Giá phân bón hạ nhiệt: Doanh nghiệp lại lo tồn kho
Giá phân bón thế giới đột ngột giảm mạnh trong tháng 6/2022, giúp giá phân bón trong nước “hạ nhiệt”. Tuy nhiên, ngược với niềm vui của nông dân, các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước đang lo lắng vì tồn kho tăng cao do cung vượt cầu, muốn xuất khẩu để giải phóng hàng tồn kho lại phải đối mặt với đề xuất áp thuế xuất khẩu 5% từ phía Bộ Tài chính…
Theo Hiệp hội Phân bón Việt Nam, tại thị trường trong nước, giá phân urê vào giữa tháng 6/2022 đã giảm khoảng 2 triệu đồng/tấn so với đầu năm. Trong đó, giá urê Phú Mỹ và urê Cà Mau bán buôn cho các đại lý từ mức 17 triệu đồng/tấn vào hồi đầu năm thì đến nay đã giảm xuống còn 15 triệu đồng/tấn. Tại các cửa hàng bán lẻ ở Đồng bằng sông Cửu Long, so với cùng kỳ năm trước, giá nhiều loại phân bón như Urê, DAP, NPK, Kali… đã giảm ít nhất từ 20.000-50.000 đồng/bao 50kg.
GIẢM GIÁ BẤT THƯỜNG, TRÁI QUY LUẬT
Trên thị trường thế giới, giá urê bình quân tháng 1/2022 là 18,7 triệu đồng/tấn, đến tháng 5 đã giảm chỉ còn 16,45 triệu đồng/tấn. Bà Nguyễn Thị Tiêu, Giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Hà Anh, đơn vị nhập khẩu và phân phối phân bón lớn ở miền Bắc, cho biết giá phân urê Indonesia công ty nhập về đến Việt Nam vào giữa tháng 6/2022 là 14,2 triệu đồng/tấn.
Hiện giá chào thầu phân urê hạt đục trên thế giới (giá FOB- giá đã bao gồm chi phí vận chuyển lô hàng ra cảng, thuế xuất khẩu và thuế làm thủ tục xuất khẩu) vào ngày 16/6 vừa qua (lấy theo bình quân 4 thị trường lớn nhất thế giới là Mỹ, Trung Đông, Đông Nam Á và Trung Quốc) là 547 USD/tấn.
Đặc biệt, giá phân urê hạt đục của Sơn Đông, Trung Quốc chào thầu ngày 16/6 chỉ còn 448 USD/tấn. Nếu so với mức 1.060 USD/tấn thời điểm tháng tháng 1/2022 thì giá phân bón đã giảm hơn một nửa.
Lý giải nguyên nhân giá phân bón đột ngột giảm mạnh, các chuyên gia phân tích ngành hàng phân bón cho rằng rất bất thường, trái với quy luật, vì vậy nông dân chưa nên vội mừng. Theo thông lệ trên thị trường thế giới, giá phân urê phụ thuộc chủ yếu vào giá dầu thế giới. Trong khi đó, giá dầu thế giới vẫn được nhiều tổ chức phân tích thị trường dự báo vẫn khó giảm do nguồn cung thắt chặt.
Cụ thể, trong các phiên giao dịch từ giữa tháng 6 đến nay, giá dầu ngọt nhẹ Mỹ (WTI) giao tháng 7/2022 đã tăng 2,27 USD (2%) lên 117,58 USD/thùng tại thị trường New York. Giá dầu Brent giao tháng 8/2022 tăng 1,3 USD (1,1%) lên 119,81 USD/thùng tại London.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cảnh báo nguồn cung dầu mỏ toàn cầu khó có thể đáp ứng được nhu cầu trong năm tới khi các biện pháp trừng phạt siết chặt hơn buộc Nga phải đóng cửa nhiều giếng dầu và số lượng các nhà sản xuất hạn chế sản lượng ngày càng tăng.
"Công suất sản xuất phân bón của Trung Quốc lên tới 200 triệu tấn/năm. Thời điểm này do cung vượt cầu, nên Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu, khiến giá phân bón giảm nhanh".
Theo Hiệp hội Phân bón Việt Nam.
Trong bản báo cáo hàng tháng được công bố ngày 14/6, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cho biết thị trường dầu mỏ sẽ được cung cấp thấp hơn đáng kể trong nửa cuối năm nay.
Với giá dầu thế giới vẫn ở mức cao và dự báo khó giảm trong những tháng cuối năm, Hiệp hội Phân bón Việt Nam dự báo, giá phân bón hạ nhiệt hiện nay chỉ mang tính ngắn hạn.
Giá phân urê thế giới giảm mạnh vào thời điểm này là do Trung Quốc thay đổi chính sách cho phép xuất khẩu phân bón trở lại khi cao điểm mùa vụ tại Trung Quốc đã qua.
Bên cạnh đó, Nga sau những tháng phát động chiến tranh với Ukraine, không xuất khẩu được phân bón sang châu Âu, nên tồn kho ngày càng tăng. Hiện Nga đang đẩy mạnh xuất khẩu phân bón sang thị trường Ấn Độ và Nam Mỹ với giá bán thấp hơn 30% mặt bằng giá thế giới.
THỐNG NHẤT MỨC THUẾ, DOANH NGHIỆP KHÓ CẠNH TRANH
Giá phân bón tăng gấp đôi suốt gần 2 năm qua, đã khiến nông dân sản xuất nông nghiệp điêu đứng. Nhằm kiềm chế giá phân bón, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cùng đề xuất Chính phủ có giải pháp hạn chế xuất khẩu, để tăng lượng phân bón bán ở thị trường trong nước.
"Thực tế là phân bón urê nhập khẩu về Việt Nam không bị đánh thuế nhập khẩu, nhưng phân bón urê xuất khẩu đi sẽ bị áp 5%, đây là sự bất hợp lý làm khó doanh nghiệp".
Bà Nguyễn Thị Hiền, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phân bón dầu khí Cà Mau (PVCFC).
Để đảm bảo nguồn cung, hạ nhiệt giá mặt hàng này, vào đầu tháng 6/2022, Bộ Tài chính cũng đã trình Chính phủ quy định thống nhất mức thuế xuất khẩu 5% đối với mặt hàng phân bón vô cơ, không phân biệt tỷ lệ tài nguyên khoáng sản trong các sản phẩm.
Đề xuất đưa thuế phân bón vô cơ có giá trị tài nguyên khoáng sản cộng chi phí năng lượng dưới 51% giá thành sản phẩm, vốn trước đây thuế suất thuế xuất khẩu là 0%, nay tăng lên 5% đã khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất phân bón phản đối.
Theo bà Nguyễn Thị Hiền, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phân bón dầu khí Cà Mau (PVCFC), nếu thuế xuất khẩu phân bón (dự kiến áp mức 5%) được áp dụng, sẽ khiến doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước bị giảm sức cạnh tranh trước các doanh nghiệp nước ngoài.
Mặc dù giá phân bón vẫn còn rất cao so với mức giá của 2 năm trước đây, nhưng với mức giá hiện nay, doanh nghiệp sản xuất phân bón đối diện với nguy cơ thua lỗ.
Nguyên nhân do giá dầu khí thời gian qua tăng quá cao, khiến giá thành sản xuất không thể hạ được. Thực tế là các doanh nghiệp sản xuất urê như PVCFC đang phải mua khí Nam Côn Sơn theo giá thị trường điều chỉnh theo tháng và chốt theo giá dầu FO (giá miệng giếng, cộng các thuế khác, chi phí phí vận chuyển các kiểu để về bờ) nên lên tới 12 USD/1 triệu BTU. Với giá khí theo thị trường như vậy, bình quân giá thành sản xuất phân đạm của Việt Nam hiện nay cao nhất thế giới.
Trong khi đó, giá khí ở các nước trên thế giới là giá khí nội địa, thấp hơn giá xuất khẩu. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp sản xuất phân bón ở nước ngoài được hỗ trợ chi phí nguyên liệu đầu vào nên giá thành sản xuất cạnh tranh hơn so với Việt Nam.
Về xuất khẩu phân bón, số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong tháng 5/2022 cả nước xuất khẩu 132.624 tấn phân bón, tương đương 87,82 triệu USD, giá trung bình 662 USD/tấn, giảm cả về lượng, kim ngạch và giá so với tháng 4/2022, với mức giảm tương ứng 10,9%, 13,7% và 3%. So với tháng 5/2021 đã tăng 27,2% về lượng, tăng mạnh 146% kim ngạch và tăng 93,4% về giá.
Tính chung 5 tháng đầu năm 2022 lượng phân bón xuất khẩu của cả nước đạt 759.812 tấn, tăng 31,7% so với 5 tháng đầu năm 2021, thu về 499,94 triệu USD, tăng 169%, giá trung bình đạt 658 USD/tấn, tăng 104%.
Các doanh nghiệp cần phát huy tối đa công suất và tìm mọi cách giảm chi phí, hạ giá thành. Bên cạnh đó, giải pháp quan trọng khác là tìm cách giảm các đầu mối trung gian phân phối phân bón, nhanh chóng đưa phân bón đến nông dân. Vào các cao điểm mùa vụ ở trong nước, doanh nghiệp Việt Nam cần phát huy trách nhiệm xã hội, ưu tiên cho sản xuất nông nghiệp trong nước trước khi nghĩ tới xuất khẩu cho dù phân bón không thuộc mặt hàng cấm xuất khẩu…
Việc áp 5% thuế xuất khẩu với mặt hàng phân bón cần phải được tính toán cẩn trọng hơn nữa. Nếu chỉ nghĩ đơn thuần là áp thuế xuất khẩu thì có thể hạ được giá phân bón trong nước là điều không thể.
Với ngành sản xuất phân bón trong nước, hiện không có một ưu đãi gì từ giá than, giá điện, các chính sách về thuế phí. Giá phân bón tăng thời gian qua là do nhiều yếu tố, trong đó yếu tố chi phí đầu vào rất lớn chiếm tỉ trọng cao. Trong số đó, giá than để sản xuất urê, kể cả than nhiệt điện lẫn than phản ứng đều tăng gấp 1,5 lần trong vòng 10 tháng nay. Điều này dẫn đến việc than chiếm 63% trong cơ cấu giá thành sản xuất urê.
Cây trồng sử dụng phân bón theo mùa vụ, từng thời điểm trong năm chứ không phải dùng hàng ngày, yếu tố này dẫn đến dư thừa cục bộ ở một số thời điểm. Do đó, chi phí tài chính về hàng lưu kho cho các doanh nghiệp cũng tăng cao, việc bảo quản hao hụt cũng rất lớn. Về bản chất, muốn hạ nhiệt giá phân bón trong nước thì phải tìm căn nguyên ở đâu khiến giá phân bón tăng như vậy. Đừng nghĩ đánh thuế, hạn chế việc xuất khẩu thì giá phân bón trong nước sẽ hạ.
