Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ vỡ nợ?

Theo tờ Wahington Post, các nhà lãnh đạo Quốc hội Mỹ và Nhà Trắng đang cố gắng đạt được thỏa thuận nâng trần nợ công, khi chỉ còn chưa đầy 2 tuần nữa là Bộ Tài chính sẽ hết biện pháp ngăn chặn tình trạng vỡ nợ chưa từng có của Chính phủ Mỹ. Nếu họ thất bại và chính phủ nước này không thể đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán của mình, các nhà kinh tế và chuyên gia tài chính dự đoán sẽ có sự hỗn loạn.

“Điều đó sẽ gây hậu quả khủng khiếp. Bạn có thể thấy nó thực sự có thể lan truyền và phá hủy toàn bộ hệ thống tài chính, cuối cùng sẽ phá hủy nền kinh tế”, Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng của Moody’s nhận định.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet L. Yellen cho biết, cơ quan này chỉ có thể duy trì hoạt động đến ngày 1-6 trước khi hết tiền nếu chính phủ không thể vay thêm. Thời hạn cụ thể đó được gọi là “ngày X”.

Các tác động của vỡ nợ có thể phức tạp. Việc tạm dừng thanh toán liên bang sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế và thị trường chứng khoán. Sự tương tác giữa giá trị nhà sụt giảm, lãi suất tăng và hệ thống tài chính toàn cầu bất ổn là rất khó tính toán. Một số ước tính cho thấy hơn 8 triệu việc làm có thể bị xóa sổ. Theo một số dự đoán, lãi suất vay thế chấp có thể tăng hơn 20% và nền kinh tế sẽ thu hẹp như trong cuộc suy thoái sâu hồi năm 2008.

Nhưng điều mà các nhà kinh tế nhấn mạnh trên hết là việc không thể dự đoán hậu quả - đặc biệt nếu sự bế tắc trong việc đạt được thỏa thuận nâng trần nợ công kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng các tình huống xấu nhất sẽ khó xảy ra nếu các nhà lập pháp chỉ trễ hạn trong thời gian ngắn, có thể vài giờ hoặc thậm chí vài ngày, nhưng rủi ro sẽ tăng lên đáng kể nếu tình trạng bế tắc kéo dài.

Dưới đây là một số hậu quả mà các chuyên gia lo lắng nhất:

CHỨNG KHOÁN LAO DỐC

Phố Wall có lẽ sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên. Đến nay, thị trường tài chính vẫn chưa biến chuyển nhiều về vấn đề trần nợ. Chi phí phòng ngừa rủi ro vỡ nợ của Chính phủ Mỹ đã tăng lên, phản ánh sự nghi ngờ về khả năng trả nợ. Nhưng những chấn động đó không đáng chú ý đối với hầu hết các hộ gia đình.

Điều đó sẽ thay đổi khi chính phủ càng tiến gần đến tình trạng vỡ nợ. Các chuyên gia cho biết, cú sốc về việc không thanh toán sẽ lan rộng khắp hệ thống tài chính - cổ phiếu, trái phiếu, quỹ tương hỗ, các công cụ phái sinh - trước khi lan ra toàn bộ nền kinh tế.

Các cổ phiếu có thể sẽ giảm mạnh do dự đoán về suy thoái kinh tế rộng hơn, khi lãi suất tăng và các nhà đầu tư rút tiền ra khỏi thị trường để duy trì khả năng tiếp cận tiền mặt ngắn hạn của họ. Ngành ngân hàng vốn đã cảnh giác với việc cho vay mới có thể thắt chặt hơn nữa.

Lần gần đây nhất Chính phủ Mỹ suýt vỡ nợ, thị trường chứng khoán đã bị bầm dập. Vào năm 2011, khi chỉ còn chưa đầy một tuần nữa là đến ngày X, các chỉ số chính giảm khoảng 20%.

Lần này, Moody's Analytics dự đoán rằng giá cổ phiếu có thể giảm khoảng 1/5, xóa sạch 10 nghìn tỷ USD tài sản hộ gia đình và tàn phá tài khoản hưu trí của hàng triệu người Mỹ. Trong khi đó, Nhà Trắng ước tính mức giảm có thể lên tới gần 45%. Thị trường trái phiếu trị giá 46 nghìn tỷ USD cũng sẽ rung chuyển, khi giá trị của trái phiếu kho bạc hiện tại sụp đổ do lợi suất trái phiếu mới cao hơn. Và các doanh nghiệp có thể sẽ ngừng mở rộng - khiến giá cổ phiếu giảm nhiều hơn nữa.

SUY THOÁI ĐỘT NGỘT

Nếu bế tắc vẫn tiếp diễn, tác động sẽ nhanh chóng lan rộng từ thị trường tài chính sang nền kinh tế rộng lớn hơn. Sự sụt giảm của cải hộ gia đình trên toàn quốc, do bán tháo cổ phiếu ở Phố Wall, sẽ làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng, điều này cũng sẽ gây tổn hại cho các doanh nghiệp.

Và lãi suất tăng đột biến sẽ khiến việc vay vốn hoặc bắt đầu kinh doanh nhỏ trở nên khó khăn hơn. Điều đó cũng có thể làm sụp đổ thị trường nhà đất vốn đã nguội lạnh. Một báo cáo gần đây của Zillow dự đoán rằng việc Chính phủ Mỹ vỡ nợ sẽ đẩy lãi suất vay thế chấp lên trên 8% và đẩy doanh số bán nhà ở xuống mức 23%. Ngành xây dựng và các lĩnh vực khác cũng sẽ chịu ảnh hưởng theo.

Tác động mạnh mẽ nhất có thể là việc tạm dừng các khoản thanh toán liên bang thường xuyên cho hàng chục triệu gia đình Mỹ, bao gồm cả những người cao tuổi nhận bảo hiểm y tế Medicare, An sinh xã hội và những người dựa vào phiếu thực phẩm.

Chính phủ liên bang dự kiến sẽ chi khoảng 6 nghìn tỷ USD trong năm nay, tương đương khoảng 16 tỷ USD mỗi ngày cho những khoản an sinh xã hội đó. Tất nhiên, không phải toàn bộ số tiền đó đều đến trực tiếp với các hộ gia đình, nhưng đó là một số tiền khổng lồ sẽ biến mất khỏi nền kinh tế chỉ sau một đêm.

Một báo cáo của Bộ Tài chính công bố hồi năm 2013 cho thấy vụ bế tắc trần nợ công năm 2011 đã gây sụt giảm 2,4 nghìn tỷ USD trong tổng tài sản hộ gia đình. Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng cho biết, nền kinh tế có thể giảm tới 6%, tương tự như cuộc Đại suy thoái năm 2008.

CHÍNH PHỦ MỸ ĐÓNG CỬA

Chính phủ Mỹ có quy trình đóng cửa khi Quốc hội không thông qua ngân sách mới: Các cơ quan có chi tiêu chưa được phê duyệt sẽ cho người lao động nghỉ phép, trong khi một số nhân viên “thiết yếu” sẽ tiếp tục làm việc mà không được trả lương. Số tiền lương này sẽ được hoàn trả khi Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc đóng cửa vì vỡ nợ có thể không giống như vậy. Văn phòng Quản lý và Ngân sách của Nhà Trắng hiện vẫn chưa phổ biến các hướng dẫn về việc đóng cửa liên quan đến vỡ nợ, điều mà một số nhà phân tích ngân sách cho rằng sẽ rất khó khăn.

Chính phủ liên bang là nhà tuyển dụng lớn nhất cả nước, với khoảng 4,2 triệu nhân viên toàn thời gian. Vào đầu tháng này, Hiệp hội Nhân viên Chính phủ Quốc gia, đại diện cho gần 75.000 nhân viên liên bang, đã đệ đơn kiện về tính hợp hiến của cơ chế trần nợ công với lý do mang lại rủi ro tiền ẩn cho các nhân viên liên bang.

CÁC KHOẢN CHI TRẢ TRỢ CẤP AN SINH XÃ HỘI BỊ CHẬM TRỄ

Hơn 60 triệu người nhận trợ cấp An sinh Xã hội hàng tháng, chủ yếu là người cao tuổi. Số tương tự phụ thuộc vào Medicare để có bảo hiểm y tế.

Một số đảng viên Cộng hòa cho rằng chính phủ liên bang có thể tiếp tục thực hiện các khoản thanh toán này ngay cả khi không vay thêm, bằng cách chuyển hướng chi tiêu nguồn thu thuế sắp tới. Nhưng các chuyên gia ngân sách nghi ngờ khả năng việc chi trả trợ cấp đúng hạn của Bộ Tài chính, đặc biệt nếu tình trạng vỡ nợ kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng.

Nếu chính phủ vẫn có thể thực hiện một số khoản chi trả với nguồn thu thuế sắp tới, thì chính quyền có thể sẽ phải lựa chọn giữa việc chi trả trợ cấp cho người cao tuổi và thanh toán tiền lãi cho các khoản nợ.

CHI PHÍ ĐI VAY CỦA MỸ TĂNG CAO

Chính phủ liên bang có thể vay với lãi suất thấp vì không ai nghĩ nền kinh tế số một thế giới có thể trễ hạn trả nợ. Sự an toàn của trái phiếu chính phủ Mỹ đã khiến nó trở thành một nền tảng thiết yếu trong hệ thống tài chính thế giới.

Đóng vai trò dự trữ cho mọi thứ, từ ngân hàng trung ương của các quốc gia nước ngoài đến các quỹ thị trường tiền tệ, trái phiếu kho bạc Mỹ được công nhận rộng rãi là một trong những khoản đầu tư an toàn và thanh khoản nhất, được hỗ trợ bởi niềm tin vào Chính phủ Mỹ.

Các nhà kinh tế cho rằng, nếu vỡ nợ, chi phí đi vay với lãi suất thấp mà Mỹ được hưởng trong nhiều thập kỷ có thể chấm dứt. Viện Brookings, một tổ chức tư vấn có trụ sở Mỹ, dư đoán việc vỡ nợ có thể làm tăng chi phí đi vay của liên bang thêm 750 tỷ USD trong thập kỷ tới.

KINH TẾ THẾ GIỚI BỊ ẢNH HƯỞNG

Nhiều quốc gia bảo vệ tài chính của họ bằng cách mua một lượng lớn trái phiếu chính phủ Mỹ - vốn được nhiều người coi là một trong những tài sản an toàn nhất trên thế giới. Nhưng việc vỡ nợ có thể làm giảm giá trị của những trái phiếu đó, làm tổn hại đến dự trữ của nhiều quốc gia.

Các nhà kinh tế lo ngại rằng điều đó sẽ làm các quốc gia vốn chìm trong nợ nần, như Sri Lanka và Pakistan, càng thêm rối ren. Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất trong năm qua để kiềm chế lạm phát đã làm xói mòn giá trị trái phiếu chính phủ Mỹ mà nhiều quốc gia nắm giữ. Và theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, hơn một nửa dự trữ ngoại tệ của thế giới được giữ bằng USD - gần gấp ba lần so với bất kỳ loại tiền tệ nào khác.

VỊ THẾ ĐỒNG USD VÀ UY TÍN CỦA MỸ SUY GIẢM

Các chuyên gia cho rằng việc vỡ nợ có thể làm tổn hại đến vị thế của Mỹ trên trường quốc tế. Các chuyên gia tài chính đã theo dõi một số dấu hiệu ban đầu cho thấy nền kinh tế thế giới đang bắt đầu giảm sự phụ thuộc vào đồng USD, với các quốc gia như Brazil và Malaysia kêu gọi giao dịch thường xuyên hơn bằng các loại tiền tệ khác. Khoảng 60% các giao dịch ngoại tệ vẫn được thực hiện bằng USD, nhưng việc Mỹ không trả được nợ - có thể khiến giá trị của đồng bạc xanh lao dốc - và làm thay đổi điều đó.

“Điều này cũng có nguy cơ làm suy yếu vai trò lãnh đạo kinh tế toàn cầu của Mỹ và đặt ra câu hỏi về khả năng bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia của chúng ta”, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet L. Yellen cảnh báo.

Uy tín của chính phủ một phần gắn liền với khả năng ứng phó với khủng hoảng. Việc vỡ nợ sẽ gây nghi ngờ về khả năng của chính phủ liên bang không chỉ trong việc ứng phó với tình huống khẩn cấp mà còn trong việc thực hiện một trong những chức năng cơ bản nhất của nó - thanh toán các hóa đơn. Nếu Mỹ không thể làm được điều đó, người dân và các nhà lãnh đạo ở các quốc gia khác có thể tự hỏi, còn điều gì nữa mà Nhà Trắng không thể quản lý được.

“Việc vỡ nợ sẽ làm xói mòn niềm tin toàn cầu vào hệ thống chính trị của Mỹ, bởi vì một phần vị thế của nước này trên thế giới dựa trên niềm tin quốc tế rằng hệ thống chính trị của chúng ta về cơ bản hoạt động hiệu quả”, Daniel Bergstresser, Phó giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh Quốc tế của Đại học Brandeis, nói.