Bộ Công an kết luận về chi phí “hoa hồng” môi giới tại dự án biển Phan Thiết

Như VnEconomy đưa tin, cơ quan điều tra (Bộ Công an) đã hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị truy tố 17 bị can trong vụ án “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí” xảy ra tại Dự án Khu đô thị biển Phan Thiết (Bình Thuận).

Các bị can để xảy ra sai phạm trong việc phê duyệt giá với hơn 10ha đất ở quy hoạch nhà cao tầng và 25ha nhà thấp tầng trái quy định 308 tỷ đồng. 

KIẾN NGHỊ CỦA KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC

Tại dự án này, Kiểm toán Nhà nước từng có công văn đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an làm rõ dấu hiệu trốn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Theo kết luận, qua kiểm toán đối chiếu Công ty TNHH Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết tại Cục Thuế tỉnh Bình Thuận, Kiểm toán Nhà nước phát hiện một số dấu hiệu có khả năng trốn thuế có liên quan đến dự án Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết.

Cụ thể: “Công ty chỉ dựa trên Biên bản xác nhận của Công ty với các cá nhân, tổ chức môi giới về số sản phẩm môi giới thành công để trả chi phí dịch vụ môi giới, tiếp thị, phân phối sản phẩm dự án, với mức phí cao hơn so với thị trường (Tỷ lệ chi phí môi giới bán hàng, tiếp thị, quảng cáo trên doanh thu bất động sản của các đơn vị thẩm định giá đã thu thập và sử dụng để xác định tính tiền sử dụng đất của hầu hết các dự án trên địa bàn tỉnh Bình Thuận chỉ từ 3-5%) nhưng không có căn cứ, tài liệu chứng minh có phát sinh hoạt động môi giới bán hàng trên thực tế, để tính vào chi phí, có dấu hiệu trốn thuế thu nhập doanh nghiệp, quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015”. 

Do đó, Kiểm toán Nhà nước tạm tính lại chí phí hoa hồng môi giới theo mức bình quân, phổ biến trên thị trường làm cơ sở tính toán mức chi phí hợp lý được hạch toán vào chi phí xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp (theo tỷ lệ 5% giá trị bất động sản môi giới thành công); đề nghị Cục thuế tỉnh Bình Thuận ban hành quyết định ấn định yếu tố chi phí môi giới bán hàng là 5%/giá trị sản phẩm môi giới thành công để truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp của công ty số tiền hơn 54 tỷ đồng.

Ngày 21/6/2021, Kiểm toán Nhà nước có công văn đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an điều tra dấu hiệu trốn thuế thu nhập doanh nghiệp.

BỘ CÔNG AN XÁC ĐỊNH KHÔNG CÓ DẤU HIỆU TRỐN THUẾ

Tiếp nhận kiến nghị trên, cơ quan điều tra đã thu thập hồ sơ, tài liệu về việc ký kết, thực hiện hợp đồng, thanh toán chi phí môi giới môi giới; việc kê khai, nộp thuế và việc sử dụng tiền thu được từ hoạt động môi giới là các bất động sản. Ngoài ra, làm việc với các pháp nhân môi giới, cá nhân ký hợp đồng môi giới, nhận chuyển nhượng đất; các cơ quan, tổ chức liên quan…

Trong các ngày 03/01/2023 và 28/6/2023, Giám định viên tư pháp Bộ Tài chính và Cục thuế tỉnh Bình Thuận ban hành Kết luận giám định thể hiện:  “Riêng khoản chi quy định tại khoản 5 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp số 32/2013/QH13 ngày 19/6/2013:

"Phần chi quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại, hoa hồng môi giới, tiếp tân, khánh tiết, hội nghị, hỗ trợ tiếp thị, hỗ trợ chi phí liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh vượt quá 15% tổng số chi được trừ. Tổng số chi được trừ không bao gồm các khoản chi quy định tại điểm này; đối với hoạt động thương mại, tổng số chi được trừ không bao gồm giá mua của hàng hoá bán ra” đã bị bãi bỏ, theo quy định tại khoản 4 Điều 1 Luật sửa đổi các Luật Thuế số 71/2014/QH13 ngày 26/11/2014.

Chứng từ kế toán là những giấy tờ và vật mang tin phản ánh nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh và đã hoàn thành, làm căn cứ ghi sổ kế toán. Hóa đơn là chứng từ kế toán do tổ chức, cá nhân bán hàng, cung cấp dịch vụ lập, ghi nhận thông tin bán hàng, cung cấp dịch vụ theo quy định của pháp luật.

Mức hoa hồng môi giới bất động sản do các bên thỏa thuận trong hợp đồng. Tiền sử dụng đất thực nộp ngân sách nhà nước được hạch toán vào chi phí chuyển nhượng bất động sản khi xác định thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng bất động sản.

Ngoài ra,  căn cứ Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Kế toán, Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực tại thời điểm xảy ra vụ việc, hồ sơ, chứng từ thì khoản chi môi giới bán sản phẩm là khoản chi thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; có đủ hoá đơn, chứng từ theo quy định thì được hạch toán vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp, không bị khống chế tỷ lệ % trên tổng số chi phí được trừ.

Việc thu thập tỷ lệ phần trăm hoa hồng môi giới bất động sản của các dự án để so sánh với số thực tế phát sinh của doanh nghiệp cũng chỉ mang tính chất tham khảo, do việc xác định đều là giả định và qua khảo sát, tham khảo trên thị trường, không có dự án tương đồng để đối chiếu.

Mức hoa hồng môi giới bất động sản do các bên thỏa thuận trong hợp đồng. Hơn nữa mỗi dự án, sản phẩm đều có các hình thức, chính sách tiếp thị, hoa hồng môi giới khác nhau để nhằm mục đích bán hàng và thu hồi vốn nhanh nhất.

Theo Bộ Công an, việc có làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp ngân sách nhà nước hay không thì chưa có cơ sở pháp lý, quy định cụ thể để xác định. Việc ấn định thuế chỉ khi người nộp thuế có vi phạm pháp luật thuế, việc xác định có theo giá giao dịch thông thường trên thị trường hay không là rất khó khăn, cơ sở pháp lý không chặt, còn cảm tính.

Kết luận của kiểm toán về hoa hồng môi giới cũng là tạm tính, đề nghị cơ quan thuế ban hành quyết định ấn định yếu tố chi phí môi giới bán hàng theo mức bình quân, phố biến trên thị trường làm cơ sở tính toán mức chi phí hợp lý. Mức hoa hồng môi giới bất động sản do các bên thỏa thuận trong hợp đồng.

Hơn nữa hồ sơ chi và hạch toán hoa hồng môi giới đều rõ ràng, cụ thể, đầy đủ theo quy định, các bên đều có kê khai, nộp thuế. Trường hợp qua đối chiếu, xác minh thực tế bên bán hàng có kê khai, nộp thuế và hồ sơ, chứng từ, hạch toán kế toán của bên mua thì tổng số nộp ngân sách không thay đổi, chỉ làm tăng, giảm số thu ngân sách giữa các địa phương, chưa có sơ sở xác định làm giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp.  

Ngoài ra, theo Quyết định số 3371/QĐ-UBND ngày 25/11/2015 của UBND tỉnh về phê duyệt giá đất cụ thể để tính tiền sử dụng đất đối với diện tích 363.523,6 m2 được phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất của dự án Khu khu đô thị biển Phan Thiết là hơn 936 tỷ đồng.

Trường hợp, xác định lại giá đất cụ thể làm thay đổi số tiền sử dụng đất phải nộp, nếu doanh nghiệp thực nộp số tiền tăng thêm này vào ngân sách nhà nước thì được hạch toán vào chi phí được trừ khi xác định thuế thu nhập doanh nghiệp. Theo đó, không phát sinh thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp do kết quả kinh doanh bị lỗ, nếu có giảm tỷ lệ hoa hồng môi giới thì cũng chưa làm phát sinh số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, chỉ giảm lỗ”.

Do đó, Bộ Công an xác định không có dấu hiệu trốn thuế trong việc kê khai, hạch toán chi phí môi giới bất động sản tại dự án Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết.