Ngân hàng số: “Miếng bánh khó nhằn” với các startup châu Á
Những năm gần đây, số lượng ngân hàng kỹ thuật số đã mọc lên trên khắp khu vực Châu Á - Thái Bình Dương với tốc độ nhanh chóng...
Về lý thuyết, các nhà quản lý khuyến khích ngân hàng số thành lập để thúc đẩy sự cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng, một lĩnh vực hiện đang do các “ông lớn” thống trị.
Ngân hàng số bùng nổ sẽ kích thích một lượng lớn các công ty khởi nghiệp ra thị trường để cung cấp cho khách hàng trải nghiệm người dùng mới mẻ. Tuy vậy, theo trang Forbes, tại hầu hết thị trường lớn ở châu Á, các Big Tech, các ngân hàng đương nhiệm hoặc các tập đoàn khổng lồ đều đang thống trị lĩnh vực ngân hàng số.
Những quy định chặt chẽ trong chính sách và chưa hoàn toàn cởi mở với ý tưởng chuyển giao giấy phép ngân hàng mới nổi là lý do chính dẫn đến việc thiếu các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng kỹ thuật số châu Á.
MỘT SỐ STARTUP NGÂN HÀNG SỐ NỔI BẬT TRONG KHU VỰC
Không có gì ngạc nhiên khi những gã khổng lồ công nghệ ở châu Á có đầu óc kỹ thuật số muốn thử sức với các dịch vụ tài chính. Kể từ khi Alibaba và Tencent của Trung Quốc tạo ra các đế chế fintech song đấu, các đối tác trong khu vực đã cố gắng nhân rộng thành công của họ.
Thành công nhất cho đến nay là Kakao của Hàn Quốc, công ty đã tạo ra một trong những ngân hàng kỹ thuật số có lợi nhuận sớm nhất trong khu vực, Kakao Bank, đóng vai trò là một nhánh dịch vụ tài chính kỹ thuật số của hãng công nghệ tiêu dùng Kakao. Vào một thời điểm nào đó nhiều năm trước, Kakao là một công ty khởi nghiệp, nhưng những ngày đó đã qua lâu rồi. Hiện Kakao là một trong những công ty công nghệ lớn nhất của Hàn Quốc.
Kakao Bank thành công rực rỡ một phần nhờ các ngân hàng đương nhiệm ở Hàn Quốc thiếu khả năng khai thác các dịch vụ kỹ thuật số. Một số công ty đương nhiệm được cho là đang cân nhắc việc tạo ra các công ty con kỹ thuật số của riêng họ để cạnh tranh tốt hơn với Kakao.
Tại Đông Nam Á, bộ ba công ty nền tảng gồm Sea Group, Grab và GoTo đã tích lũy được ít nhất sáu giấy phép ngân hàng tại ba quốc gia; Sea có giấy phép ở Singapore, Malaysia và Indonesia; Grab có một tại Singapore và Malaysia và GoTo có một giấy phép ngân hàng tại thị trường quê nhà Indonesia.
Úc là duy nhất trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã bật đèn xanh cho các công ty khởi nghiệp neobank chân chính, điều này xuất phát một phần do báo cáo của Ủy ban Hoàng gia về các công ty dịch vụ tài chính đương nhiệm của quốc gia này. Các cơ quan quản lý tin rằng việc cho phép các ngân hàng mới cạnh tranh trực tiếp với bốn ngân hàng đương nhiệm lớn của quốc gia này sẽ thúc đẩy sự lựa chọn của khách hàng và gây áp lực cho bốn ngân hàng lớn trong cuộc chơi của họ.
Vào tháng 2/2019, Rod Sims, khi đó là Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc, nói với Financial Times rằng: "Các nền kinh tế thị trường chỉ hoạt động hiệu quả nếu có cạnh tranh và chúng tôi phải đảm bảo nhiều hơn nữa trong lĩnh vực ngân hàng”.
VẪN ĐANG LÀ MẢNH ĐẤT CỦA CÁC ÔNG LỚN NGÂN HÀNG ĐƯƠNG NHIỆM
Trên thực tế, các ngân hàng số mới khởi nghiệp vẫn chưa tác động được đến tâm lý của các ngân hàng lớn Westpac, NAB, ANZ và CBA. Trong số 4 startup ra mắt vào đầu năm 2020, chỉ còn lại Judo. Xinja và Volt đều sụp đổ sau khi hết tiền mặt.
Ba ngân hàng số của Úc ra đi, có có thể đã sai lầm khi cố gắng cạnh tranh trực tiếp với các công ty cho vay lớn. Hầu hết khách hàng bán lẻ không tình cờ chuyển đổi ngân hàng chính của họ, và thậm chí việc thu hút họ mở tài khoản phụ là rất tốn kém. Hầu hết các ngân hàng số đều thu hút bằng hứa hẹn tiền gửi lãi suất cao.
Big Tech và các công ty cho vay đương nhiệm sẽ tiếp tục thống trị ngân hàng kỹ thuật số ở khu vực APAC do các cơ quan quản lý ưu tiên đảm bảo rằng chỉ các công ty có vốn hóa tốt mới đi sâu vào các dịch vụ tài chính. Đó không phải là một cách tiếp cận sai, chỉ là một cách thận trọng và chưa hẳn là tối ưu cho sự lựa chọn của khách hàng.
Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ. Tại Úc, Ngân hàng Judo là ngân hàng duy nhất trong số bốn ngân hàng mới ban đầu của quốc gia này vẫn còn hoạt động nhờ tập trung vào phân khúc doanh nghiệp vừa và nhỏ có lợi nhuận. Judo được niêm yết trên ASX vào tháng 11/2021, huy động được 657 triệu đô la Úc với mức định giá 2,5 tỷ đô la Úc. Trong năm tài chính 2022, Judo đã báo cáo mức tăng trưởng 73% trong danh mục cho vay của mình, với tổng các khoản cho vay và tạm ứng tổng cộng là 6,1 tỷ đô la Úc. Mặc dù Judo chưa có lãi, khoản lỗ ròng sau thuế 15,6 triệu đô la Úc trong năm tài chính 2022 là thấp theo tiêu chuẩn của ngân hàng neo.
Tại Philippines, Tonik được Sequoia Ấn Độ hậu thuẫn là một công ty khởi nghiệp ngân hàng kỹ thuật số. Tonik đã phát triển dịch vụ thích hợp ở vùng nội địa của Philippines, bắt đầu như một ngân hàng nông thôn được cấp phép vào đầu năm 2020 và đã nhận được giấy phép ngân hàng kỹ thuật số đầy đủ vào năm ngoái. Tonik nói rằng họ đã đạt 20 triệu USD tiền gửi của khách hàng trong tháng đầu tiên hoạt động và 100 triệu USD trong tháng thứ tám.
Tuy nhiên, các tổ chức cho vay như các startup Judo Bank và Tonik có thể không nhiều trong khu vực. Thái Lan, một trong số ít các nền kinh tế lớn ở châu Á chưa áp dụng ngân hàng kỹ thuật số, đã công bố hướng dẫn về ngân hàng kỹ thuật số vào tháng 10 và có vẻ như ủng hộ các công ty dịch vụ tài chính đã có tên tuổi. Ngân hàng Trung ương Thái Lan cho biết họ sẽ không cho phép các tổ chức tài chính có giấy phép hoạt động ngân hàng thương mại xin giấy phép ngân hàng ảo. Tuy nhiên, các pháp nhân thuộc nhóm ngân hàng thương mại nhưng hiện không có giấy phép hoạt động ngân hàng có thể đăng ký giấy phép kỹ thuật số.
Điều đó có thể có nghĩa là một số tên đương nhiệm quen thuộc sẽ xuất hiện trong số những người nộp đơn xin giấy phép ngân hàng kỹ thuật số của Thái Lan. Trên thực tế, cả SCB X, công ty mẹ của Ngân hàng Thương mại Siam và Ngân hàng Kasikorn, đều đã báo hiệu sự quan tâm của họ đối với lĩnh vực ngân hàng số.
