“Bị can cần có quyền tự ghi âm khi hỏi cung”

Bắt buộc ghi âm ghi hình như thế nào cho khả thi, bổ sung cơ quan nào được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, vẫn là những vấn đề còn ý kiến khác nhau tại phiên thảo luận của các vị đại biểu Quốc hội chuyên trách, sáng 26/8.

Hỏi cung ở đâu?

Sau ý kiến nhiều chiều trong quá trình hoàn thiện dự án Bộ luật Tố tụng Hình sự (sửa đổi) về bắt buộc ghi âm ghi hình khi hỏi cung bị can, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có chút ít điều chỉnh.

Đó là chỉ bắt buộc việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở cơ quan điều tra được ghi âm, ghi hình. Còn tại các địa điểm khác, thì có thể ghi âm, ghi hình khi cơ quan, người có thẩm quyền tố tụng xét thấy cần thiết.

Tuy nhiên, đại biểu Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước) cho rằng ở mọi địa điểm nếu muốn, thì hoàn toàn có thể ghi âm vì điện thoại bây giờ cũng có thể ghi âm được.

Theo đại biểu Hùng, nếu bị can có nhu cầu tự ghi âm hoặc yêu cầu phải ghi âm khi hỏi cung, thì cũng phải được đáp ứng mới đảm bảo sự minh bạch.

Đồng tình với đại biểu Hùng, đại biểu Trần Văn Độ (An Giang) đặt vấn đề là ngoài hai cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở cơ quan điều tra, thì có nên hỏi cung ở địa điểm khác không?

Lấy lời khai thì có thể ở bất cứ chỗ nào còn đã khỏi tố chỉ hỏi cung ở hai nơi là cơ sở giam giữ và trụ sở cơ quan điều tra, và ở hai chỗ này thì bắt buộc phải ghi âm ghi hình, ông Độ nói.

Đại biểu Độ cũng cho rằng, nếu quy định như dự thảo thì rất hình thức.

Theo đại biểu Lê Thị Nga (Thái Nguyên) luật hiện hành quy định có thể tiến hành hỏi cung ở nơi tiến hành điều tra hoặc nơi ở. Nhưng khái niệm nơi tiến hành điều tra rất rộng, vì thế nên quy định hỏi cung tại trụ sở cơ quan điều tra, chứ không nên ghi chung chung là nơi tiến hành điều tra.

Bà Nga cũng đề nghị Bộ Công an trả lời câu hỏi nếu hỏi cung tại nơi giam giữ và trụ sở cơ quan điều tra thì khả thi không? Và nếu ở hai này thì việc đặt thiết bị ghi âm ghi hình là không có gì khó khăn cả.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) phản ánh, khi tiếp xúc với điều tra viên thì anh em nói rất nhiều lần chỉ gặp đối tượng để "cảm hóa", khuyên giải để khai ra sự thật. Khi đó thì ghi âm, ghi hình và thậm chí là ghi biên bản cũng chả để làm gì.

Chỉ kiểm ngư được trao quyền điều tra?

Có bổ sung các cơ quan kiểm ngư, thuế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hay không vẫn tiếp tục là nội dung được tranh luận.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội do địa bàn hoạt động của cơ quan thuế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước gần các cơ quan điều tra chuyên trách, khi phát hiện vụ việc có dấu hiệu tội phạm thì có thể chuyển ngay tài liệu, hồ sơ cho cơ quan điều tra, nên không cần thiết phải giao cho các cơ quan này tiến hành một số hoạt động điều tra.
 
Riêng đối với kiểm ngư, do gần đây tình hình tội phạm liên quan đến đánh bắt, khai thác thủy sản trên biển diễn biến phức tạp và do yêu cầu bảo vệ chủ quyền quốc gia, phù hợp với đặc thù hoạt động trên biển thì cần thiết giao cho cơ quan này tiến hành một số hoạt động điều tra.

Để đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, phúc đáp yêu cầu phòng, chống tội phạm trên biển, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị: chỉ bổ sung cơ quan kiểm ngư, không bổ sung cơ quan thuế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.

Cho rằng vẫn cần phải cân nhắc, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương đặt vấn đề, có nên giao cho cơ quan nhà nước thực hiện hoạt động tố tụng?

Ông Cương cũng lo rằng, nếu kiểm ngư được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, thì có lẽ nhiều cơ quan nhà nước khác cũng theo hướng như vậy.

"Nếu xét xử thì phải chấp nhận kết quả điều tra ban đầu, nhưng tôi khẳng định kiểm ngư không có đủ nghiệp vụ chuyên sâu để điều tra", ông Cương quả quyết. Và theo ông thì trên biển có tới 4 lực lượng hoạt động, nên sẽ không có khó khăn gì nếu không giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra cho kiểm ngư.