Kinh tế thế giới chuẩn bị cho những thay đổi lớn từ Mỹ

Theo tờ báo Financial Times, việc ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 5/11 là một tin chấn động khắp châu Âu và châu Á, trong bối cảnh các nhà hoạch định chính sách cũng như lãnh đạo doanh nghiệp tại đây đang chuẩn bị cho những thay đổi lớn từ phía Mỹ.

NHỮNG PHẢN ỨNG TỨC THÌ

Các quốc gia phụ thuộc vào xuất khẩu ở châu Âu – dẫn đầu là Đức, nền kinh tế lớn nhất khu vực – có nguy cơ chịu ảnh hưởng lớn nhất trước những chính sách mà ông Trump đề xuất. Tổng thống đắc cử trước đó tuyên bố sẽ tăng mạnh thuế quan, siết chặt các hạn chế thương mại và nới lỏng quan hệ an ninh với các đồng minh của Mỹ.  

Ông Moritz Schularick, chủ tịch Viện Kinh tế Thế giới Kiel, mô tả một nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump là “khoảnh khắc khó khăn nhất” với kinh tế Đức kể từ sau thế chiến thứ hai.

“Berlin chưa sẵn sàng đối mặt với những thách thức cả về ngoại thương và chính sách an ninh”, ông Schularick nhận định.

Tuy nhiên, những tác động với nền kinh tế thế giới sẽ không xảy ra ngay tức thì bởi Trump có thể sẽ mất nhiều tháng để bắt đầu triển khai chi tiết chính sách thương mại của mình. Ông tuyên bố sẽ áp thuế lên tới 20% với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ và từ 60% trở lên tới hàng Trung Quốc

“Tác động với nền kinh tế thế giới sẽ phụ thuộc vào cơ chế thuế quan cuối cùng mà chính quyền Trump xây dựng”, vị chuyên gia nhận định.

Trong khi đó, nhà phân tích trưởng của Xeneta, ông Peter Sand, dự báo cước vận tải biển sẽ tăng mạnh khi các công ty chạy đua để xuất khẩu hàng sang Mỹ trước thời điểm ông Trump nhậm chức vào ngày 20/1/2025.

“Phản ứng theo phản xạ của các nhập khẩu Mỹ sẽ là nhập hàng hóa trước khi chính quyền Trump triển khai chính sách thuế quan mới”, ông Sand nhận định. “Nếu có đủ kho bãi và hàng hóa để nhập, thì việc nhập khẩu trước là cách đơn giản nhất để quản trị rủi ro trong ngắn hạn. Tuy nhiên, việc này không phải lúc nào cũng dễ dàng".

Trước những dự báo về áp lực thuế quan từ Mỹ, giá cổ phiếu của các công ty vận tải biển toàn cầu giảm mạnh trong phiên giao dịch ngày 6/11. Cổ phiếu Maersk, công ty vận tải container lớn nhất thế giới, mất 7,6% giá trị, trong khi giá cổ phiếu Hapag-Lloyd sụt 5,8%.

Theo một mô hình phân tích của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tác động với nền kinh tế thế giới sẽ còn lớn hơn nếu đòn thuế quan của ông Trump nhằm vào “một phần đáng kể của thương mại toàn cầu”.

“Thuế quan, cùng với phần còn lại trong chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump bao gồm siết quy định nhập cư, gia hạn chính sách giảm thuế trong nước… làm giảm 0,8% trong GDP toàn cầu trong năm 2025 và giảm 1,3% năm 2026”, IMF nhận định vào tháng trước.

CÚ SỐC VĨ MÔ

Ông Krishna Guha, phó chủ tịch Evercore ISI, dự báo nền kinh tế toàn cầu sẽ chứng kiến “cú sốc vĩ mô” dưới thời Trump, khi giá cả hàng hóa tăng lên và kinh tế Mỹ tăng trưởng mạnh còn các quốc gia khác rơi vào trạng thái giảm phát và GDP giảm.

Theo ông Hildegard Müller, chủ tịch Viện Nghiên cứu Kinh tế Cologne, với các nhà sản xuất, áp lực dịch chuyển hoạt động từ châu Âu sang Mỹ sẽ “vô cùng lớn”.

“Các công ty Đức nên chuẩn bị tinh thần cho một cuộc chiến thương mại tốn kém”, ông Hüther khuyến nghị.

Ireland, nơi đặt trụ sở tại châu Âu của nhiều công ty công nghệ và dược phẩm lớn của Mỹ, cũng đối mặt nguy cơ bị ảnh hưởng lớn khi Mỹ chuyển giao chính quyền.

“Đây là một vấn đề thực sự lớn với nền kinh tế Ireland”, ông Dan O’Brien, nhà kinh tế trưởng tại Viện các vấn đề quốc tế và châu Âu, nhận xét. “Việc Mỹ có thể áp thuế quan với tất cả hàng nhập khẩu là rủi ro lớn nhất trong ngắn hạn với kinh tế Ireland”.

Nhìn chung, các quốc gia Liên minh châu Âu (EU) được dự báo sẽ chịu “cú sốc lớn” vì Mỹ chiếm 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của khối trong năm ngoái. Với 502 tỷ euro, giá trị xuất khẩu sang Mỹ của EU nhiều hơn 46% so với chiều ngược lại.

“Chính sách thuế quan của ông Trump sẽ là một đòn giáng với nền kinh tế vốn đã mong manh của châu Âu”, các nhà kinh tế của ABN Amro cảnh báo.

Hệ quả là EU sẽ phải giảm lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng nhưng điều này lại làm gia tăng chênh lệch lãi suất giữa khối này và Mỹ.

Tác động với các quốc gia và khu vực khác trên thế giới sẽ phụ thuộc vào việc ông Trump sẽ theo đuổi chương trình nghị sự của mình đến mức nào. Các nhà phân tích tại Citigroup cho rằng tuyên bố áp thuế 60% với hàng Trung Quốc giống như một “chiêu đàm phán” hơn là một chính sách có thể thực sự triển khai.

Mexico, quốc gia đã vượt Trung Quốc trở thành nước xuất khẩu nhiều nhất vào Mỹ, cũng có đối mặt rủi ro lớn dù đã có một hiệp định thương mại tự do với Mỹ và Canada trong nhiệm kỳ trước của ông Trump.

Ông Trump từng tuyên bố sẽ áp thuế quan, bao gồm 200% với ô tô nhập khẩu từ Mexico, nếu nước này không kiểm soát dòng người di cư sang Mỹ qua biên giới của mình.

Nhà sản xuất ô tô Nhật Bản Honda ngày 6/11 cũng cảnh báo về “rủi ro cực kỳ lớn” với hoạt động xuất khẩu từ nhà máy của công ty tại Mexico sang Mỹ nếu ông Trump theo đuổi chương trình nghị sự nói trên.

Với các đối tác thương mại của Mỹ, viễn cảnh dễ thấy lúc này là một thời kỳ bất ổn kéo dài, khi nền kinh tế thế giới trải qua những thay đổi mang tính lịch sử.

"Ông Trump vẫn luôn khó đoán và thất thường”, ông Holger Schmieding, nhà kinh tế tại Berenberg Bank, nhận xét. “Do đó, chúng ta không thể thực sự biết được lời hứa nào trong chiến dịch tranh cử của ông ấy – thường rất khoa trương và không phải lúc nào cũng nhất quán – sẽ được thực hiện”.