Mỹ: Giá xe ô tô tăng cao kỷ lục vì... lòng tham của các công ty
Giá xe ô tô mới tại Mỹ đang tăng chóng mặt với một tốc độ nhanh nhất từ trước đến nay. Thượng nghị sĩ Mỹ Elizabeth Warren cho rằng, thiếu cạnh tranh trong ngành bán dẫn là một phần nguyên nhân.
Theo CNN, thế giới đang lâm vào tình trạng khủng hoảng thiếu chip máy tính, một trong những nguyên nhân chủ yếu là do sự bùng phát của dịch Covid-19 và nhu cầu sử dụng các thiết bị điện tử tăng vọt.
Thiếu hụt chip đã buộc Ford, General Motors và các công ty ô tô khác phải cắt giảm sản lượng. Các đại lý ô tô không có đủ xe mới đã tạo ra một làn sóng thiếu thốn trầm trọng, cả ô tô cũ và mới.
CNN cho biết Warren lập luận rằng thiếu hụt chip cùng với hậu quả của nó là một ví dụ điển hình cho thấy mọi người thực sự có thể bị tổn thương như thế nào khi một số công ty nắm vị trí thống trị quá mạnh trong lĩnh vực của họ. Đảng Dân chủ Massachusetts chỉ ra rằng chỉ có 5 công ty kiểm soát 54% sản xuất chất bán dẫn toàn cầu, và những người chơi lớn nhất này sở hữu "sức mạnh thị trường to lớn".
"Tính chất thị trường tập trung như thế này đã làm giảm sự cạnh tranh, cho phép các tập đoàn khổng lồ mang lại lợi nhuận lớn cho các cổ đông", Warren viết trong một bức thư gửi Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo. "Nhưng điều đó đã gây hại cho người tiêu dùng khi các công ty thống lĩnh này tăng giá và không đầu tư đủ để cải thiện tình hình, điều này cũng khiến sản phẩm không có tính đổi mới và ảnh hưởng đến chất lượng”.
Hiệp hội Công nghiệp Chất bán dẫn đồng ý rằng Mỹ cần khuyến khích sản xuất chip nội địa hơn nữa.
John Neuffer, Giám đốc điều hành của nhóm thương mại cho biết: “Ngành công nghiệp bán dẫn là một trong những lĩnh vực cạnh tranh khốc liệt nhất, sáng tạo và có tác động kinh tế lớn nhất thế giới, cách mạng hóa toàn bộ các phân khúc của nền kinh tế và cải thiện đáng kể lối sống của chúng ta".
Người tiêu dùng trở thành bị hại
Warren cho rằng lòng tham của doanh nghiệp đang làm tăng mức độ lạm phát trong lịch sử. Tuần trước, Warren đã chỉ trích Hertz mải mê mua lại cổ phiếu thay vì đầu tư vào nguồn cung mới có thể làm giảm giá thuê xe hơi đang tăng vọt.
Để đưa ra quan điểm của mình về chip máy tính, Warren đã chỉ ra Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan, nhà cung cấp cho Apple, Nvidia và các công ty công nghệ khác, là một trong những công ty đã phát triển quá mạnh mẽ. Bà cũng cho biết ASML, một công ty Hà Lan giao dịch trên Nasdaq, là công ty duy nhất sản xuất máy móc cần thiết cho các chip tiên tiến và nó không thể đáp ứng kịp nhu cầu.
Warren viết: “Vì vậy, trong khi các công ty bán dẫn thống trị như TSMC và ASML thu về lợi nhuận khổng lồ và thưởng cho các cổ đông, người tiêu dùng đã bị tổn hại bởi do tình trạng thiếu hàng và giá thành cao”.
Giá tăng đột biến
Covid-19, chứ không phải là sự tập trung thống trị của các công ty, được nhiều người coi là nguyên nhân dẫn đến sự thiếu hụt chip máy tính trong ngắn hạn. Bởi vì, tính chất tập trung này đã diễn ra trong nhiều năm nhưng không xảy ra tình trạng thiếu hụt chip trước khi có Covid-19.
Giá ô tô tăng đột biến là ví dụ rõ ràng nhất cho thấy tình trạng thiếu chip máy tính và các vấn đề chuỗi cung ứng nói chung đã ảnh hưởng đến con người hàng ngày như thế nào. Giá ô tô mới tăng kỷ lục 11,1% trong tháng 11 so với một năm trước đó.
Nhưng không chỉ là về ô tô. Chip máy tính là thành phần quan trọng đối với TV, máy tập thể dục và các thiết bị - hầu hết mọi thứ có nút bật-tắt. Và điều đó đã góp phần khiến giá tiêu dùng tăng vọt mạnh nhất trong gần 40 năm.
Warren viết: “Các nhà sản xuất chất bán dẫn này đang đặt giá cổ phiếu, lợi nhuận và tăng trưởng trước nhu cầu của người tiêu dùng và công nhân Mỹ. Đại dịch Covid-19 đã chứng minh, hành vi này có thể dẫn đến những hậu quả và sự thiếu hụt khủng khiếp cho đất nước chúng ta”.
Đó là lý do tại sao Warren đang kêu gọi Bộ Thương mại sử dụng quyền lực của mình trong việc huy động hàng chục tỷ đô la tài trợ từ luật hiện đang được Quốc hội tranh luận và đẩy lùi sự hợp nhất trong ngành.
Để giải quyết tình trạng thiếu chip và tăng cường chuỗi cung ứng trong nước, Quốc hội năm ngoái đã thông qua Đạo luật CHIPS, đạo luật khuyến khích sản xuất và nghiên cứu chất bán dẫn trong nước. Chỉ 12% chip máy tính trên thế giới được sản xuất tại Mỹ vào năm 2020, giảm so với 37% vào năm 1990.
Thượng viện đã thông qua luật tài trợ Đạo luật CHIPS cho nước Mỹ. Raimondo, Bộ trưởng Thương mại, đã đề nghị Hạ viện làm điều tương tự.
Nếu khoản tài trợ đó được Quốc hội thông qua, nó sẽ mở ra cánh cửa cho một lượng lớn nguồn vốn tài trợ từ chính phủ liên bang nhằm mục đích hồi sinh ngành công nghiệp bán dẫn của Hoa Kỳ, bao gồm cả 19 tỷ USD chỉ trong năm tài chính 2022.
Theo Đạo luật CHIPS, Bộ Thương mại sẽ chịu trách nhiệm phân phối vốn cho các dự án mà Bộ trưởng Thương mại cho là "vì lợi ích của Hoa Kỳ”.
Những lo ngại về tính chất tập trung của các công ty trong ngành công nghiệp chip đã khiến các nhà quản lý chuyển sang dập tắt thương vụ mua bán dẫn lớn nhất trong lịch sử. Đầu tháng này, Ủy ban Thương mại Liên bang đã khởi kiện nhằm ngăn chặn việc Nvidia tiếp quản công ty thiết kế chip Arm của Anh trị giá 40 tỷ USD.
Warren đã ca ngợi vụ kiện của FTC và đề nghị có nhiều hành động hơn nữa. Warren viết: “Mặc dù chính quyền Trump hầu như không làm gì để ngăn chặn sự hợp nhất có hại này, nhưng dưới thời Tổng thống Biden, chính phủ liên bang đang bắt đầu đẩy mạnh thách thức sự thống trị trong ngành, bởi vì điều đó có thể gây hại cho khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng”.
