Quốc hội biểu quyết thông qua quy định về tổ chức Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân từ ngày 1/7/2025

Trước đó, báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí cho biết tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao đã chỉnh lý các quy định tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế tại khoản 1 và khoản 10 Điều 1.

Ngoài ra, Chánh án cho biết Tòa án nhân dân tối cao sẽ báo cáo, giải trình, thuyết minh, đề xuất cụ thể với Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khi trình dự thảo Nghị quyết về việc thành lập Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân khu vực và quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa án nhân dân khu vực; Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Kinh tế thuộc Tòa án nhân dân khu vực.

Có ý kiến lo ngại việc mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao sẽ hạ thấp tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm và không thu hút được nhân lực chất lượng cao.

Tuy nhiên, Chánh án Lê Minh Trí khẳng định quan điểm nhất quán của Tòa án nhân dân Tối cao là việc lựa chọn, bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao phải bảo đảm các tiêu chuẩn cao và chặt chẽ.

“Việc bổ sung điều kiện bổ nhiệm tuy có mở rộng nguồn nhưng vẫn bảo đảm nhân sự được bổ nhiệm phải là thẩm phán Tòa án nhân dân và có đủ các điều kiện, tiêu chuẩn khác tương đương hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn, điều kiện của luật hiện hành”, ông Trí lý giải.

Chánh án Lê Minh Trí nhấn mạnh người dự kiến được bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao sẽ được cấp có thẩm quyền xét duyệt và lựa chọn kỹ càng.

Ngoài ra, việc bổ sung thẩm phán có từ đủ 5 năm giữ chức Vụ trưởng Vụ chuyên môn nghiệp vụ vào trường hợp đặc biệt để đề nghị cấp có thẩm quyền bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao với số lượng giới hạn khoảng 10% tổng số thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao là phù hợp.

Theo quy định, tổ chức của Tòa án nhân dân bao gồm: Tòa án nhân dân tối cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Tòa án nhân dân cấp tỉnh); Tòa án nhân dân khu vực; Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (sau đây gọi chung là Tòa án chuyên biệt); Tòa án quân sự trung ương, Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực (sau đây gọi chung là Tòa án quân sự).

Điều 96 quy định, người không công tác tại các Tòa án nhưng có uy tín cao trong xã hội, có đủ tiêu chuẩn quy định tại khoản 1 và khoản 6 Điều 94 của luật này, đủ điều kiện bổ nhiệm quy định tại điểm a và điểm c khoản 1 Điều này, bảo đảm quy trình theo quy định thì có thể được tuyển chọn, bổ nhiệm làm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao khi thuộc một trong những trường hợp sau đây:

- Người giữ chức vụ quan trọng trong các cơ quan, tổ chức trung ương am hiểu sâu sắc về chính trị, pháp luật, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao;

- Chuyên gia, luật sư, giảng viên đại học, nhà khoa học có trình độ cao về pháp luật, giữ chức vụ quan trọng trong các cơ quan, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.

Điều 62 quy định Tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt:

- Nhiệm vụ, quyền hạn, trình tự, thủ tục tố tụng giải quyết tranh chấp; tiếng nói, chữ viết dùng trong tố tụng, việc áp dụng pháp luật tại Tòa án chuyên biệt; Thẩm phán giải quyết tranh chấp và các nội dung khác có liên quan đến tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt do Quốc hội quy định.

- Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể và quy định về phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án chuyên biệt theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.”.