Malaysia hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia AI toàn diện và bền vững vào năm 2030

Với mục tiêu trở thành quốc gia AI toàn diện và bền vững vào năm 2030, Malaysia đang nỗ lực củng cố hệ sinh thái đổi mới trong nước, mở rộng hạ tầng dữ liệu và kỹ thuật số, tăng cường giáo dục – đào tạo, phát triển đội ngũ công chức sẵn sàng cho kỷ nguyên AI và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong khu vực công (GovTech). Cơ quan Trí tuệ Nhân tạo Quốc gia (NAIO) sẽ là đầu mối dẫn dắt toàn bộ chương trình nghị sự này, Tech Node Global đưa tin.

Theo Báo cáo Triển vọng Kinh tế được chính phủ công bố cuối tuần qua, dù đạt nhiều bước tiến, mức độ sẵn sàng khai thác AI của doanh nghiệp Malaysia vẫn còn hạn chế, thể hiện qua Chỉ số Sẵn sàng cho AI 2024 của Cisco.

“Kết quả cho thấy khả năng ứng dụng AI ở cấp doanh nghiệp còn khiêm tốn, khi sự thiếu đồng bộ trong hạ tầng vẫn là rào cản lớn”, báo cáo nêu rõ. “Ngoài ra, việc phát triển nhân tài, quản lý và quản trị dữ liệu cần được chú trọng hơn nữa để tăng tốc quá trình chuyển đổi AI tại Malaysia”.

TIẾN BỘ ĐÁNG GHI NHẬN, NHƯNG VẪN CẦN “TRƯỞNG THÀNH” HƠN

Chính phủ đánh giá rằng Malaysia đã đạt được nhiều tiến bộ ở khả năng sẵn sàng cho AI, song vẫn cần nâng cao tính “trưởng thành” của hệ sinh thái và mở rộng tác động xã hội. Một số đánh giá từ những tổ chức toàn cầu trong năm 2024 đã mang đến góc nhìn khác về vị thế hiện tại của quốc gia này.

Đáng chú ý, Đại học Stanford ghi nhận nỗ lực của chính phủ Malaysia trong việc hoạch định chiến lược AI, được thể hiện trong Báo cáo Chỉ số AI Stanford 2024. Ngoài ra, Chỉ số Sẵn sàng AI của Chính phủ Oxford cũng đánh giá cao tầm nhìn, năng lực quản trị, tính đạo đức và nền tảng kỹ thuật số của Malaysia.

“Cả hai chỉ số đều cho thấy Malaysia đạt kết quả tích cực trong việc xây dựng nền tảng chính sách và thể chế vững chắc - được củng cố thêm nhờ sự ra đời của NAIO”, chính phủ Malaysia khẳng định.

Tuy nhiên, bên cạnh thành công, Malaysia cũng thừa nhận cần đẩy mạnh nghiên cứu, đổi mới và ứng dụng trong doanh nghiệp để giúp hệ sinh thái AI phát triển bền vững hơn.

“Thành tích hạ tầng vẫn ở mức trung bình do tồn tại các khoảng trống như kết nối Internet chưa đồng đều, đặc biệt ở vùng nông thôn, hay hệ thống dữ liệu còn thiếu tính tích hợp. Thêm vào đó, tỷ lệ ứng dụng AI còn thấp và nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn còn hạn chế”, báo cáo cho biết.

RÀO CẢN: HẠ TẦNG, NHÂN LỰC VÀ DOANH NGHIỆP NHỎ

Theo chính phủ Malaysia, việc thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách AI là nhiệm vụ cấp bách khi Malaysia đang bước vào năm cuối cùng của Lộ trình AI Quốc gia (AI-Roadmap). Dù có định hướng chính sách rõ ràng, mức độ ứng dụng AI, đặc biệt trong nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), vẫn chưa đồng đều, do thiếu nền tảng AI thân thiện và dễ tiếp cận.

Những rào cản chính bao gồm: Thiếu kiến thức và chuyên môn về ứng dụng thực tế của AI; Lo ngại về hiệu quả đầu tư và lợi nhuận; Hạn chế trong nguồn vốn hoặc chương trình tài chính dành riêng cho AI.

Một số chương trình đào tạo lại (reskilling) và nâng cao kỹ năng (upskilling) hiện còn rời rạc, chưa đủ quy mô để đáp ứng nhu cầu nhân lực AI ngày càng tăng.

Song song đó, khoảng trống trong hạ tầng kỹ thuật số, đặc biệt tại vùng sâu vùng xa, khiến khả năng truy cập Internet tốc độ cao bị hạn chế, dẫn đến khó triển khai dịch vụ điện toán đám mây hay ứng dụng thời gian thực.

“Những hạn chế này, cùng với việc thiếu bộ dữ liệu sẵn sàng cho AI, đang cản trở việc khai thác trọn vẹn tiềm năng của công nghệ này”, báo cáo nhấn mạnh.

ĐẦU TƯ MẠNH VÀO HẠ TẦNG VÀ HỆ SINH THÁI ĐỔI MỚI

Để hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm công nghệ số của khu vực, Malaysia khẳng định sẽ đầu tư mạnh vào bốn trụ cột chính, bao gồm: củng cố hệ sinh thái đổi mới, hiện đại hóa hạ tầng, đào tạo lực lượng lao động tương lai và nâng cao năng lực quản trị.

Cụ thể, chính phủ sẽ tăng cường hỗ trợ cơ sở nghiên cứu, trường đại học và viện nghiên cứu nhà nước nhằm thúc đẩy hợp tác trong nghiên cứu và ứng dụng AI. Bên cạnh đó, sẽ có chính sách khuyến khích bảo hộ sở hữu trí tuệ và đổi mới sáng tạo trong nước, đồng thời kêu gọi khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn thông qua các trung tâm ươm tạo (incubation hubs) và môi trường thử nghiệm (sandbox).

Một điểm nhấn quan trọng là kế hoạch mở rộng bộ dữ liệu sẵn sàng cho AI và phát triển hệ thống siêu máy tính quốc gia để tăng tốc khả năng tính toán. Chính phủ Malaysia cũng đặt mục tiêu phổ cập 5G trên toàn quốc, đồng thời mở rộng mạng băng thông rộng ở nông thôn và điểm truy cập cộng đồng để đảm bảo mọi khu vực đều có kết nối ổn định.

Những nỗ lực này không chỉ thúc đẩy ứng dụng AI trong các ngành cụ thể mà còn giúp bảo vệ chủ quyền số quốc gia – yếu tố ngày càng quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa dữ liệu.

Chính phủ Malaysia cũng nhấn mạnh việc đưa kiến thức AI vào chương trình giáo dục, nhằm chuẩn bị cho thế hệ trẻ kỹ năng ứng dụng công nghệ vào thực tế. Bên cạnh đó, chương trình nâng cao năng lực cho người lao động trong các lĩnh vực liên quan đến AI đang được mở rộng, giúp họ nắm vững kiến thức và kỹ năng kỹ thuật cần thiết.

Trong khu vực công, chính phủ đặt mục tiêu nâng cấp toàn bộ hệ thống hành chính theo hướng dựa trên dữ liệu và ra quyết định bằng AI. Sáng kiến GovTech, nền tảng công nghệ phục vụ quản trị, sẽ được triển khai đồng bộ trên toàn bộ bộ máy nhà nước, giúp tinh giản quy trình, tăng khả năng chia sẻ dữ liệu giữa bộ ngành và nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Báo cáo cũng nhấn mạnh vai trò của Cơ quan Trí tuệ Nhân tạo Quốc gia (NAIO), đơn vị được giao nhiệm vụ thúc đẩy đổi mới, đẩy nhanh ứng dụng và phát triển AI nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng trưởng bền vững cho đất nước.

Theo kế hoạch, NAIO sẽ triển khai 7 nhóm hành động trọng tâm, trong đó có việc xây dựng “Kế hoạch Hành động Quốc gia về AI 2030”, đảm bảo AI được ứng dụng rộng rãi trên mọi lĩnh vực.

Song song đó, Malaysia cũng giới thiệu bộ khung AI quốc gia nhằm tăng cường tính minh bạch, bảo đảm đạo đức và thúc đẩy việc triển khai công nghệ có trách nhiệm.

AI – ĐỘNG LỰC TĂNG TRƯỞNG TƯƠNG LAI

Chính phủ Malaysia tin rằng AI sẽ thay đổi sâu sắc cục diện công nghệ và đổi mới sáng tạo toàn cầu, trở thành động lực cốt lõi của tăng trưởng và phát triển bao trùm.

Việc ứng dụng AI được kỳ vọng sẽ tăng năng suất doanh nghiệp, tạo việc làm mới và nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giúp nền kinh tế vận hành hiệu quả hơn. Chính phủ ước tính AI có thể đóng góp tới 115 tỷ USD giá trị gia tăng cho nền kinh tế quốc gia trong những năm tới.

Tuy nhiên, để đạt được điều đó, Malaysia cần bảo đảm lợi ích được chia sẻ công bằng, tránh tình trạng “khoảng cách AI” giữa các tầng lớp trong xã hội.

Theo Kế hoạch Malaysia lần thứ 13 (2026 – 2030), tầm nhìn này được xây dựng trên nền tảng của hàng loạt chiến lược quốc gia như Chiến lược Kinh tế Số Malaysia (2021 – 2030), Lộ trình AI Quốc gia (2021 – 2025), Hướng dẫn Quản trị và Đạo đức AI (AIGE) và Hướng dẫn Ứng dụng AI trong khu vực công.

“Công nghệ AI đang nhanh chóng định hình lại nền kinh tế toàn cầu. Bằng cách tận dụng sức mạnh của công nghệ số tiên tiến, Malaysia hướng tới việc nắm bắt cơ hội kinh tế, củng cố khả năng tự cường và thúc đẩy tăng trưởng bao trùm”, báo cáo kết luận. “Đó là tầm nhìn trở thành quốc gia AI toàn diện vào năm 2030 – một nền kinh tế số vững mạnh, sẵn sàng cho tương lai và mang lại lợi ích cho tất cả người dân Malaysia”.