Mở rộng sức hút đầu tư công nghệ cao từ đất hiếm

Đất hiếm đã được xác định là công nghệ chiến lược của Việt Nam theo Quyết định 1131/QĐ-TTg, cùng với các công nghệ như AI, điện toán đám mây, blockchain, 5G/6G, robot và công nghệ bán dẫn. Nhu cầu đất hiếm dự kiến tăng mạnh do sự phát triển của công nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo và ô tô điện.

Ông Christopher B. Beselin từ Quỹ đầu tư Endurance Capital nhận định Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn nhưng trữ lượng công nghiệp còn thấp. Chính phủ đang phân loại đất hiếm là "tài nguyên chiến lược đặc biệt", kiểm soát chặt chẽ, cấm xuất khẩu quặng thô và yêu cầu tuân thủ chiến lược, quy hoạch tổng thể quốc gia.

Theo ông, để tránh "lời nguyền tài nguyên", Việt Nam cần đảm bảo chế biến đất hiếm trong nước gắn với các ngành công nghiệp liên quan, ưu tiên doanh nghiệp có kế hoạch chế biến tại chỗ và thỏa thuận tiêu thụ rõ ràng.

Cơ chế chia sẻ rủi ro và lợi ích minh bạch với đối tác nước ngoài là cần thiết, đặc biệt là chuyển giao công nghệ thực chất, tăng tỷ lệ nội địa hóa và duy trì quyền kiểm soát chung đối với tài sản chiến lược.

Thay vì chỉ nhận thuế tài nguyên và giữ vốn thiểu số, Việt Nam nên học hỏi Na Uy, dành một phần nguồn thu từ đất hiếm cho đầu tư dài hạn vào giáo dục, R&D và hạ tầng. Quản trị minh bạch và ổn định là yếu tố then chốt để thu hút nhà đầu tư dài hạn thay vì đầu cơ ngắn hạn.

Ông Christopher B. Beselin cho rằng phát triển công nghiệp chế biến đất hiếm có thể thu hút đầu tư vào lĩnh vực bán dẫn, tạo lợi thế cho các phân khúc khác trong chuỗi giá trị bán dẫn và điện tử. Nguồn đất hiếm ổn định giúp Việt Nam hấp dẫn hơn với doanh nghiệp OSAT (đóng gói và kiểm định chip) và các ngành điện tử công suất, cảm biến, bán dẫn vật liệu mới phục vụ xe điện và tự động hóa công nghiệp. Các nhà sản xuất linh kiện, vật liệu và thiết bị trong lĩnh vực nam châm, động cơ và quang học cũng sẽ xem Việt Nam là lựa chọn khả thi.

Nếu Việt Nam có thể chứng minh khả năng cung ứng nam châm, động cơ và vật liệu chất lượng cao trong 20-30 năm tới với khung pháp lý minh bạch, đó sẽ là lợi thế cạnh tranh lớn. 

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 49-2025 phát hành ngày 06/12/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:

Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-49-2025.html