Theo Bloomberg, Nhật Bản đang rót hàng tỷ đô la vào một cuộc đặt cược lâu dài nhằm vực dậy năng lực sản xuất chip của mình. Những con chip tiên tiến sẽ đóng vai trò nền tảng cho hàng chục công nghệ quan trọng, bao gồm trí tuệ nhân tạo, hệ thống vũ khí và xe điện. 

KẾ HOẠCH TRỞ THÀNH CÔNG XƯỞNG SẢN XUẤT CHIP CỦA NHẬT BẢN

Trong vòng chưa đầy ba năm, Nhật Bản đã dành khoảng 4 nghìn tỷ Yên (26,7 tỷ USD) để khôi phục sức mạnh sản xuất chất bán dẫn của mình. Thủ tướng Fumio Kishida đặt mục tiêu hỗ trợ tài chính cho ngành này để cuối cùng đạt tới 10 nghìn tỷ Yên với sự hỗ trợ của khu vực tư nhân. Một trong số các mục tiêu là tăng gấp ba lần doanh số bán chip sản xuất trong nước lên hơn 15 nghìn tỷ Yên vào năm 2030.

Chiến lược chip mới của Nhật Bản có hai hướng chính. Đầu tiên, Nhật tìm cách tái lập mình thành một địa điểm đắc địa để sản xuất chip truyền thống bằng cách thu hút những tên tuổi nước ngoài lớn nhất trong ngành đến Nhật Bản với các khoản trợ cấp hào phóng lên tới một nửa chi phí thiết lập.

Phần thứ hai và tham vọng hơn của chiến lược là dự án Rapidus ở Hokkaido nhằm khôi phục vị thế của Nhật Bản với tư cách là nước đi đầu trong lĩnh vực chip silicon.

Tokyo đã có thể đạt được một số thành công trong phần đầu tiên và phần lớn hơn trong chiến lược của mình. Nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan, có một nhà máy trị giá 7 tỷ USD đang chuẩn bị đi vào sản xuất ở Kumamoto, miền nam Nhật Bản, và một nhà máy khác sắp khởi công, đồng thời đang đàm phán về nhà máy thứ ba. Gã khổng lồ Đài Loan đã nhanh chóng nhận ra rằng các dự án chip do Tokyo tài trợ một phần có thể khởi động nhanh hơn rất nhiều so với ở Mỹ hoặc các nước khác.

Bằng cách dựa vào kiến thức chuyên môn của các nhà sản xuất hàng đầu thế giới, Nhật Bản hy vọng sẽ tái tạo lại các hệ sinh thái liên quan đến chip nhằm cung cấp việc làm và đổi mới tăng trưởng cho các nền kinh tế khu vực. Đồng thời, những động thái này sẽ giúp củng cố uy tín của Nhật Bản, cam kết duy trì dây chuyền sản xuất chất bán dẫn quan trọng cho mọi thứ từ điện thoại thông minh, ô tô đến các hệ thống tên lửa mới nhất.

Chiến lược của Nhật Bản đánh dấu sự khởi đầu từ những nỗ lực trước đây nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp chip đã kết thúc trong thất bại.

Cùng với TSMC, Micron Technology Inc., ASML Holding NV và Samsung cũng đang đầu tư vào cơ sở sản xuất hoặc nghiên cứu tại Nhật Bản khi các công ty tìm kiếm những thỏa thuận tốt nhất để củng cố sản lượng trong tương lai.

Giám đốc điều hành trung tâm nghiên cứu vi điện tử Imec có trụ sở tại Bỉ, Luc Van den hove cho biết: “Nhật Bản lần này đã thực hiện một cách tiếp cận táo bạo và đưa ra quyết định rất nhanh chóng”. 

Các nhà máy TSMC có nhiều lý do để thành công. Công nghệ cho các sản phẩm của nhà máy đầu tiên, chip logic 12nm đến 28nm, đã được thiết lập. Kumamoto nằm trên đảo Kyushu phía nam Nhật Bản, nơi có hệ sinh thái gồm khoảng 1.000 công ty công nghệ liên quan. Và có những khách hàng – bao gồm cả các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản.

Xưởng đúc thứ hai của TSMC, được công bố chính thức vào đầu tháng này, sẽ sản xuất chip 6nm đến 7nm gần đó. Theo nhà lập pháp Yoshihiro Seki, tổng thư ký của một liên minh chuyên về chip, đến năm 2037, doanh thu thuế từ các xưởng đúc có thể sẽ hoàn trả chi phí ban đầu của chính phủ.

NHỮNG THÁCH THỨC PHẢI VƯỢT QUA ĐỂ TRỞ THÀNH CÔNG XƯỞNG CỦA THẾ GIỚI

Nhật Bản cũng là một địa điểm hấp dẫn vì những lý do khác. Quốc gia có lực lượng lao động tính kỷ luật cao và các dịch vụ đáng tin cậy. Sự sụt giảm của đồng Yên Nhật xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ cũng giúp đất nước này trở thành cơ sở sản xuất có giá cả phải chăng hơn nhiều. Nhật Bản cũng là nhà cung cấp toàn cầu quan trọng một số hóa chất và thiết bị dùng trong sản xuất chip. 

Cho đến nay, chính phủ đã hứa cấp 330 tỷ yên và dành thêm 646 tỷ yên vào quỹ để hỗ trợ dự án Rapidus. Số tiền đó sẽ bao gồm một nửa khoản đầu tư 2 nghìn tỷ yên ban đầu, nhưng công ty tư nhân vẫn chưa cho biết họ sẽ huy động số tiền mặt còn lại như thế nào hoặc cần thêm 3 nghìn tỷ yên để mở rộng hoạt động sau khi xưởng đúc được ra mắt.

Trái ngược với sự hỗ trợ của chính phủ mà Rapidus nhận được, phản ứng từ doanh nghiệp Nhật Bản lại khá thờ ơ. Các công ty lớn như Toyota Motor Corp. cho đến nay chỉ cam kết đầu tư 7,3 tỷ Yên cho liên doanh này.

Các chuyên gia cho biết, Rapidus sẽ phải vật lộn để thuê khoảng 1.000 kỹ sư và công nhân cần thiết để vận hành xưởng đúc. Lĩnh vực chip của Nhật Bản đã mất khoảng 30% việc làm trong hai thập kỷ cho đến năm 2019 khi thị phần của nước này trên thị trường sản xuất chip toàn cầu giảm từ trên 50% xuống dưới 10%. Theo METI, điều đó dẫn đến sự thiếu hụt ít nhất 40.000 công nhân trong thập kỷ tới khi dân số giảm.

Tuy nhiên, các khoản trợ cấp khổng lồ của Nhật Bản cho thấy quyết tâm mới của chính phủ trong việc tận dụng cơ hội để giành lại một phần sức mạnh chip của quốc gia. Chúng cũng phản ánh quan điểm rằng trong một thế giới không chắc chắn và nhiều biến động, thà ném tiền vào công nghệ chip còn hơn là không có kế hoạch dự phòng nào cả.