Geespace – tham vọng "Starlink Trung Quốc" hoàn tất chinh phục chòm sao vệ tinh đầu tiên

Vừa qua, ngoài khơi thành phố Rizhao, tỉnh Sơn Đông, một người đàn ông đứng lặng lẽ ngắm nhìn tên lửa bay lên, “xé toạc” bầu trời. Bên trong khoang chứa là lô vệ tinh thứ sáu của Geesatcom, theo Kr Asia.

Khi vệ tinh đi vào quỹ đạo, nhiệm vụ thành công tốt đẹp, đánh dấu việc hoàn tất giai đoạn 1 của chòm sao Geesatcom. Từ thời khắc đó, 20 triệu người dùng trên toàn cầu, gồm 5 triệu người dùng tần số cao và 15 triệu người dùng tần số trung-thấp, có thể truy cập dịch vụ liên lạc vệ tinh theo thời gian thực.

Người đàn ông đó là Tony Wang, nhà sáng lập kiêm CEO Geespace, nhân vật được xem là “cột mốc” trong ngành không gian thương mại Trung Quốc.

NIỀM SAY MÊ KHÔNG GIAN

12 năm trước, với niềm say mê không gian, ông Tony Wang quyết định rời bỏ công việc ổn định trong hệ thống nhà nước để thành lập OK Space, công ty vũ trụ tư nhân đầu tiên của Trung Quốc. Bốn năm sau, Jiading 1 - vệ tinh siêu nhỏ nặng chưa đến 100kg với phần lớn linh kiện tự phát triển, được phóng thành công lên quỹ đạo - trở thành bước đột phá đầu tiên trong lĩnh vực hàng không vũ trụ tư nhân Trung Quốc. Thành tựu này củng cố niềm tin của ông Wang rằng con đường khởi nghiệp của mình là đúng hướng.

Tháng 4/2018, ông trở thành Giám đốc Điều hành của Shanghai Gesi Information Technology, đồng thời là Tổng Giám đốc công ty mẹ Beyond Technology. Mục tiêu của ông Wang khi đó là xây dựng năng lực sản xuất hàng loạt vệ tinh từ con số 0, và phát triển chuỗi cung ứng phục vụ sản xuất thương mại. Cả hai nỗ lực sau này đều trở thành nền tảng cho dự án chòm sao vệ tinh G60.

Không giống hình mẫu “mơ mộng không thực tế” của nhiều doanh nhân không gian, ông Wang là người thực dụng. Kinh nghiệm tại Huawei giúp ông hiểu rằng thương mại hóa mới là điều cốt lõi chứ không chỉ phóng vệ tinh, mà phải đưa công nghệ vệ tinh đến với công chúng.

BÀI HỌC TỪ IRIDIUM ĐẾN STARLINK, VÀ SỰ TRỖI DẬY CỦA GEESATCOM

Thập niên 1990, công ty Iridium Communications từng triển khai chòm sao 66 vệ tinh để cung cấp dịch vụ di động toàn cầu. Dự án kéo dài 12 năm và tiêu tốn hơn 5 tỷ USD, nhưng thất bại do chi phí quá cao - điện thoại Iridium có giá hơn 3.000 USD, mỗi phút gọi mất khoảng 3–8 USD. Năm 2000, Iridium phá sản.

Gần 20 năm sau, tinh thần tiên phong ấy được hồi sinh lần nữa. Tháng 5/2019, SpaceX phóng 60 vệ tinh Starlink đầu tiên, mở đầu cuộc đua Internet vệ tinh toàn cầu. Cùng thời điểm, tại Trung Quốc, CEO Tony Wang ra mắt Geesatcom sau khi nhận hậu thuẫn từ Chủ tịch Tập đoàn Geely, Li Shufu.

So với Starlink, Geespace được ví như “Iridium Trung Quốc” nhưng hiểu thị trường hơn nhiều. Với ông Wang, chi phí và độ tin cậy là hai thách thức sống còn. Ở điểm này, ông tìm thấy sự đồng điệu với Chủ tịch Geely bởi công ty không chỉ cung cấp ứng dụng trong xe hơi, mà còn hỗ trợ mạnh mẽ về sản xuất.

Tận dụng mô hình sản xuất ô tô của Geely, Geespace xây dựng nhà máy vệ tinh ở Zhejiang - cơ sở đầu tiên trên thế giới tích hợp công nghệ hàng không vũ trụ và sản xuất ô tô hàng loạt.

Thông qua đổi mới trong lắp ráp, tích hợp và thử nghiệm vệ tinh, công ty đạt ba bước tiến đáng kể: tiêu chuẩn hóa, tự động hóa và tích hợp chuỗi cung ứng. Từ năm 2014, nhóm của ông Wang tự phát triển một số thiết bị tải trọng và linh kiện điện tử cho vệ tinh, giúp Geespace sau này có thể sản xuất hàng loạt linh kiện cho chòm sao Yaogan 30 và hệ thống định vị BeiDou.

Bằng cách thay thế linh kiện đắt đỏ đạt chuẩn vũ trụ bằng các linh kiện đạt chuẩn ô tô có độ tin cậy cao, Geespace giảm chi phí đáng kể mà vẫn đảm bảo chất lượng.

Tốc độ triển khai nhanh, chi phí thấp và mô hình sản xuất linh hoạt giúp Geespace tiến xa. Giai đoạn 1 của Geesatcom cho thấy doanh nghiệp không gian Trung Quốc không chỉ có thể phóng vệ tinh, mà còn cung cấp dịch vụ thực tế cho người dùng.

Tháng 9/2023, mẫu xe Zeekr 001 FR ra mắt với hệ thống liên lạc vệ tinh của Geespace, cho phép người dùng gọi điện, nhận cảnh báo ngay cả khi mất kết nối mạng di động. Công nghệ này nhanh chóng mở rộng sang các dòng Zeekr, Lynk & Co và Geely Galaxy.

Bên cạnh đó, Geespace còn hỗ trợ lái xe tự động nhờ hệ thống định vị chính xác cao, với sai số chỉ 10cm – vượt xa GPS.

Tháng 7 vừa qua, công ty ký thỏa thuận với Caocao Chuxing để cung cấp dịch vụ định vị và liên lạc vệ tinh cho đội xe tự lái - dấu mốc cho thấy dịch vụ vệ tinh trên xe hơi tại Trung Quốc đang bước vào giai đoạn thương mại hóa đại trà.

MÔ HÌNH KINH DOANH – “CHÌA KHÓA SINH TỒN” CỦA GEESPACE

Theo quan điểm ông Tony Wang, mô hình kinh doanh quan trọng không kém công nghệ. “Với doanh nghiệp, mô hình kinh doanh đôi khi còn quan trọng hơn công nghệ cao bởi chúng quyết định khả năng sống sót của công ty”, ông nói.

Tư duy này bắt nguồn từ kinh nghiệm tại Huawei và Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc.

Gia nhập Huawei năm 2004, trong giai đoạn chuyển từ 2G sang 3G, ông Wang sớm nhận ra rằng công nghệ chỉ có ý nghĩa khi đáp ứng nhu cầu thị trường. Sau đó, tại Trung tâm Kỹ thuật Vi mô vệ tinh Thượng Hải (thuộc Viện Hàn lâm), ông được tham gia từ khâu thiết kế đến thử nghiệm mặt đất, giúp hiểu rõ cách nhà nước vận hành dự án chiến lược lớn, đồng thời nảy ra ý tưởng phát triển mạng vệ tinh tầm thấp (LEO) khu vực tư nhân.

“Dịch vụ của Geespace là một phần trong hạ tầng chiến lược quốc gia, được thiết kế để đồng bộ, tương thích và bổ trợ cho những hệ thống khác”, ông Wang chia sẻ. Trong 18 thành viên sáng lập Geespace, có 14 kỹ sư với trung bình 15 năm kinh nghiệm hàng không vũ trụ, từng tham gia 40 mẫu vệ tinh quan trọng của Trung Quốc, từ BeiDou, Yaogan 30 đến Fengyun.

Tuy có nền tảng kỹ thuật vững, ông Wang vẫn giữ tư duy thực tế: điểm yếu của Trung Quốc không nằm ở công nghệ, mà ở năng lực sản xuất hàng loạt. Vì thế, năm 2021, Geespace xây dựng nhà máy vệ tinh tư nhân ở Thái Châu, có thể sản xuất một vệ tinh mỗi ngày. Dây chuyền linh hoạt cho phép công ty sản xuất nhiều mẫu cùng lúc, giảm chi phí tới 10 lần.

Từ đó, Geespace bước vào giai đoạn thử nghiệm liên tục. Tháng 2/2024, sử dụng tên lửa Long March 2C từ Trung tâm phóng vệ tinh Xichang, Geespace phóng 11 vệ tinh đầu tiên. Tháng 9/2024, Geespace phóng 10 vệ tinh bằng Long March 6 từ Thái Nguyên. Tháng 8/2025, ngoài khơi bờ biển Rizhao, tên lửa Jielong 3 thực hiện phóng 11 vệ tinh. Chỉ một tháng sau, tên lửa Jielong 3 nâng thêm 11 vệ tinh từ cùng địa điểm ven biển.

THAM VỌNG DẪN ĐẦU KỶ NGUYÊN INTERNET VỆ TINH

Theo ông Wang, một doanh nghiệp không gian chỉ thực sự thành công khi phục vụ người dùng. Geesatcom được thiết kế như mạng vệ tinh toàn cầu tầm thấp (LEO), hướng tới kết nối ô tô và robotaxi, sau đó mở rộng sang ngư nghiệp, xây dựng, logistics, hàng không tầm thấp và thông tin khẩn cấp. Khác với Starlink triển khai hàng chục nghìn vệ tinh, Geespace tập trung tối đa hóa hiệu suất của từng vệ tinh, hình thành mô hình phát triển riêng của Trung Quốc.

Công ty đã mở rộng hợp tác với đối tác tại Trung Đông, châu Phi, Đông Nam Á, Trung Á và Mỹ Latin, đưa dịch vụ vượt ra ngoài biên giới Trung Quốc. Giống như ngành xe điện, Geespace đang tái hiện câu chuyện “vượt bậc” của Trung Quốc: giảm chi phí bằng công nghiệp hóa, chuyển giao công nghệ vũ trụ sang thị trường đại chúng, và tăng quy mô để cạnh tranh toàn cầu.

Năm 2023, công ty ra mắt ăng-ten thủy tinh tích hợp đầu tiên thế giới, gắn trực tiếp vào cửa sổ trời xe hơi – bước tiến khiến giới quốc tế bất ngờ, đánh dấu sự chuyển mình từ “đuổi kịp” sang “dẫn đầu”.

Tuy nhiên, ông Tony Wang khẳng định Geespace không chỉ là người tiên phong, mà muốn trở thành “Huawei của ngành hàng không vũ trụ”. “Chúng tôi đang xây dựng hệ sinh thái mở - giống như Linux hay Android thuở ban đầu”, ông nói. “Geespace không chỉ tạo ra chòm sao vệ tinh, mà còn kỳ vọng trở thành nền tảng công nghệ mở giúp nhiều ngành cùng phát triển”.

Hiện với 64 vệ tinh hoạt động trên quỹ đạo, Geesatcom không chỉ là thành tựu cá nhân của CEO Tony Wang, mà còn là bước tiến thể hiện tham vọng của Trung Quốc trong kỷ nguyên không gian thương mại mới.