Việc giao ACV đầu tư, khai thác Cảng hàng không Quốc tế Long Thành cần phải được Quốc hội thông qua, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nêu rõ khi trình Quốc hội Báo cáo nghiên cứu khả thi giai đoạn 1 dự án này, chiều 24/10.

Việc giao ACV đầu tư, khai thác cần phải được Quốc hội thông qua.

Về hình thức đầu tư, Chính phủ cho biết: hạng mục 1 (các công trình trụ sở cơ quan quản lý nhà nước): giao cho Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đầu tư, sau đó cho các cơ quan quản lý nhà nước thuê lại.

Hạng mục 2 (các công trình phục vụ quản lý bay): Giao cho Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) trực tiếp đầu tư bằng vốn của doanh nghiệp.

Hạng mục 3 (các công trình thiết yếu của cảng hàng không): giao cho ACV trực tiếp đầu tư bằng vốn của doanh nghiệp.

Hạng mục 4 (các công trình dịch vụ): giao cho ACV hợp tác đầu tư, nhượng quyền đầu tư, khai thác hoặc xã hội hóa đầu tư. Hình thức đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư.

Lý do, theo tờ trình, VATM là doanh nghiệp nhà nước và là doanh nghiệp duy nhất được cung cấp dịch vụ công ích quản lý, điều hành hoạt động bay tại Việt Nam. Do vậy, việc đề xuất giao VATM đầu tư các hạng mục liên quan đến quản lý, điều hành hoạt động bay bằng vốn của doanh nghiệp để cung cấp dịch vụ quản lý, điều hành bay cho Cảng hàng không quốc tế Long Thành là phù hợp.

Chính phủ cũng giải thích, theo quy định tại khoản 3 điều 2 nghị quyết số 94/2015/QH13, dự án có thể sử dụng phần vốn cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước của ngành hàng không, vốn doanh nghiệp. Do vậy, việc giao ACV trực tiếp đầu tư (các hạng mục 1, 3 và 4) bằng vốn của doanh nghiệp là có thể xem xét chấp nhận được.

"Tuy nhiên, đây là dự án xây dựng cảng hàng không mới nên theo quy định của Luật Đấu thầu (khoản 3 điều 1) phải thực hiện đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án. Do vậy, việc giao ACV đầu tư, khai thác Cảng cần phải được Quốc hội thông qua.

Khu vực thương mại trung tâm - Ảnh từ báo cáo nghiên cứu khả thi giai đoạn 1

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Kinh tế Quốc hội nhấn mạnh, dự án này là công trình quan trọng quốc gia, có liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia nên việc lựa chọn nhà đầu tư cần phải hết sức thận trọng, chặt chẽ, bảo đảm cơ sở pháp lý.

Theo quy định của pháp luật hiện hành về đấu thầu thì việc lựa chọn nhà đầu tư dự án thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh báo cáo Quốc hội.

Cụ thể,  khoản 4 Điều 22 của Luật Đấu thầu quy định:

"4. Chỉ định thầu đối với nhà đầu tư được áp dụng trong các trường hợp sau đây:

a) Chỉ có một nhà đầu tư đăng ký thực hiện;

b) Chỉ có một nhà đầu tư có khả năng thực hiện do liên quan đến sở hữu trí tuệ, bí mật thương mại, công nghệ hoặc thu xếp vốn;

c) Nhà đầu tư đề xuất dự án đáp ứng yêu cầu thực hiện dự án khả thi và hiệu quả cao nhất theo quy định của Chính phủ."

111.689 tỷ đồng tác động nợ công ra sao?

Theo tờ trình, tổng mức đầu tư dự kiến giai đoạn 1 là 111.689 tỷ đồng.

Tổng số vốn ACV cần huy động là 4,194 tỷ USD, tương đương khoảng 98.014 tỷ đồng.

Đến ngày 31/12/2018, ACV đã tích lũy được lượng tiền mặt là 24.268 tỷ đồng; trong giai đoạn 2019-2025, ACVdự kiến tiếp tục tích lũy12.339 tỷ đồng từ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.Do đó, dự kiến ACV bố trí vốn chủ sở hữu được 36.607 tỷ đồng, tương đương 1,566 tỷ USD, chiếm 37% tổng vốn đầu tư.

Số vốn còn lại ACV phải đi vay khoảng 2,628 tỷ USD. Đến thời điểm hiện tại, ACV đã làm việc với 12 tổ chức trong và ngoài nước và ký các biên bản thoả thuận hợp tác (MOU) về thu xếp vốn với tổng giá trị đề xuất hơn 5 tỷ USD, thời gian vay 15 năm, thời gian ân hạn 5 năm, lãi suất trung bình dự kiến khoảng 5-5,5%/năm.

Tổng số vốn VATM cần huy động là 3.225 tỷ đồng, trong đó VATM đã cân đối được khoảng 2.125 tỷ đồng. VATM dự kiến sẽ vay vốn thương mại của ngân hàng trong nướckhoảng 1.100 tỷ đồng, với lãi suất tính toán dự kiến là 11%/năm.

Uỷ ban Kinh tế cho rằng, báo cáo của Chính phủ chưa có đánh giá tác động cụ thể của từng loại nguồn vốn (ví dụ: như tính toán tác động đến nợ công nếu vay vốn ODA) mà mới tập trung vào phương án sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước (VATM) và doanh nghiệp do Nhà nước chi phối (ACV) thực hiện.

Trong tổng số 4,194 tỷ USD vốn của ACV đầu tư vào dự án, dự kiến ACV phải đi vay khoảng 2,628 tỷ USD. Theo Chính phủ thì khoản vay này không làm tăng nợ công do không sử dụng vốn ODA .

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế phân tích, theo quy định tại Luật Quản lý nợ công thì dự án này thuộc đối tượng được bảo lãnh Chính phủ. Nếu được Chính phủ bảo lãnh thì khoản vay này sẽ được tính vào nợ công.

Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ báo cáo thêm có khả năng cấp bảo lãnh đối với khoản vay này không để có cơ sở đánh giá đầy đủ, chính xác tác động của phương án huy động vốn đối với nợ công.

Mặt khác, ACV là doanh nghiệp do nhà nước chi phối, nên dù huy động vốn dưới hình thức nào thì Nhà nước vẫn có trách nhiệm trong việc xử lý khi có rủi ro đối với phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, do đó, kể cả việc Chính phủ không cấp bảo lãnh đối với khoản vay này thì cũng cần có sự giám sát chặt chẽ của cơ quan có thẩm quyền đối với hoạt động vay, sử dụng vốn vay của ACV, cơ quan thẩm tra lưu ý.