Alphabet là chủ sở hữu của Google - công cụ tìm kiếm được sử dụng rộng rãi nhất thế giới; Android - hệ điều hành di động lớn nhất; Chrome - cái tên thống trị thị trường trình duyệt web; và YouTube - nền tảng phát video trực tuyến hàng đầu với hơn 2,7 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng. Alphabet cũng cung cấp nhiều dịch vụ năng suất và cơ sở hạ tầng dựa trên đám mây trên phạm vi toàn cầu.

Theo Yahoo Finance, trong thập kỷ qua, cổ phiếu Alphabet đã tăng gần 480% khi xu hướng quảng cáo kỹ thuật số và điện toán đám mây mở rộng. Từ năm 2014 đến năm 2024, doanh thu công ty tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 18% trong khi tỷ suất lợi nhuận trên cổ phần (EPS) tăng với tốc độ CAGR đạt 23%.

Tuy nhiên, hiện nay, hoạt động kinh doanh quảng cáo cốt lõi của Alphabet, tạo ra tới 76% doanh thu vào năm 2024, đang phải đối mặt với ba thách thức lớn. Đầu tiên, các nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT của OpenAI đang thay đổi cách mọi người tìm kiếm thông tin. Thứ hai, các nền tảng video ngắn như TikTok của ByteDance và Reels của Meta Platforms đang kéo nhà quảng cáo và người xem rời khỏi các video thời lượng dài trên YouTube. Cuối cùng là cơ quan quản lý chống độc quyền Hoa Kỳ đang thúc đẩy Alphabet bán Chrome hoặc Android.

Một số nhà đầu tư hoài nghi về việc Alphabet đang chịu chung số phận như IBM, công ty từng đánh mất thị trường phần mềm doanh nghiệp và PC vào tay đối thủ nhanh nhẹn hơn trong bốn thập kỷ qua. Nhưng liệu đây có phải là phép so sánh công bằng hay chỉ là sự cường điệu bi quan bỏ qua những điểm khác biệt thực sự giữa hai tổ chức?

SAI LẦM LỚN NHẤT CỦA IBM

IBM là thương hiệu thống trị thị trường máy tính cá nhân vào những năm 1980 và đầu những năm 1990, nhưng thực tế, hãng không sở hữu IP (giao thức được sử dụng để nhận diện và liên lạc với nhau trên mạng máy tính) đối với bất kỳ thành phần có sẵn nào trong một chiếc máy tính thông thường. Do đó, nhiều nhà sản xuất khác đã cho ra đời "bản sao máy tính IBM" rẻ hơn với cùng phần cứng. Công ty sau đó cố gắng tạo sự khác biệt thông qua hệ điều hành riêng, OS/2, nhưng mọi nỗ lực đã tan thành mây khói khi Microsoft Windows xuất hiện, trở thành hệ điều hành thống trị thị trường máy tính cá nhân.

Thất bại đã buộc IBM rút lui khỏi thị trường PC và cuối cùng phải bán mảng kinh doanh ThinkPad PC cho Lenovo vào năm 2005. Công ty cũng bán mảng kinh doanh máy chủ cho Lenovo vào năm 2014. Hiện thực đáng buồn cho thấy động lực tăng trưởng cốt lõi của một công ty có thể suy yếu nếu tài nguyên cạnh tranh cạn kiệt và không theo kịp tốc độ phát triển của các đối thủ.

Vào cuối những năm 2000 - đầu những năm 2010, IBM phải vật lộn nhằm mở rộng bộ phận phần mềm doanh nghiệp và dịch vụ CNTT “già cỗi” để cạnh tranh với một số đối thủ sở hữu nền tảng đám mây như Microsoft, Amazon và Google. Nhưng thay vì đầu tư vào công nghệ cải tiến và chuyển đổi phần mềm dịch vụ tại chỗ lên đám mây, IBM lại tập trung vào việc thoái vốn khỏi các đơn vị kinh doanh yếu, cắt giảm chi phí và mua lại nhiều cổ phiếu để tăng EPS.

Thời điểm IBM cố gắng mở rộng hoạt động kinh doanh đám mây bằng cách mua lại SoftLayer vào năm 2013, công ty đã tụt hậu rất xa so với Microsoft, Amazon và Google. Vận may của công ty không được cải thiện cho đến năm 2020, khi giám đốc mảng đám mây Arvind Krishna nhậm chức CEO, quyết định thoái vốn khỏi mảng kinh doanh dịch vụ cơ sở hạ tầng đang gặp khó khăn và tận dụng thương vụ mua lại RedHat vào năm 2019 để mở rộng mảng kinh doanh đám mây lai và AI.

ALPHABET CÓ ĐANG ĐI THEO CON ĐƯỜNG TƯƠNG TỰ?

Giới chuyên gia dự đoán Alphabet sẽ phải đối mặt với số phận tương tự IBM khi các nền tảng AI tạo sinh trở thành thách thức đối với công cụ tìm kiếm và dịch vụ quảng cáo nhắm mục tiêu của hãng. Google đang cố gắng bắt kịp thị trường với chatbot Gemini, nhưng Gemini cũng có thể trở thành OS/2 trong lĩnh vực AI nếu tụt hậu so với ChatGPT và Copilot của Microsoft.

Hơn nữa, Android vẫn là hệ điều hành mã nguồn mở có thể sửa đổi. Điều này cho phép các công ty như Amazon dễ dàng tung ra phiên bản Android phân nhánh riêng và xây dựng hệ sinh thái cho các ứng dụng. Hoạt động kinh doanh nền tảng đám mây của Google vẫn đang phát triển, nhưng chỉ xếp thứ ba trong cuộc đua sau Amazon Web Services (AWS) và Microsoft Azure.

Trong khi đó, YouTube — nền tảng thúc đẩy phần lớn tăng trưởng quảng cáo của công ty — không thể chống lại sức hút của TikTok và Reels. Những nhà sáng tạo hàng đầu của YouTube có thể dễ dàng đăng chéo nội dung lên nền tảng đối thủ hoặc thậm chí chuyển sang nền tảng mang lại doanh thu quảng cáo cao hơn. YouTube đang cố gắng bù đắp áp lực bằng cách mở rộng hoạt động kinh doanh đăng ký, nhưng sự thay đổi chiến lược không làm suy giảm dự đoán của nhà đầu tư về hoạt động kinh doanh quảng cáo sẽ chậm lại trong vài năm tới.

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) có thể khiến Google gia tăng khủng hoảng bằng cách buộc công ty phải bán Chrome, trình duyệt thu thập dữ liệu người dùng cho hoạt động quảng cáo cốt lõi; và Android, hệ điều hành giới hạn 2,5 tỷ người dùng vào các ứng dụng do Google cung cấp.

Giống như IBM, Alphabet đang nỗ lực thay đổi tình hình thông qua cắt giảm lực lượng lao động, cắt giảm chi phí và mua lại 11% cổ phần trong 5 năm qua. Tuy nhiên, tương lai của công ty vẫn còn khá mù mờ, đặc biệt nếu không theo kịp xu hướng chuyển đổi sang dịch vụ AI.

ALPHABET VẪN CÒN CƠ HỘI CỨU VÃN TÌNH HÌNH

Bất chấp câu chuyện của Alphabet khiến nhiều nhà phân tích liên tưởng tới IBM, đâu đó le lói một số tín hiệu tích cực.

Đa phần nỗ lực mở rộng của công ty được đánh giá là khá “vụng về”, nhưng vẫn có thể đơm hoa kết trái trong vài năm tới.

Thách thức vẫn còn phía trước, nhưng không loại trừ khả năng công ty đang chuẩn bị cho màn trở lại bất ngờ với kế hoạch hành động cụ thể.