Hạn chế từ Mỹ bào mòn tương lai ngành bán dẫn ASEAN

Bán dẫn đã trở thành yếu tố then chốt quyết định lợi thế kinh tế trong tương lai, khi đổi mới công nghệ và nhu cầu ngày càng tăng đối với trí tuệ nhân tạo (AI) phụ thuộc vào các con chip tiên tiến hơn. Những con chip này được tạo ra nhờ chuỗi cung ứng bán dẫn phức tạp và có tính chuyên môn cao, đóng vai trò nền tảng cho sự phát triển của các công nghệ tiên tiến.

Khi AI tiếp tục thúc đẩy nhu cầu về các con chip mạnh mẽ hơn, cuộc cạnh tranh toàn cầu để giành vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực bán dẫn dự kiến sẽ ngày càng gay gắt, tác giả Doris Liew viết trên tạp chí The Interpreter thuộc Viện nghiên cứu Lowy của Úc.

Trước tầm quan trọng chiến lược của bán dẫn tiên tiến, cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung leo thang đã khiến chính quyền của ông Biden áp đặt các hạn chế xuất khẩu cùng với kiểm soát chuyển giao công nghệ đối với các con chip tiên tiến, nhằm ngăn chặn rò rỉ công nghệ sang Trung Quốc thông qua các nước thứ ba.

Những đồng minh thân cận và đáng tin cậy của Mỹ được xếp vào nhóm cấp 1, cho phép tiếp cận không giới hạn các loại chip này. Ngược lại, các nước cấp 3, bao gồm Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên, phải chịu những hạn chế nghiêm ngặt nhất. 

Các nước ASEAN như Singapore, Malaysia và Thái Lan hiện được xếp vào nhóm cấp 2 trong hệ thống phân tầng bán dẫn toàn cầu, đồng nghĩa với việc các nước này chỉ có quyền tiếp cận hạn chế đối với những con chip tiên tiến nhất, chẳng hạn như bộ xử lý đồ họa hiệu suất cao (GPU).

Dù đã trở thành những mắt xích quan trọng trong khâu xử lý và lắp ráp, các quốc gia trên vẫn gặp nhiều thách thức trong việc mở rộng vai trò hơn nữa. Điều này cản trở các chiến lược quốc gia về nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị bán dẫn, cũng như tham gia sâu hơn vào sản xuất công nghệ cao, nghiên cứu và thiết kế chip. 

ĐỐI TÁC TIN CẬY TRONG CHUỖI CUNG ỨNG BÁN DẪN

Trước những thách thức địa chính trị hiện tại, ASEAN cần khẳng định vị thế là một đối tác an toàn và đáng tin cậy trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu để duy trì khả năng cạnh tranh trong bối cảnh công nghệ không ngừng thay đổi.

Khi nhu cầu về chip tiên tiến gia tăng, việc thu hút đầu tư từ các công ty bán dẫn hàng đầu sẽ phụ thuộc vào khả năng thực thi các biện pháp an ninh chặt chẽ nhằm ngăn chặn rò rỉ công nghệ và đánh cắp tài sản trí tuệ. Các doanh nghiệp cần có niềm tin rằng những đổi mới của họ sẽ được bảo vệ khỏi sự tiếp cận của các nước thuộc nhóm cấp 3, vì điều này có thể tác động sâu rộng đến thương mại toàn cầu. 

Bên cạnh đó, việc đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy trong vận hành là điều tối quan trọng. Các quốc gia ASEAN cần chủ động thúc đẩy ngoại giao, tham gia vào các cuộc đàm phán đa phương và xây dựng lòng tin với các đối tác toàn cầu nhằm tạo ra một môi trường ổn định, có thể dự đoán được cho ngành bán dẫn.

Khi ASEAN củng cố uy tín và độ tin cậy, điều này có thể tác động đến các cường quốc toàn cầu, đặc biệt là Mỹ, xem xét nới lỏng các hạn chế hiện tại đối với việc chuyển giao công nghệ và tiếp cận bán dẫn. 

ĐỘT PHÁ MÔ HÌNH VÀ THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG

Các nước ASEAN nên tiếp tục tận dụng các chính sách thân thiện với đầu tư để thu hút các nhà sản xuất bán dẫn tiên tiến đến khu vực. Các biện pháp như ưu đãi thuế, quy định thuận lợi cho doanh nghiệp và quy trình thiết lập hoạt động tinh gọn là yếu tố then chốt để tạo ra một môi trường hấp dẫn cho các tập đoàn công nghệ cao.

Ngoài ra, các chính sách ưu đãi về đất đai và thị thực cũng sẽ giúp tăng sức hút của ASEAN với các nhà đầu tư. 

Các khu kinh tế đặc biệt, như Khu kinh tế đặc biệt Johor-Singapore, Khu kinh tế đặc biệt Kendal của Indonesia và Hành lang kinh tế phía Đông của Thái Lan, nên tiếp tục đóng vai trò trụ cột trong chiến lược này, bởi chúng giúp hình thành các cụm kinh tế có thể thúc đẩy đổi mới và sản xuất trong ngành bán dẫn.

Việc áp dụng các ưu đãi như miễn giảm thuế và đảm bảo khung pháp lý phù hợp với các tiêu chuẩn toàn cầu có thể giúp ASEAN trở thành điểm đến hàng đầu của các nhà sản xuất bán dẫn. 

Hơn nữa, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thông qua các giao thức an ninh nâng cao sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng niềm tin cho nhà đầu tư. Đảm bảo an toàn cho các đổi mới công nghệ và dữ liệu mật sẽ giúp các công ty bán dẫn, cũng như các ngành công nghiệp liên quan như trung tâm dữ liệu và phát triển phần mềm, yên tâm hoạt động tại ASEAN. 

CHUYỂN CHIẾN LƯỢC SANG ĐA DẠNG HÓA

Biến động của thị trường bán dẫn toàn cầu không chỉ đến từ khả năng cạnh tranh và sức sống kinh tế của một quốc gia, mà còn bởi các cuộc đối đầu địa chính trị giữa những cường quốc đang tranh giành vị thế thống trị trong ngành bán dẫn.

Theo đó, ASEAN cần phải có một cách tiếp cận chính sách toàn diện hơn, không chỉ bao gồm các chiến lược thương mại ngắn và trung hạn, mà còn phải có kế hoạch dài hạn để đảm bảo tính cạnh tranh bền vững. 

Do vậy, ASEAN cần mở rộng và đa dạng hóa hệ sinh thái bán dẫn thay vì chỉ tập trung vào sản xuất. Dù khu vực này đã khẳng định vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn, tương lai của ngành công nghiệp này nằm ở việc xây dựng một hệ sinh thái tích hợp và đa dạng hơn, bao trùm toàn bộ chuỗi giá trị. Việc đầu tư vào các dịch vụ bổ trợ như phát triển phần mềm tiên tiến, dịch vụ AI và trung tâm dữ liệu hiện đại có thể giúp củng cố hệ sinh thái bán dẫn của ASEAN. 

Đặc biệt, phát triển phần mềm tiên tiến đóng vai trò quan trọng trong tính năng thực tế của bán dẫn, nhất là khi AI và máy học ngày càng trở nên quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ chăm sóc sức khỏe đến tài chính và hệ thống tự động.

Các quốc gia ASEAN có thể tận dụng cơ sở hạ tầng công nghệ sẵn có để thúc đẩy đổi mới trong lĩnh vực phần mềm, hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn của khu vực thông qua việc phát triển các giải pháp AI, tự động hóa và phân tích dữ liệu. 

Chiến lược đa dạng hóa này sẽ giúp ASEAN nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị bán dẫn, đồng thời tạo ra một ngành công nghiệp linh hoạt và năng động hơn, có khả năng thích ứng với những biến động trên thị trường toàn cầu.