Chuỗi cung ứng toàn cầu oằn mình chống chọi lũ lụt và biến chủng Delta

Làn sóng Covid-19 mới trên toàn cầu, thiên tai ở Trung Quốc và ở Đức, một cuộc tấn công mạng nhằm vào các cảng biển chủ chốt ở Nam Phi.

Loạt sự kiện bất lợi này đang đẩy chuỗi cung ứng toàn cầu tới nguy cơ đứt gãy, đe doạ làm gián đoạn dòng chảy vốn dĩ đã đối mặt nhiều trở ngại của nguyên vật liệu thô, linh kiện và hàng hoá tiêu dùng – hãng tin Reuters cho biết sau những cuộc trao đổi với doanh nghiệp, giới chuyên gia kinh tế và chuyên gia vận tải biển.

CUỘC KHỦNG HOẢNG THUỶ THỦ ĐOÀN

Với khả năng lây lan mạnh, biến chủng Delta của Covid-19 đang hoành hành ở nhiều khu vực tại châu Á, buộc loạt quốc gia đưa ra lệnh cấm thuỷ thủ từ tàu biển lên bờ. Lệnh cấm khiến các thuyền trưởng không thể thay đội thuỷ thủ đã mệt mỏi sau chuyến đi dài và số thuỷ thủ bị mắc kẹt ngoài biển dù đã xong nhiệm vụ lên tới khoảng 100.000 người. Tình trạng này tương tự như như những gì đã xảy ra trong năm 2020, ở giai đoạn đỉnh điểm của phong toả và đóng cửa.

“Chúng ta không còn ngấp nghé một cuộc khủng hoảng thuỷ thủ đoàn thứ hai nữa, mà đang ở trong một cuộc khủng hoảng như vậy rồi”, Tổng thư ký Hội đồng Vận tải biển Quốc tế (ICS) Guy Platten nói với hãng tin Reuters. “Đây là một thời điểm rất nhiều rủi ro đối với các chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Vận tải biển chiếm khoảng 90% thương mại toàn cầu, nên cuộc khủng hoảng thuỷ thủ đoàn có thể gây gián đoạn nguồn cung tất cả mọi mặt hàng, từ dầu lửa và quặng sắt tới thực phẩm và đồ điện tử.

Hãng vận tải biển Đức Hapag Lloyd miêu tả những gì đang diễn ra là “cực kỳ thách thức”. “Công suất tàu bè đang rất eo hẹp. Container rỗng cũng hiếm. Và tình hình vận hành tại một số cảng và bến tàu nhất định cũng chưa thực sự cải thiện. Chúng tôi cho rằng tình trạng này có thể kéo dài sang quý 4, nhưng cũng rất khó để dự báo chính xác”, một báo cáo của Hapag Lloyd cho biết.

ÙN Ứ, TẮC NGHẼN TỪ Á SANG ÂU

Trong khi đó mưa lũ nghiêm trọng ở Trung Quốc và Đức, hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, càng gia tăng sức ép lên các chuỗi cung ứng toàn cầu còn chưa kịp phục hồi từ sau làn sóng trước của Covid-19. Những hoạt động kinh tế hàng nghìn tỷ USD phụ thuộc vào các chuỗi cung ứng này vì thế cũng bị đặt vào tình thế mong manh.

Lũ lụt ở miền Trung Trung Quốc gây trở ngại cho việc vận chuyển than từ các vùng khai thác than như Nội Mông và Sơn Tây – nhà chức trách nước này cho hay, vào đúng thời điểm các nhà máy nhiệt điện ở Trung Quốc phải hoạt động hết công suất để đáp ứng nhu cầu điện đỉnh điểm trong mùa hè.

Tại Đức, hoạt động vận tải hàng hoá bằng đường bộ đã chậm lại đáng kể. Trong tuần kết thúc vào ngày 11/7, khi lũ lụt diễn biến căng thẳng, khối lượng hàng hoá bị chậm đã tăng 15% so với tuần trước đó – theo dữ liệu từ nền tảng theo dõi chuỗi cung ứng FourKites.

Ông Nick Klein, Phó chủ tịch phụ trách kinh doanh và tiếp thị của công ty vận tải và logistic Đài Loan OEC Group, cho biết các công ty đang xoay đủ cách để giải phóng hàng hoá bị mắc kẹt tại các cảng biển châu Á và châu Âu do những sự kiện bất lợi liên tiếp xảy đến. “Chắc phải đến tháng 3 sang năm thì sự ùn ứ này mới có thể được giải toả”, ông Klein nói.

Trong lúc này, các ngành sản xuất đang điêu đứng.

Chẳng hạn, ngành công nghiệp ô tô đang trong cảnh gián đoạn sản xuất vì những trở ngại do Covid-19 bùng phát đặt ra. Tuần trước, hãng xe Nhật Bản Toyoba tuyên bố phải tạm dừng hoạt động nhà máy ở Thái Lan và Nhật Bản vì các nhà máy này không thể có đủ linh kiện đầu vào.

Stellantis, tập đoàn ô tô ra đời từ sự sáp nhập giữa Fiat Chrysler và PSA (hãng mẹ thương hiệu Peugeot), đang phải tạm ngưng hoạt động sản xuất tại một nhà máy ở Anh vì hàng loạt công nhân của nhà máy này phải cách ly để ngăn sự lây nhiễm của Sars-CoV-2.

Trước đợt khủng hoảng vì Covid này, công nghiệp ô tô toàn cầu đã chao đảo vì thiếu linh kiện bán dẫn, chủ yếu từ các nhà cung cấp châu Á. Đầu năm, lãnh đạo ngành tin tưởng rằng khủng hoảng chip sẽ được khắc phục dần trong nửa cuối năm 2021, nhưng hiện nay, họ lại nhận thấy rằng sự khan hiếm chip có thể kéo dài sang năm 2022.

Một nhà điều hành thuộc một công ty sản xuất linh kiện ô tô Hàn Quốc cung cấp cho Ford, Chrysler và Rivian cho biết giá nguyên vật liệu đầu vào, chủ yếu là giá thép, đã tăng mạnh do chi phí vận chuyển tăng.

“Khi tính đến giá thép và cước vận tải tăng, chi phí sản xuất ra sản phẩm của chúng tôi tăng khoảng 10%”, ông này nói với Reuters. “Chúng tôi cố giữ chi phí sản xuất ở mức thấp, nhưng việc này rất khó. Không chỉ giá đầu vào tăng mà giá cước vận tải biển cũng tăng chóng mặt”.

Nhà sản xuất thiết bị gia dụng lớn nhất châu Âu Electrolux tuần này cảnh báo rằng tình hình ngày càng khó khăn về nguồn cung linh kiện sẽ tiếp tục cản trở sản xuất.

Chuỗi cửa hiệu bánh pizz Domino’s cho biết gián đoạn chuỗi cung ứng đã ảnh hưởng đến việc giao hàng các trang thiết bị mà công ty đặt mua để mở thêm các cửa hiệu mới.

KINH TẾ GIẢM TỐC TRONG KHI LẠM PHÁT LEO THANG

Thách thức về chuỗi cung ứng đang tác động rõ rệt tới Mỹ và Trung Quốc – hai đầu tàu chiếm hơn 40% tổng sản lượng kinh tế toàn cầu. Điều này có thể dẫn tới sự giảm tốc của nền kinh tế thế giới, đồng thời dẫn tới giá cả leo thang đối với tất cả các mặt hàng, từ thành phẩm tới nguyên vật liệu thô. Những số liệu công bố gần đây đều củng cố nhận định rằng kinh tế Mỹ và Trung Quốc sẽ giảm tốc trong nửa sau của năm 2021.

“Vấn đề công suất ngắn hạn vẫn còn là một mối lo, có thể gây hạn chế sản lượng đối với nhiều công ty trong cả ngành sản xuất và dịch vụ, theo đó đẩy giá cả tăng đồng loạt do nhu cầu vượt nguồn cung”, chuyên gia kinh tế trưởng Chris Williamson của IHS Markit nhận định.

Một chỉ số “chớp nhoáng” (flash) về hoạt động kinh tế ở Mỹ do IHS thực hiện đã giảm xuống mức thấp nhất 4 tháng trong tháng 6, trong bối cảnh các công ty ở Mỹ tiếp tục vật lộn với tình trạng thiếu nguyên vật liệu thô và lao động – hai nhân tố đẩy lạm phát ở nước này tăng cao trong những tháng gần đây.

Biến chủng Delta của Covid-19, nhân tố buộc các ngân hàng trung ương phải gác lại kế hoạch thắt chính sách tiền tệ, đang khiến số ca nhiễm mới ở Mỹ tăng mạnh. Điều này có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải thận trọng hơn trong kế hoạch rút lại các chính sách siêu nới lỏng thời đại dịch, cho dù lạm phát đang vượt xa mục tiêu.

Các chuyên gia vận tải biển nói rằng các cảng biển trên toàn cầu đang ở trong tình trạng tắc nghẽn chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ qua. Hiệp hội Cảng biển Trung Quốc tuần trước nói rằng công suất vận tải hàng hoá bằng đường biển của nước này tiếp tục bị thắt chặt. Trong khi đó, theo hiệp hội này, “ngành sản xuất ở Đông Nam Á, Ấn Độ và các khu vực khác đang bị ảnh hưởng bởi sự nổi lên của đại dịch, khiến nhiều đơn hàng được chuyển sang Trung Quốc”.

Union Pacific - một trong hai công ty vận tải đường sắt lớn chuyên vận chuyển hàng hoá từ các cảng biển từ bờ Tây của nước Mỹ vào sâu trong đất liền - mới đây đã tạm dừng 7 ngày việc vận chuyển các chuyến hàng, bao gồm hàng tiêu dùng, tới một trạm trung chuyển ở Chicago, nơi những chiếc xe tải sẽ nhận hàng và toả đi khắp nơi. Mục đích của việc tạm dừng là để giải toả “sự tắc nghẽn nghiêm trọng” ở Chicago, nhưng theo các chuyên gia, nỗ lực này sẽ gây áp lực ùn ứ lớn hơn tại các cảng biển ở Los Angeles, Long Beach, Oakland và Tacoma.

Trong tuần trước, một vụ tấn công mạng đã nhằm vào các cảng biển ở Cape Town và Durban, khiến các cảng này càng thêm phần rối loạn.

Chưa hết, tại Anh, ứng dụng y tế chính thức của Chính phủ nước này đã yêu cầu hàng trăm nghìn người lao động phải cách ly do có tiếp xúc với người mắc Covid, dẫn tới việc các siêu thị phải ra cảnh báo về thiếu hàng háo và một số trạm xăng phải đóng cửa.

Ông Richard Walker, Giám đốc chuỗi siêu thị Iceland Foods, phải lên mạng xã hội Twitter kêu gọi mọi người không hoảng loạn đi mua hàng tích trữ. “Chúng tôi cần phải giữ được khả năng cung cấp hàng cho các siêu thị, làm đầy các kệ hàng, và giao hàng thực phẩm”, ông Walker viết.