Toàn ngành công nghệ đang bước vào giai đoạn sôi động với làn sóng thảo luận về AI tự chủ (agentic AI) – được coi là bước tiến đột phá tiếp theo của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Công nghệ này được kỳ vọng sẽ tái định hình cách doanh nghiệp vận hành và thay đổi cả các quy trình thường nhật.

“TÁC NHÂN AI” VẪN LÀ MỘT BÀI TOÁN KHÓ CỦA NGÀNH CÔNG NGHỆ

Tuy nhiên, giới chuyên môn vẫn giữ thái độ dè dặt. Nhiều chuyên gia cho rằng, so với những tuyên bố đầy lạc quan, việc hiện thực hóa các “tác nhân AI” – những hệ thống có khả năng tự ra quyết định và hành động độc lập – vẫn là một bài toán khó. Viễn cảnh về một thế hệ AI thực sự tự chủ có thể còn cách xa hơn so với những gì ngành công nghệ đang kỳ vọng.

Gartner, một công ty nghiên cứu hàng đầu, dự đoán rằng hơn 40% các dự án liên quan đến AI tự chủ sẽ bị hủy bỏ trước cuối năm 2027. Lý do chính là chi phí của công nghệ này quá cao, giá trị kinh doanh chưa rõ ràng, và thường không phù hợp với các trường hợp sử dụng thực tế. Thay vì hỗ trợ, chúng lại cản trở các tổ chức. Và đó mới chỉ là khởi đầu của những thách thức.

AI tự chủ được kỳ vọng sẽ là bước nhảy vọt so với các chatbot và dịch vụ AI hiện tại, cho phép tạo ra các “bot thông minh” có thể tự đưa ra quyết định phù hợp với mục tiêu của công ty. Những tác nhân này đang thúc đẩy làn sóng chi tiêu mạnh mẽ vào AI. Các công ty công nghệ đang tận dụng sự hào hứng này để tăng giá dịch vụ cho khách hàng. Theo lý thuyết, các tác nhân AI có thể cấu hình Windows, duyệt web, hoặc thậm chí viết mã nguồn thay cho người dùng.

Tuy nhiên, Gartner cảnh báo rằng không một cuộc cách mạng nào trong số này thực sự đang diễn ra. Hầu hết các dự án AI tự chủ vẫn chỉ là những thí nghiệm giai đoạn đầu hoặc các bản demo chứng minh khái niệm, bị thúc đẩy nhiều hơn bởi sự cường điệu hơn là kết quả thực tiễn. Những hệ thống này thường bị các tổ chức sử dụng sai mục đích, khi họ đánh giá thấp chi phí và độ phức tạp, dẫn đến việc nhiều dự án không bao giờ được đưa vào phát triển và ứng dụng.

SỰ CƯỜNG ĐIỆU XUNG QUANH AI TỰ CHỦ CÒN BỊ THỔI PHỒNG BỞI HIỆN TƯỢNG "AGENT WASHING"

Trong một cuộc khảo sát vào tháng 1 năm 2025 với 3.412 người tham gia webinar, Gartner đã hỏi về cách các tổ chức tiếp cận cuộc cách mạng AI tự chủ. Chỉ 19% cho biết họ đang đầu tư mạnh mẽ vào các tác nhân AI, trong khi 42% chọn cách tiếp cận thận trọng hơn. Một nhóm nhỏ (8%) không đầu tư chút nào, và 31% hoặc không chắc chắn hoặc đang theo chiến lược “chờ và xem”.

Sự cường điệu xung quanh AI tự chủ còn bị thổi phồng bởi hiện tượng mà Gartner gọi là “rửa tác nhân” (agent washing). Nhiều công ty đơn giản đang đổi tên các công nghệ hiện có – như chatbot, tự động hóa quy trình robot (RPA), và trợ lý ảo – thành AI tự chủ tiên tiến. Thực tế, chỉ khoảng 130 trong số hàng nghìn “tác nhân AI” được Gartner đánh giá cho thấy khả năng tự chủ thực sự.

Anushree Verma, Giám đốc cấp cao phân tích tại Gartner, nhấn mạnh: “Hầu hết các đề xuất về AI tự chủ thiếu giá trị hoặc lợi tức đầu tư đáng kể, vì các mô hình hiện tại chưa đủ trưởng thành và tự chủ để đạt được các mục tiêu kinh doanh phức tạp hoặc tuân theo các chỉ dẫn tinh tế trong thời gian dài”.

Dù kỳ vọng bị thổi phồng và cách triển khai còn nhiều tranh cãi, agentic AI vẫn có thể mang lại giá trị cụ thể nếu các tổ chức biết triển khai và quản lý hiệu quả. Theo dự báo của Gartner, các bot AI sẽ chịu trách nhiệm cho ít nhất 15% các quyết định hàng ngày vào năm 2028, tăng từ mức gần như bằng 0 vào năm 2024. Ngoài ra, khoảng một phần ba các công cụ phần mềm doanh nghiệp được dự đoán sẽ tích hợp khả năng AI tự chủ vào năm 2028, so với chỉ 1% vào năm 2024.

Mặc dù AI chưa thực sự biến đổi các trung tâm gọi điện như đã hứa, chương tiếp theo của nó – với AI tự chủ – có thể hứa hẹn một tương lai tươi sáng hơn.