

Trong khuôn khổ Hội nghị Apsara thường niên của Alibaba Cloud, người tham dự khó có thể bỏ qua những tấm biển quảng cáo khổng lồ của Volcano Engine (nền tảng điện toán đám mây của ByteDance) phủ kín sân bay quốc tế Tiêu Sơn và ga Hàng Châu Đông. Trên đó nổi bật dòng chữ: “Chiếm 46,4% thị phần mô hình lớn trên đám mây công cộng tại Trung Quốc”.

Cách diễn đạt này không hề phô trương, nhưng lại khiến người ta hiểu ngay thông điệp: trong thị trường có khoảng mười nhà cung cấp dịch vụ đám mây, nắm gần một nửa thị phần là đủ để chứng minh vị thế, theo Kr Asia.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành tỏ ra hoài nghi. Họ chỉ ra rằng số liệu của Volcano Engine dựa trên dịch vụ MaaS (model-as-a-service) - tức chỉ tính mô hình đóng mã nguồn được triển khai trực tiếp trên nền tảng. Những khách hàng thuê hạ tầng hoặc nền tảng để tự triển khai mô hình nguồn mở lại không được tính đến, nên lượng tiêu thụ MaaS đơn thuần chưa phản ánh toàn diện năng lực cạnh tranh thực sự.

Song, Volcano Engine cũng không phải ngoại lệ. Trong thị trường điện toán đám mây hiện nay, hầu như “ông lớn” nào cũng có thể tuyên bố mình là “người dẫn đầu”, tùy vào tiêu chí được chọn.

Trong các báo cáo nghiên cứu và quảng cáo, Alibaba, ByteDance và Baidu đều từng khẳng định mình đứng đầu ở khía cạnh nào đó. Cuộc cạnh tranh đã trở nên giằng co đến mức câu hỏi “Ai mới thực sự dẫn đầu thị trường AI đám mây Trung Quốc?” ngày càng khó trả lời.

MỖI BÊN MỘT CÁCH LÀM

Ở góc độ nào đó, tất cả đều đúng. Cuộc tranh cãi không chỉ xoay quanh độ chính xác của số liệu, mà còn cách mỗi bên định nghĩa “thành công”.

Volcano Engine dẫn đầu về lượng truy cập mô hình lớn trên đám mây công cộng - tức đếm mỗi lần người dùng sử dụng mô hình. Con số này bao gồm mô hình Doubao của ByteDance (không tính nội bộ Douyin và Doubao) cùng nhiều mô hình của bên thứ ba. Mỗi token được sinh ra trên nền tảng đều góp phần vào thị phần của họ.

Alibaba Cloud lại tính tổng doanh thu trên toàn bộ chuỗi công nghệ, từ hạ tầng (IaaS), nền tảng (PaaS) đến dịch vụ mô hình (MaaS).

Trong khi đó, Baidu tập trung vào doanh thu từ sản phẩm và giải pháp AI tùy chỉnh cho từng ngành, thậm chí công bố rằng họ “đứng đầu cả về số lượng và giá trị hợp đồng mô hình lớn trong nửa đầu năm 2025”.

Còn Z.ai (tên mới của Zhipu AI), cho biết kể từ khi ra mắt mô hình GLM-4.5, doanh thu từ lượt sử dụng mô hình, dựa trên dữ liệu OpenRouter, đã vượt tổng tất cả các mô hình nội địa khác cộng lại.

Cách đo lường nào cũng có lý, vì điện toán đám mây gồm nhiều tầng và mô hình kinh doanh khác nhau, nên không thể có một chỉ số duy nhất phản ánh mức độ thành công. Ví dụ, doanh nghiệp nhỏ có thể thuê máy chủ ảo hàng tháng, trong khi lập trình viên cá nhân chỉ cần gọi API để truy cập mô hình AI. Lượng sử dụng mô hình lớn vì thế cũng rất khác: có người chỉ thử nghiệm, có người tích hợp sâu vào hệ thống doanh nghiệp.

Đó là lý do Volcano Engine luôn nhấn mạnh vào hiệu suất. Sau khi mô hình DeepSeek V3.1 ra mắt hồi tháng 8, Volcano Engine luôn quảng bá thế mạnh của mình qua các chỉ số như thời gian sinh token trung bình (TPOT) và tốc độ token mỗi phút (TPM) – thước đo quan trọng về năng lực xử lý.

Một hệ thống đạt 5 TPM (5 token/phút) có thể phục vụ khoảng 10.000 người dùng đồng thời, giả định mỗi người tạo ra khoảng 500 token mỗi phút. Cách vận hành này phù hợp với các dịch vụ AI có lưu lượng lớn, nhu cầu linh hoạt, và yêu cầu mở rộng nhanh.

Ngược lại, Alibaba và Baidu lại chú trọng tổng doanh thu – giống như điều hành cả một nhà bếp hoàn chỉnh: khách hàng có thể thuê thiết bị cao cấp, đặt món sẵn, hoặc kết hợp cả hai.

Một kỹ sư AI chia sẻ với giới báo chí rằng: “Giống như bạn đi siêu thị hàng tuần, nếu cần mua một chiếc cốc, trừ khi chỗ khác có thứ quá đặc biệt, còn không bạn sẽ mua ngay ở đó thôi”. Sự “gắn bó” của khách hàng trong lĩnh vực đám mây và AI đến từ hệ sinh thái giải pháp tích hợp: API kết hợp với cơ sở dữ liệu, máy ảo và công cụ quản lý dữ liệu.

THỊ TRƯỜNG VẪN CÒN NHỎ

Một số chuyên gia nhận định, dù cạnh tranh khốc liệt, quy mô thị trường mô hình lớn ở Trung Quốc vẫn còn nhỏ. Tháng 5/2024, Volcano Engine “kích nổ” thị trường MaaS bằng đợt giảm giá mạnh: mô hình Doubao Pro-32K hạ từ mức thông thường xuống chỉ 0,0001 USD cho mỗi 1.000 token, giảm tới 99,3%.

Động thái này lập tức châm ngòi cho cuộc chiến giá: Alibaba, Tencent và Baidu đồng loạt giảm theo. Kết quả, số lượt sử dụng mô hình trên Volcano Engine tăng vọt từ 120 tỷ lên hơn 500 tỷ token.

Đến nửa đầu năm 2025, theo IDC, tổng lượng sử dụng mô hình lớn tại Trung Quốc đạt 536,7 nghìn tỷ token. Với mức giá hiện tại của mô hình Doubao Pro-128K, toàn thị trường MaaS chỉ trị giá khoảng 70–84 triệu USD. Trong khi đó, riêng Alibaba Cloud đã thu về hơn 11,2 tỷ USD năm 2024 – cho thấy mảng MaaS vẫn chỉ là phần rất nhỏ trong “bức tranh đám mây” rộng lớn.

Điện toán đám mây vốn là ngành dựa trên quy mô và hiệu ứng mạng lưới. Với nền tảng hạ tầng vững và quan hệ sâu rộng với doanh nghiệp, Alibaba Cloud chọn con đường tích hợp toàn chuỗi. Còn Volcano Engine, tân binh non trẻ, gặp bất lợi ở mảng CPU truyền thống nên đặt cược vào GPU và dịch vụ MaaS mở rộng quy mô.

Tháng 5 vừa qua, CEO Tan Dai của Volcano Engine ví von: “Cuộc marathon này mới chỉ chạy được 500 mét”, và dự đoán thị trường có thể tăng trưởng gấp 100 lần. Ông tiết lộ, lượng token mà Doubao xử lý mỗi ngày nay đã vượt 16,4 nghìn tỷ, tăng 137 lần so với khi ra mắt vào tháng 5/2024.

VẬY AI THỰC SỰ DẪN ĐẦU?

Tại Hội nghị Apsara, Alibaba Cloud cho rằng việc chỉ đo theo lượt sử dụng mô hình công khai chẳng khác nào “chỉ thấy phần nổi của tảng băng chìm”. Họ nhấn mạnh rằng rất nhiều khách hàng triển khai mô hình Qwen nguồn mở của Alibaba trên máy chủ riêng, nên dữ liệu này không xuất hiện trong thống kê.

Thay vì đếm token, Alibaba chọn doanh thu tổng hợp, bao gồm thuê GPU, nền tảng và dịch vụ mô hình, và khẳng định mình đứng đầu theo tiêu chí đó.

Công ty cũng đề xuất phân loại rõ giữa nhà cung cấp phát triển mô hình tự thân và đơn vị chỉ bán lại mô hình của bên thứ ba, cũng như giữa mô hình phục vụ suy luận phức tạp và mô hình chỉ gắn nhãn đơn giản.

Một báo cáo của Frost & Sullivan công bố tháng 9 ủng hộ lập luận này: xét theo tỷ lệ sử dụng mô hình tự phát triển trong nửa đầu 2025, Qwen của Alibaba đứng đầu với 17,7%, theo sau là Doubao của ByteDance (14,1%) và DeepSeek (10,3%).

CUỘC CHIẾN GIÁ CẢ HAY CHẤT LƯỢNG

Giá rẻ không phải là vũ khí mạnh nhất. Khi lượng token tăng mạnh, các hãng phát triển mô hình lớn đang chuyển hướng từ “đua hạ tầng và lưu lượng” sang cạnh tranh về hiệu năng, chiều sâu dịch vụ và trải nghiệm người dùng.

Năm 2024, các đợt giảm giá thúc đẩy tăng trưởng token. Nhưng sang 2025, chiến lược này dần mất tác dụng: token đã quá rẻ, doanh nghiệp giờ quan tâm hơn đến hiệu quả thực tế.

Với những nhà phát triển mô hình nhỏ, không đủ sức cạnh tranh bằng quy mô, sự khác biệt trở thành yếu tố sống còn. Chẳng hạn như mô hình K2 của Moonshot AI, được tối ưu cho lập trình, nhanh chóng được đón nhận nhờ tỷ lệ giá/hiệu suất cao; hay gói “GLM Coding Plan” của Z.ai giúp tăng đáng kể khả năng xử lý đồng thời trong các dự án lập trình.

Theo các nhà quan sát, trong cuộc đua mô hình lớn hiện nay, chỉ có một thước đo thực sự quan trọng: Bao nhiêu khách hàng sẵn sàng trả tiền để sử dụng dịch vụ của bạn?