Ba năm trước, Cambricon vẫn còn chảy máu tài chính, bị Washington đưa vào danh sách đen và vật lộn tồn tại dưới cái bóng thống trị của Nvidia. Ngày nay, hãng sản xuất chip AI Trung Quốc đã làm được điều tưởng chừng không thể: đạt lợi nhuận 144 triệu USD, trong bối cảnh lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ nhằm kìm hãm tham vọng công nghệ của Trung Quốc dường như phản tác dụng, theo Tech Wire Asia.

HIỆU SUẤT TÀI CHÍNH PHÁ KỶ LỤC

Con số nói lên tất cả về một công ty – và một quốc gia – đang thách thức mọi dự đoán. Cambricon đạt lợi nhuận 144,47 triệu USD, đảo chiều so với khoản lỗ 74,76 triệu USD cùng kỳ năm trước, nhờ doanh thu nửa đầu 2025 tăng vọt gấp 44 lần, 406,56 triệu USD. Đây không chỉ là cú hồi sinh doanh nghiệp mà còn là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy hệ sinh thái AI nội địa Trung Quốc không chỉ sống sót trước hạn chế của Hoa Kỳ – mà còn phát triển mạnh mẽ.

Cambricon Technologies, đối thủ cạnh tranh trực tiếp của Huawei trong lĩnh vực bộ tăng tốc AI phục vụ phát triển và vận hành mô hình trí tuệ nhân tạo, đã đạt được thành tựu mà nhiều chuyên gia cho là bất khả thi dưới áp lực của lệnh trừng phạt. EPS (thu nhập trên mỗi cổ phiếu) 0,35 USD và quỹ đạo lợi nhuận bền vững (bắt đầu từ quý có lãi đầu tiên cuối năm 2024) báo hiệu bước ngoặt lớn trong năng lực bán dẫn Trung Quốc.

Điều đáng kinh ngạc hơn cả là sự chuyển mình diễn ra chỉ sau vài năm công ty chật vật với thua lỗ kéo dài, trong khi lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ vẫn hạn chế nghiêm ngặt khả năng tiếp cận công nghệ và quy trình sản xuất tiên tiến.

Phản ứng của thị trường với Cambricon Technologies thực sự bùng nổ. Tính đến ngày 26/8/2025, cổ phiếu Cambricon giao dịch ở mức 186,32 USD, tăng 11,6% chỉ trong phiên giao dịch đầu tuần, chốt phiên ở 191,07 USD/cổ phiếu, gần ngang ngửa ông lớn rượu Kweichow Moutai.

Nhà đầu tư đang trả giá cực cao cho một phần tương lai AI của Trung Quốc – P/E (hệ số giá/lợi nhuận) của Cambricon đã phình to tới 4.463 lần, khiến mức 20 lần của Kweichow Moutai trông có vẻ khiêm tốn. Đà tăng chưa có dấu hiệu hạ nhiệt: sau khi tăng 383% trong năm 2024 và trở thành cổ phiếu hoạt động tốt nhất Trung Quốc, giá cổ phiếu tiếp tục tăng hơn gấp đôi kể từ giữa tháng 7, mang lại mức lợi nhuận khủng 562% từ tháng 9 đến nay.

HIỆU ỨNG DEEPSEEK VÀ SỰ TRỖI DẬY CỦA AI TRUNG QUỐC

Đằng sau màn thăng hoa của Cambricon là cột mốc mang tên DeepSeek – startup Trung Quốc gây chấn động Thung lũng Silicon nhờ cách tiếp cận AI tiết kiệm chi phí. Khi DeepSeek công bố có thể đạt biên lợi nhuận “về mặt lý thuyết” 545%, gấp hơn năm lần chi phí, điều này không chỉ chứng minh sức mạnh AI Trung Quốc mà còn tạo ra cơn sốt đầu tư vào các chip nội địa đứng sau thành công này.

Hiệu ứng lan tỏa diễn ra ngay lập tức. Khi DeepSeek tối ưu hóa mô hình cho “thế hệ chip nội địa mới”, nhà đầu tư lập tức nhận ra tiềm năng khổng lồ của hệ sinh thái AI “cây nhà lá vườn”. Thúc đẩy tự chủ công nghệ của Bắc Kinh giờ không chỉ là chuyện chính trị mà còn là lợi nhuận, và Cambricon đang ở vị trí lý tưởng để hưởng lợi.

Rõ ràng, lệnh hạn chế được thiết kế để bóp nghẹt tham vọng AI của Trung Quốc lại trở thành lợi thế cạnh tranh lớn nhất của Cambricon. Khi Washington đưa công ty vào danh sách hạn chế vào tháng 12/2022, cắt đứt quyền tiếp cận công nghệ Hoa Kỳ, đó tưởng như là bản án tử. Nhưng thực tế, nó lại mở ra cơ hội kinh doanh.

Các chip H20 của Nvidia dành riêng cho thị trường Trung Quốc, vốn đã bị “giảm sức mạnh” nhằm tuân thủ kiểm soát xuất khẩu, tiếp tục bị siết chặt dưới quy định mới của chính quyền Tổng thống Trump. Kết quả là, doanh nghiệp Trung Quốc buộc phải tìm đến giải pháp trong nước và Cambricon đã sẵn sàng. Tháng 9/2024, khi Bắc Kinh gia tăng áp lực yêu cầu doanh nghiệp nội địa bỏ chip Hoa Kỳ, cổ phiếu Cambricon lập tức chạm trần tăng 20%.

THỰC LỰC CÔNG NGHỆ CỦA CAMBRICON

Liệu Cambricon có thực sự đủ sức cạnh tranh với Nvidia? Công ty do hai anh em Chen Yunji và Chen Tianshi, thành viên “lớp thiên tài trẻ” danh tiếng của Trung Quốc, sáng lập đang đặt cược tương lai vào bộ xử lý Siyuan 690 được thiết kế nhằm đối đầu trực tiếp với Nvidia H100.

Dù thông số kỹ thuật vẫn được giữ kín, Viện Công nghệ Thông tin & Truyền thông Trung Quốc xác nhận Cambricon nằm trong số 8 nhà cung cấp có phần cứng tương thích với DeepSeek.

Thử thách thực sự không chỉ là sức mạnh phần cứng, mà là khả năng tương thích hệ sinh thái. Các công ty AI Trung Quốc ngày càng cần chip tối ưu cho thuật toán và chi phí riêng – điều mà chip xuất khẩu hạn chế của Nvidia khó đáp ứng.

CÚ ĐẶT CƯỢC TRỊ GIÁ 700 TRIỆU USD

Cambricon không chỉ dẫn đầu làn sóng mà còn tăng tốc bằng kế hoạch huy động 700 triệu USD để phát triển chip phục vụ mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Phân bổ ngân sách cho thấy rõ tham vọng: 406,56 triệu USD cho chip LLM; 224,31 triệu USD cho phần mềm, phần còn lại cho vốn lưu động. Đây không phải là cải tiến nhỏ giọt, mà là nỗ lực nhảy vọt qua nhiều thế hệ phát triển chip.

Mức giá mục tiêu 257,26 USD của Goldman Sachs (cao hơn 50% so với hiện tại) phản ánh niềm tin ngày càng lớn rằng các “ông lớn” điện toán đám mây như Tencent sẽ duy trì nhu cầu mạnh. Nhưng với P/E 4.463 lần, Cambricon không có nhiều chỗ cho sai lầm.

Câu hỏi về tính bền vững vẫn treo lơ lửng và không chỉ xoay quanh bong bóng định giá. Tăng trưởng bùng nổ của Cambricon che giấu rủi ro phụ thuộc vào một số ít khách hàng lớn – nếu họ rời đi, doanh thu có thể sụp đổ ngay lập tức. Quan trọng hơn, dù Trung Quốc có khả năng thiết kế chip AI cạnh tranh, việc sản xuất hàng loạt mà không có thiết bị tiên tiến từ phương Tây vẫn là bài toán bỏ ngỏ.

Công ty có lẽ đang dựa vào các xưởng đúc nội địa như SMIC hay Hua Hong, vốn đi sau TSMC nhiều thế hệ. Vật lý không quan tâm tới địa chính trị, và khối lượng tính toán khổng lồ của AI đòi hỏi chip hiệu quả nhất.

KỶ NGUYÊN BÁN DẪN MỚI

Câu chuyện lội ngược dòng của Cambricon không chỉ là thành công doanh nghiệp mà còn là lời cảnh báo về giai đoạn tiếp theo của “chiến tranh lạnh công nghệ”. Hàng thập kỷ qua, ngành bán dẫn phát triển nhờ sự hội nhập toàn cầu: thiết kế Hoa Kỳ, sản xuất Đài Loan, lắp ráp Trung Quốc. Kỷ nguyên đó đang dần kết thúc.

Chúng ta đang chứng kiến không chỉ sự phân mảnh thị trường, mà là sự hình thành các “vũ trụ công nghệ song song”. Công ty AI Trung Quốc sẽ tối ưu cho chip nội địa, trong khi doanh nghiệp Hoa Kỳ gắn chặt với phần cứng phương Tây. Hệ quả có thể không phải là cạnh tranh lành mạnh, mà là “bộ lạc công nghệ” – điều cuối cùng sẽ làm chậm lại đổi mới toàn cầu.

Những người hưởng lợi thực sự có thể không phải các công ty hay quốc gia trực tiếp tham chiến, mà là những đối thủ địa chính trị đứng ngoài quan sát. Trong khi Mỹ - Trung đổ hàng trăm tỷ USD xây dựng hệ sinh thái bán dẫn song song, châu Âu, Ấn Độ và một số nước khác đang âm thầm phát triển năng lực của riêng mình mà không vướng bận cuộc chiến công nghệ lạnh giá.

Tóm lại, thành công của Cambricon chứng minh Trung Quốc có thể xây dựng hệ sinh thái AI “tự lực tự cường”. Nhưng thành công và tối ưu là hai khái niệm khác nhau. Câu hỏi không còn là liệu Trung Quốc có thể tạo ra những “nhà vô địch chip AI” hay không – Cambricon đã trả lời rồi. Vấn đề là liệu hệ thống công nghệ toàn cầu bị chia cắt có phục vụ lợi ích của bất kỳ ai, kể cả Trung Quốc, hay không. Và câu trả lời cho điều đó – vẫn chưa có lời giải.