AI, vibe-coding và mạng xã hội đang đẩy độ tuổi khởi nghiệp xuống mức chưa từng có

Như nhiều nhà sáng lập công nghệ khác, Nick Dobroshinsky thường xuyên làm việc đến khuya và thức dậy từ rất sớm để vận hành startup của mình. Điểm khác biệt là: từ 8 giờ sáng đến gần 3 giờ chiều mỗi ngày, Nick vẫn đang ngồi trên ghế nhà trường. Cậu mới 15 tuổi.

Nick là học sinh trung học tại Sammamish, bang Washington (Mỹ). Ý tưởng khởi nghiệp đến với cậu vào cuối năm lớp 8, khi Nick tự đặt câu hỏi: “Có những vấn đề nào trong thế giới thực có thể được giải quyết bằng AI?”.

KHI NHÀ SÁNG LẬP CÔNG TY LÀ NHỮNG THIẾU NIÊN … CHƯA ĐỦ TUỔI LÁI XE

Với sự hỗ trợ về nghiên cứu thị trường từ mẹ – người làm việc trong lĩnh vực tài chính – và những chỉ dẫn kỹ thuật ban đầu từ cha, một kỹ sư AI tại một tập đoàn công nghệ lớn, Nick phát triển BeyondSPX, một nền tảng nghiên cứu tài chính ứng dụng trí tuệ nhân tạo, chuyên tạo báo cáo phân tích cho các doanh nghiệp niêm yết quy mô nhỏ và trung bình.

Theo Wall Street Journal, điều đáng chú ý là Nick hầu như không tự viết code. Theo lời cậu, tổng số dòng code cậu trực tiếp xử lý chỉ khoảng… 10 dòng. Phần còn lại được tạo ra bằng cách “vibe-coding” – tức là mô tả ý tưởng, logic, yêu cầu cho các mô hình AI như Claude của Anthropic, ChatGPT hay Gemini, để AI tự sinh ra phần mềm hoàn chỉnh.

BeyondSPX hiện không có nhân viên, cũng không có đội marketing. Thay vào đó, Nick sử dụng các bot trên Reddit để tiếp cận người dùng. Khi ai đó hỏi về các công cụ đầu tư tốt, bot sẽ trả lời rằng “có nhiều công cụ, và BeyondSPX là một trong số đó”.

Chiến lược này tỏ ra hiệu quả. Nền tảng hiện có hơn 50.000 người dùng mỗi tháng và vẫn đang được cung cấp miễn phí. Nick dự định sẽ bắt đầu thu phí trong tương lai.

Một trong những công ty được BeyondSPX phân tích là Greystone Logistics. Doanh nghiệp này thậm chí đã phát đi thông cáo báo chí, trích dẫn và khen ngợi báo cáo “phân tích độc lập” từ nền tảng AI.

“Tôi đã nghĩ: ‘Có khi nào người này vừa thả AI phân tích toàn bộ các công ty small-cap không?’”, Brendan Hopkins, một chuyên gia tư vấn quan hệ nhà đầu tư độc lập làm việc với Greystone, chia sẻ. “Bản phân tích rất súc tích, khá tích cực, nên chúng tôi quyết định công bố. Tôi hoàn toàn không biết người sáng lập mới 15 tuổi”.

Câu chuyện của Nick không còn là trường hợp cá biệt.

AI KÉO ĐỘ TUỔI KHỞI NGHIỆP XUỐNG MỨC CHƯA TỪNG CÓ

Những doanh nhân trẻ tuổi không phải là điều mới mẻ trong lịch sử công nghệ. Bill Gates đồng sáng lập Microsoft năm 19 tuổi. Mark Zuckerberg cũng 19 tuổi khi khởi nghiệp Facebook. Nhưng thế hệ sáng lập ngày nay thậm chí còn chưa đủ tuổi thi bằng lái, nhiều người vẫn đang niềng răng.

Họ đến từ nhiều con đường khác nhau: tham gia các trại hè robotics, xây game trên nền tảng Roblox, hoặc – như một trường hợp – khởi nghiệp bằng… buôn kẹo.

Raghav Arora, hiện 17 tuổi, bắt đầu sự nghiệp kinh doanh khi còn là học sinh tại Singapore. Nhận thấy nhiều loại kẹo Mỹ khó tìm ở châu Á, Arora tìm cách nhập về và bán cho bạn học. Mô hình này mang lại lợi nhuận đáng kể – kèm theo ba ngày bị phạt giam vì vi phạm nội quy trường.

Từ đó, Arora học được những bài học thực tế về phân phối, tối ưu lợi nhuận bằng cách cắt bỏ trung gian, và mở rộng việc bán hàng cho các cửa hàng tạp hóa nhỏ. Có những sản phẩm được cậu nâng giá lên tới 50%.

Startup hiện tại của Arora, GetASAP, ứng dụng AI để dự báo nhu cầu và quản lý tồn kho cho các cửa hàng bán lẻ thực phẩm. Công ty kết nối trực tiếp nông dân với các cửa hàng tại Mỹ và châu Á, hiện có 48 nhân viên. Arora và đồng sáng lập 20 tuổi đã huy động được 3,4 triệu USD vòng pre-seed, do General Catalyst dẫn dắt. Arora bỏ học trung học và hiện sống tại Nam California.

Theo Kulveer Taggar, nhà đầu tư mạo hiểm tại San Francisco, độ tuổi nhà sáng lập đang có xu hướng giảm rõ rệt trong vài năm gần đây – trùng với thời điểm các mô hình AI tạo sinh như ChatGPT và Claude trở nên phổ biến.

“Xây dựng phần mềm quy mô lớn giờ đây dễ hơn rất nhiều”, Taggar nói. “Phân phối vẫn là thách thức, nhưng các bạn trẻ lớn lên cùng TikTok hay X thường tin rằng họ có thể làm chủ phần đó”.

Taggar cho biết ông ngày càng nhận được nhiều email pitching dự án từ các thiếu niên. Điều thúc đẩy họ không chỉ là công nghệ, mà còn là tâm lý “không muốn chờ đợi”.

“Có một sự nôn nóng rất rõ rệt: ‘Tôi không thể chờ vài năm nữa. Cơ hội là ngay bây giờ’”, ông nhận xét. “AI tạo cảm giác rằng bạn có thể học mọi thứ rất nhanh”.

Y Combinator – lò ươm startup nổi tiếng của Thung lũng Silicon – không có yêu cầu độ tuổi tối thiểu. Trong kỷ nguyên mạng xã hội, một video ứng dụng đúng “gu” thuật toán hoàn toàn có thể thu hút sự chú ý của các quỹ đầu tư, dù họ chưa sẵn sàng rót hàng triệu USD.

CƠ HỘI LỚN, ÁP LỰC LỚN: LIỆU CÁC THIẾU NIÊN CÓ CHỊU NỔI "NHIỆT" KHỞI NGHIỆP

Dù xu hướng nhà sáng lập trẻ hóa là rõ ràng, không phải nhà đầu tư nào cũng sẵn sàng đặt cược sớm.

Ali Partovi, người điều hành quỹ đầu tư và chương trình tăng tốc Neo tại San Francisco – từng đầu tư sớm vào Cursor, một công cụ AI coding rất phổ biến – cho biết ông dành nhiều năm đi các trường đại học để tìm kiếm tài năng trẻ.

Ông đánh giá cao tinh thần dấn thân của học sinh trung học, nhưng vẫn thận trọng khi đầu tư. Theo Partovi, trung học có thể là giai đoạn hình thành ý tưởng, nhưng đại học mới là nơi tạo dựng mạng lưới đồng sáng lập và nhân sự chủ chốt.

“Điều duy nhất tôi quan tâm là: người này có thu hút được những người giỏi hơn họ không?”, ông nói. “Tôi rất muốn đầu tư vào startup thứ hai của họ”.

Một đối tác tại Google Ventures từng gặp nhóm ba nhà sáng lập, trong đó có một người 17 tuổi. Nếu đầu tư, ông cho rằng có lẽ sẽ phải trao đổi với phụ huynh của nhà sáng lập vị thành niên để đánh giá xem người này có đủ khả năng chịu đựng áp lực khởi nghiệp hay không.

AI đang mở cánh cửa cho người trẻ, nhưng không phải ai cũng sẵn sàng đối diện với căng thẳng, thất bại và cường độ làm việc khắc nghiệt ở độ tuổi quá sớm.

Alby Churven, 14 tuổi, học sinh lớp 8 tại Sydney (Úc), là một ví dụ khác của thế hệ này. Cậu bắt đầu bằng việc bán tất bóng đá online và xây game trên Roblox. Động lực ban đầu rất đơn giản: tiền.

“Thành thật mà nói, lúc đầu chỉ là vì tiền”, Churven nói. “Nhưng làm nhiều rồi, tôi nhận ra mình thực sự thích nó”.

Churven từng xây dựng Finkle, một ứng dụng giáo dục dạng game, nhưng sớm nhận ra mô hình không thể mở rộng. Cậu nhanh chóng “pivot” – từ bỏ ý tưởng cũ và chuyển sang dự án dự phòng: một công cụ AI tạo code cho ứng dụng và website.

Nếu AI coding đang tạo ra một thế hệ doanh nhân mới, Churven không muốn chỉ là người sử dụng, mà muốn trở thành người xây dựng và bán chính những công cụ đó.

“Tôi muốn tận dụng làn sóng này”, cậu nói.