Bất chấp căng thẳng, Trung Quốc tiếp tục vẽ lộ trình cho sự tăng trưởng EV

Tình trạng dư thừa công suất trong nước ở Trung Quốc đồng nghĩa với việc phải tiếp tục xuất khẩu ra nước ngoài nếu muốn ngành này trở thành động lực mới cho phát triển kinh tế.

Tăng cường hợp tác quốc tế, nâng cao tiếng nói của đất nước trong việc thiết lập tiêu chuẩn và các biện pháp giúp các nhà sản xuất trong nước của Trung Quốc, đối phó với các rào cản xuất khẩu đang rình rập nằm trong số 18 kế hoạch được liệt kê trong một tài liệu do 9 cơ quan nhà nước ban hành mới đây do Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia cùng Bộ Thương mại đứng đầu.

Bắc Kinh lạc quan rằng ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc có thể đóng vai trò là động lực cho nền kinh tế đang phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn để đạt được sự phục hồi bền vững. Tuy nhiên, vấn đề dư thừa công suất đang đè nặng lên triển vọng của ngành, ngay cả khi cạnh tranh trong nước ngày càng gay gắt.

Khi các công ty đang đặt cược vào thị trường nước ngoài để duy trì sự bùng nổ xe điện, sự can thiệp từ chính phủ các thị trường đó có thể dỡ bỏ rào cản trên con đường thống trị.

Liên minh châu Âu đã phát động một cuộc điều tra chống trợ cấp với xe điện Trung Quốc vào tháng 10/2023, cáo buộc giá xe điện của Trung Quốc đang được giữ ở mức “thấp giả tạo”. Tháng trước, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cũng coi xe điện của Trung Quốc là “rủi ro” đối với an ninh thông tin, ám chỉ những hạn chế trong tương lai sẽ mở ra một mặt trận mới cho xung đột thương mại và công nghệ.

Tài liệu mới của Trung Quốc khuyến khích hợp tác để chống lại những hạn chế này, cũng như bảo vệ xuất khẩu. “Thành lập các trung tâm R&D ở nước ngoài”, nội dung tài liệu cho biết, “thiết lập sự hợp tác chiến lược với các tổ chức nghiên cứu nước ngoài và các cụm công nghiệp thông qua đào tạo và trao đổi nhân tài để giúp ngành xe điện của Trung Quốc hội nhập tốt hơn”.

Một nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Fudan nói rằng Trung Quốc lo lắng không để Mỹ và EU đóng cửa xuất khẩu xe điện và hạn chế ngành công nghiệp tăng trưởng lớn của nước này.

“Xét cho cùng, xe điện là một trong số rất ít điểm sáng trong bối cảnh kinh tế phục hồi không ổn định. Về mặt chiến lược, lĩnh vực này hứa hẹn sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong nước cũng như thúc đẩy tham vọng và ảnh hưởng công nghệ trên toàn cầu”, nhà nghiên cứu yêu cầu giấu tên cho biết.

Theo dữ liệu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, nước này đã vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô hàng đầu thế giới vào năm 2023, vận chuyển 5,22 triệu xe ra nước ngoài, tăng 54% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu xe điện từ bàn đạp đến kim loại, được truyền thông nhà nước ca ngợi như một động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, đã đạt 1,77 triệu vào năm ngoái.

Qu Ke, nhà phân tích của CCB International tại Hong Kong, cho biết xuất khẩu rất cần thiết cho sự tăng trưởng của ngành xe điện Trung Quốc.

“Xuất khẩu là chìa khóa để ngành xe điện tiếp tục phát triển, nhằm bù đắp lực cản kinh tế do khó khăn trong lĩnh vực bất động sản và lực cản xuất khẩu do sự di dời của các chuỗi sản xuất khác. Bắc Kinh đang có động thái để bảo vệ lợi thế xuất khẩu xe điện của mình”, Qu nói.

Ví dụ, Qu cho rằng các nhà sản xuất xe điện có thể xoay trục sang Trung Đông trong khi nội địa hóa sản xuất ở châu Âu để giảm thiểu rủi ro chính sách.

Cùng với sự hợp tác, việc tuân thủ và thiết lập tiêu chuẩn là những ưu tiên khác được các cơ quan đặt ra.

Bắc Kinh đang tìm cách thúc đẩy quốc tế hóa các tiêu chuẩn và thông số kỹ thuật, bao gồm cả pin và thiết bị sạc, đồng thời tăng cường công nhận song phương và đa phương.

Nỗ lực chung của các bộ liên quan đến vấn đề thương mại, sản xuất công nghiệp và ngoại giao cũng được khuyến khích. Tài liệu cho biết, các cơ quan chức năng này phải theo dõi luật tiếp cận thị trường nước ngoài, dữ liệu và sở hữu trí tuệ để biên soạn các hướng dẫn cụ thể cho từng quốc gia, cũng như đào tạo các nhà sản xuất và xuất khẩu để tránh rủi ro.

Các cơ quan cũng nhấn mạnh việc sử dụng các nền tảng và cơ chế giải quyết của Tổ chức Thương mại Thế giới để tạo ra “môi trường minh bạch và có thể dự đoán được” cũng như bảo vệ chuỗi cung ứng xe điện toàn cầu.

Trong thập kỷ qua, ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc đã được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp lớn của nhà nước và các hỗ trợ khác của chính phủ. Điều này đã mở đường cho nước này trở thành nước xuất khẩu xe lớn nhất toàn cầu trong năm nay, vượt qua Đức và Nhật Bản. “Phương tiện và thiết bị năng lượng mới” là một trong 10 lĩnh vực công nghệ được nhắm đến để dẫn đầu toàn cầu trong chính sách Made in China 2025 của chính quyền Bắc Kinh.

Trung Quốc còn có chiến lược đảm bảo các mỏ khoáng sản quan trọng trên khắp thế giới cần thiết cho sản xuất pin, chẳng hạn như lithium. Điều đó có nghĩa là trong vài năm, Bắc Kinh đã có thể tuyên bố rằng xe điện sử dụng pin do Trung Quốc sản xuất, loại pin chiếm tới 60% giá trị của một chiếc ô tô. Trong khi Trung Quốc có thị trường ô tô nội địa lớn nhất thế giới với khoảng 26 triệu xe, các công ty xe điện của nước này đang sản xuất nhiều hơn mức thị trường nội địa có thể tiêu thụ, lên tới 10 triệu xe mỗi năm, theo một số ước tính.