Mục tiêu là điều chỉnh lại chính sách thương mại toàn cầu trong lĩnh vực bán dẫn. Các quy định hiện tại bị nhiều tập đoàn công nghệ lớn và chính phủ nước ngoài phản đối vì cho rằng chúng làm gián đoạn chuỗi cung ứng và ảnh hưởng đến hợp tác quốc tế.

Theo hãng tin Bloomberg, việc bãi bỏ quy tắc “phân tán AI” (AI diffusion rule) – dù chưa được chính thức xác nhận – sẽ không được thực thi khi có hiệu lực vào ngày 15/5/2025. Thay vào đó, chính quyền Trump đang soạn thảo một bộ quy định mới, dự kiến tập trung vào các cuộc đàm phán trực tiếp với các quốc gia như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Ả Rập Saudi.

BÃI BỎ QUY TẮC “PHÂN TÁN AI” VÀ ĐỊNH HƯỚNG MỚI

Quy tắc “phân tán AI”, được công bố vào tuần cuối cùng của chính quyền Biden, thiết lập một hệ thống phân chia thế giới thành ba nhóm quốc gia để kiểm soát việc xuất khẩu chip từ các công ty như Nvidia Corp. Mục tiêu là ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ chip AI tiên tiến thông qua các nước trung gian, đồng thời đưa nhiều quốc gia vào quỹ đạo của Mỹ bằng cách đặt ra các yêu cầu bảo mật để tiếp cận công nghệ hàng đầu.

Quy định này áp đặt giới hạn tổng lượng chip xuất khẩu sang các nước như UAE và Ả Rập Saudi – vốn đã phải xin phê duyệt từ chính phủ Mỹ kể từ năm 2023 – đồng thời mở rộng kiểm soát chip sang hàng chục quốc gia khác, bao gồm Ấn Độ, Malaysia và Ba Lan.

Tuy nhiên, chính quyền Trump cho rằng quy tắc này “quá phức tạp, quan liêu và cản trở sự đổi mới của Mỹ”, theo tuyên bố từ Cục Công nghiệp và An ninh thuộc Bộ Thương mại Mỹ.

Thay vào đó, chính quyền mới dự kiến thay thế bằng một quy định đơn giản hơn, “giải phóng tiềm năng đổi mới của Mỹ và đảm bảo vị thế thống trị trong lĩnh vực AI”. Quy định mới sẽ tập trung vào các thỏa thuận song phương, cho phép các quốc gia đàm phán riêng lẻ về quyền tiếp cận chip, dựa trên cam kết đầu tư hoặc các yếu tố ngoại giao và thương mại.

TÁC ĐỘNG ĐẾN TRUNG QUỐC VÀ CÁC QUỐC GIA KHÁC

Dù bãi bỏ quy tắc “phân tán AI”, các biện pháp hạn chế Trung Quốc vẫn được duy trì và thậm chí được thắt chặt dưới thời Tổng thống Trump. Cả hai chính quyền Biden và Trump đều lo ngại rằng công nghệ chip và AI tiên tiến có thể giúp Trung Quốc giành lợi thế quân sự. Gần đây, chính quyền Trump đã cấm Nvidia bán chip H20 tại Trung Quốc, gây thiệt hại 5,5 tỷ USD cho công ty này.

Việc không thực thi quy tắc “phân tán AI” sẽ mang lại cơ hội cho các quốc gia ngoài Trung Quốc, đặc biệt là những nước đang phát triển năng lực AI nội địa. Các quốc gia như UAE và Ả Rập Saudi, vốn phản đối các hạn chế trước đây, có thể tìm kiếm các điều khoản tốt hơn thông qua đàm phán trực tiếp với Washington. Điều này đặc biệt quan trọng khi Tổng thống Trump chuẩn bị cho chuyến công du Trung Đông từ ngày 13-16/5/2025, nơi các hạn chế chip AI dự kiến sẽ là chủ đề thảo luận nóng.

Tuy nhiên, một số quốc gia như Malaysia và Thái Lan có thể đối mặt với các hạn chế mới do bị nghi ngờ chuyển hướng chip sang Trung Quốc. Trong thời gian chờ quy định mới, Bộ Thương mại Mỹ cam kết tiếp tục thực thi nghiêm ngặt các quy tắc xuất khẩu chip hiện hành.

PHẢN ỨNG TỪ NGÀNH CÔNG NGHIỆP VÀ THỊ TRƯỜNG

Quyết định của chính quyền Tổng thống Trump nhận được sự hoan nghênh từ các công ty công nghệ lớn. Nvidia, nhà sản xuất chip hàng đầu cho việc huấn luyện mô hình AI, đã liên tục phản đối quy tắc “phân tán AI”, cho rằng các hạn chế đối với các nước thứ ba sẽ đẩy họ xích lại gần Trung Quốc. Giám đốc điều hành Nvidia, Jensen Huang, gần đây còn dự đoán Trung Quốc sẽ trở thành thị trường chip AI trị giá 50 tỷ USD trong vài năm tới và kêu gọi Mỹ nới lỏng hạn chế.

Sau thông tin từ Bloomberg, cổ phiếu của các nhà sản xuất chip tăng mạnh. Cổ phiếu Nvidia tăng 3,1%, trong khi Chỉ số Bán dẫn Philadelphia – một chỉ số quan trọng – tăng 1,7%. Nvidia phát biểu: “Chúng tôi hoan nghênh định hướng mới của chính quyền trong chính sách AI. Việc bãi bỏ quy tắc ‘phân tán AI’ sẽ tạo cơ hội thế hệ để Mỹ dẫn đầu cuộc cách mạng công nghiệp tiếp theo, tạo việc làm chất lượng cao và giảm thâm hụt thương mại.”

Các công ty như Oracle Corp. cũng hưởng lợi từ động thái này. Oracle đang lên kế hoạch mở rộng trung tâm dữ liệu lớn tại Malaysia, vốn có nguy cơ vượt giới hạn của quy tắc “phân tán AI”. Việc tạm hoãn quy tắc này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho kế hoạch của họ.

Dù việc bãi bỏ quy tắc “phân tán AI” mang lại lợi ích ngắn hạn, các quy định thay thế của chính quyền Tổng thống Trump vẫn đang được xây dựng và có thể phức tạp hơn dự kiến. Việc đàm phán các thỏa thuận chip song phương với hàng chục quốc gia là một nhiệm vụ đầy thách thức, có thể dẫn đến hàng loạt chính sách riêng lẻ mà các công ty phải tuân thủ. Ngoài ra, việc áp đặt các hạn chế mới với các quốc gia như Malaysia và Thái Lan cho thấy chính quyền Trump vẫn duy trì cách tiếp cận cứng rắn trong kiểm soát công nghệ.