Chi tiêu của Chính phủ Mỹ lập kỷ lục mới dù bộ DOGE ra sức cắt giảm

Bất chấp nỗ lực phi thường của Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), do tỷ phú Elon Musk đứng đầu, trong việc cắt giảm bội chi, mức chi tiêu ngân sách liên bang của Mỹ vẫn tăng lên mức kỷ lục 603 tỷ USD trong tháng 2/2025. Số liệu này cho thấy chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang đứng trước khó khăn lớn trong việc giảm quy mô và chi phí của bộ máy.

DOGE tuyên bố đã tiết kiệm được hơn 100 tỷ USD chi tiêu công, nhưng dữ liệu do Bộ Tài chính Mỹ công bố ngày 12/3/2025 cho thấy chỉ có lác đác một số cơ quan cắt giảm được chi tiêu trong tháng tròn đầu tiên của chính quyền mới. So với cùng kỳ năm 2024, chi tiêu của Chính phủ liên bang tăng 40 tỷ USD, tương đương tăng 7%.

Mức thâm hụt ngân sách của tháng 2 là hơn 307 tỷ USD, tăn gấp gần 2,5 lần so với tháng 1 và tăng 3,7% so với tháng 2/2024. Trong vòng 5 tháng đầu tiên của tài khóa 2025, thâm hụt ngân sách chính phủ Mỹ là 1,15 nghìn tỷ USD, nhiều hơn 318 tỷ USD so với cùng kỳ của tài khóa trước, tương đương tăng 38%.

Thâm hụt này được công bố trong bối cảnh ông Musk và các cộng sự của ông trong DOGE thâm nhập vào các cơ quan chính phủ, bao gồm cả Bộ Ngoại giao, Bộ Y tế và Bộ Tài chính để tìm hiểu các khoản chi tiêu và tìm cách cắt giảm các khoản chi đó. Hàng chục nghìn công chức đã bị sa thải hoặc nghỉ việc tạm thời, hàng chục nghìn hợp đồng và chương trình của Chính phủ đã bị hủy bỏ.

Ông Musk vẫn liên tục tuyên bố rằng DOGE đang trên đà cắt giảm 1 nghìn tỷ USD ngân sách liên bang mỗi năm và khẳng định sáng kiến của bộ này đang cắt giảm 4 tỷ USD chi phí mỗi ngày. Tuy nhiên, báo cáo tháng 2 của Bộ Tài chính Mỹ cho thấy hầu như chưa có hạng mục chi tiêu nào đạt được sự cắt giảm đáng kể, ngoài Bộ Giáo dục giảm chi được 6 tỷ USD.

“Chi tiêu mà DOGE tiết kiệm được nhỏ tới mức khó nhận thấy trong tổng chi tiêu hàng tháng của Chính phủ”, chuyên gia chính sách kinh tế Jessica Riedl, thuộc tổ chức nghiên cứ Manhattan Institute, nhận định với tờ báo Financial Times.

Số liệu mới cũng phản ánh thách thức trong việc tạo ra những thay đổi lớn nếu chỉ tập trung vào những khoản cắt giảm nhận được sự ủng hộ rộng rãi của các nghị sỹ Cộng hòa.

Chẳng hạn, chi tiêu tại Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) giảm một nửa trong tháng 2, còn 226 triệu USD so với 547 triệu USD cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, mức tăng 3% của chi tiêu cho y tế trong tháng 2 đã ngốn thêm 5 tỷ USD, mức tăng 6% trong chi an sinh xã hội cũng gây phát sinh 8 tỷ USD.

“Khoảng 75% toàn bộ chi tiêu của Chính phủ liên bang được rót vào an sinh xã hội, Medicaid, Medicare, quốc phòng, cựu binh và trả lãi nợ công. Tất cả những khoản chi này chưa được cắt giảm. Không có dấu hiệu nào cho thấy những khoản chi này sẽ được cắt giảm”, bà Riedl nhấn mạnh.

Hôm thứ Hai, ông Musk tuyên bố sẽ tìm cách đẩy mạnh nỗ lực của Doge, bao gồm tăng gấp đôi nhân sự và nhắm vào những khoản chi lớn trong ngân sách liên bang như an sinh xã hội.

Riêng tại Bộ Tài chính, chi tiêu trực tiếp tăng 29 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024, chủ yếu do tiền trả lãi nợ công tăng 10 tỷ USD lên 86 tỷ USD, cộng thêm 14 tỷ USD tiền tín dụng thuế và các khoản chi trả liên quan.

Gần đây, ông Trump đã có những động thái nhằm hạn chế một số hoạt động của DOGE. Tại một cuộc họp nội các, ông Trump nói với ông Musk rằng mỗi cơ quan phải chịu trách nhiệm cuối cùng trong các quyết định nhân sự của mình, đồng thời kêu gọi ông Musk nên sử dụng “con dao mổ” thay vì dùng “cái rìu” để giải quyết vấn đề.

Trước đó, một số nghị sỹ Cộng hòa đã lên tiếng chỉ trích tốc độ và phạm vi cắt giảm chi tiêu mà DOGE tiến hành. Sự chỉ trích này đã dẫn tới việc một số dự án quan trọng như an toàn hạt nhân phải tuyển dụng lại nhân sự mà DOGE đã cho sa thải.

Các thẩm phán liên bang cũng đình chỉ hoặc đảo ngược nhiều quyết định của DOGE. Tuần trước, Tòa án Tối cao ra phán quyết giữ nguyên yêu cầu buộc chính quyền ông Trump phải giải ngân gần 2 tỷ USD viện trợ nước ngoài đã được triển khai trước đó trên khắp thế giới.