Nhiều điểm còn “lăn tăn” về cơ chế đặc thù để TP. Buôn Ma Thuột phát triển tương xứng tiềm năng
Dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk tồn tại nhiều điểm cần cân nhắc khi chưa thể hiện đậm nét yếu tố đặc thù, hay lo ngại thiếu bình đẳng khi miễn thuế thu nhập cá nhân với chuyên gia, áp thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi...
Chiều ngày 20/10, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
ĐỀ XUẤT CÁC CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ, ĐỂ TƯƠNG XỨNG TIỀM NĂNG
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, nhấn mạnh việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội cho phép áp dụng thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk là cần thiết.
Bởi TP. Buôn Ma Thuột có vị trí trung tâm vùng Tây Nguyên, kết nối các trung tâm phát triển vùng Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ và tam giác phát triển Lào - Việt Nam - Campuchia.
TP. Buôn Ma Thuột là đô thị loại I mang những đặc trưng cơ bản của một đô thị trung tâm đa chức năng, có sức lan tỏa về kinh tế, văn hóa và có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của vùng Tây Nguyên và cả nước.
"TP. Buôn Ma Thuột phát triển kinh tế chưa tương xứng với vị trí, tiềm năng, lợi thế; thiếu sự kết nối trong phát triển giữa các ngành theo chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao. Kết cấu hạ tầng còn thiếu đồng bộ; huy động nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội của TP. Buôn Ma Thuột chưa đạt yêu cầu đề ra.
TP. Buôn Ma Thuột chưa thực sự đóng vai trò là đô thị trung tâm của vùng Tây Nguyên, chưa trở thành cực tăng trưởng có tác động lan tỏa tới các tỉnh trong vùng".
Đồng thời, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù cho TP. Buôn Ma Thuột nhằm cụ thể hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 67-KL/TW, nhằm phát huy các tiềm năng, lợi thế để phát triển TP. Buôn Ma Thuột nhanh và bền vững; phấn đấu thực hiện mục tiêu của Bộ Chính trị đề ra.
Theo đó, về quản lý tài chính - ngân sách nhà nước (Điều 3), trong đó về mức dư nợ vay, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, cho biết tỉnh Đắk Lắk được vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các nguồn tài chính khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho tỉnh vay lại với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp.
Về định mức phân bổ chi thường xuyên, tỉnh Đắk Lắk được phân bổ thêm 45% theo tỷ lệ phần trăm (%) định mức chi thường xuyên tính theo định mức dân số đối với dân số thuộc TP. Buôn Ma Thuột theo các nguyên tắc, tiêu chí tính dự toán chi thường xuyên năm 2022 cho dự toán chi thường xuyên năm 2023 và trong thời gian thực hiện Nghị quyết này.
Liên quan đến ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (Điều 4), Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, nêu rõ dự án đầu tư trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột thuộc các lĩnh vực sản xuất, chế biến nông sản; du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái; y tế, giáo dục và đào tạo; sản xuất các sản phẩm tiết kiệm năng lượng, các sản phẩm phục vụ ngành công nghiệp năng lượng tái tạo; đầu tư kinh doanh trung tâm logistics, cảng cạn, kho hàng hóa được hưởng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong thời gian 15 năm, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 4 năm và giảm 50% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong 9 năm tiếp theo.
Về quản lý quy hoạch (Điều 5), Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết Thủ tướng Chính phủ quyết định việc phân cấp cho UBND tỉnh Đắk Lắk thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị của TP. Buôn Ma Thuột theo trình tự, thủ tục do Thủ tướng Chính phủ quy định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.
Về ưu đãi đối với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt (Điều 6), chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt làm việc tại các cơ quan chuyên môn và đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc TP. Buôn Ma Thuột trong thời gian thực hiện Nghị quyết này được miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời gian 5 năm đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công tại TP. Buôn Ma Thuột.
Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, dự thảo Nghị quyết giao nhiệm vụ cho các cơ quan thuộc Quốc hội, Chính phủ trong việc tổ chức thực hiện, sơ kết, tổng kết và giám sát việc thực hiện Nghị quyết và quy định hiệu lực thi hành từ 1/1/2023 và thời gian thực hiện Nghị quyết trong 5 năm (Điều 7 và Điều 8).
CHÍNH SÁCH CHƯA ĐẬM NÉT, KHÓ LAN TOẢ
Trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường, cho biết Ủy ban Tài chính, Ngân sách phối hợp với các cơ quan liên quan để thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
Đa số ý kiến nhất trí chủ trương ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Buôn Ma Thuột, tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc ban hành Nghị quyết đặc thù đối với TP. Buôn Ma Thuột, bởi việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về chính sách đặc thù cho một thành phố trực thuộc tỉnh là điểm mới.
"Nếu chỉ áp dụng chính sách ưu tiên cho doanh nghiệp, người lao động tại TP. Buôn Ma Thuột thì chưa bình đẳng giữa các đối tượng trong cùng tỉnh Đắk Lắk, ảnh hưởng đến chính sách khuyến khích đến với địa bàn khó khăn khi mà nơi có điều kiện thuận lợi lại được ưu đãi hơn", Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách quan ngại.
Đánh giá chung về nội dung Dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường, nhấn mạnh đây là trường hợp đặc biệt khi lần đầu trình Quốc hội ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho một đơn vị cấp huyện.
Điều này cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của TP. Buôn Ma Thuột đối với phát triển kinh tế - xã hội, ổn định quốc phòng, an ninh trên địa bàn Tây Nguyên.
Đa số ý kiến tán thành về mặt chủ trương ban hành Nghị quyết.
Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị sau khi được Quốc hội thông qua, Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu một số cơ chế đặc thù phù hợp, tạo động lực phát triển vùng Tây Nguyên, trong đó, lưu ý đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển công nghiệp chế biến, năng lượng sạch; phát triển chuỗi giá trị sản phẩm đối với một số cây trồng đặc thù; ưu đãi đầu tư phát triển du lịch, dịch vụ theo hướng xanh, sinh thái, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc; ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là y tế, giáo dục.
Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ xem xét lại tính hợp lý của nội dung Nghị quyết vì: về quy mô, các chính sách còn ít; khó tạo sức lan tỏa vùng miền, trong khi đó mục tiêu ban hành Nghị quyết này theo Tờ trình của Chính phủ, không chỉ nhằm phát triển một TP. Buôn Ma Thuột mà là tạo cơ sở để phát triển cả khu vực Tây Nguyên.
Về tính chất, các chính sách chưa thể hiện đậm nét yếu tố đặc thù về điều kiện kinh tế-xã hội để khai thác, phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế của TP. Buôn Ma Thuột nói riêng và cả khu vực Tây Nguyên nói chung, trong đó có đặc thù về tài nguyên thiên nhiên, giá trị văn hóa, lịch sử, con người với 40 dân tộc bản sắc đa dạng; với vị trí địa lý là trung tâm vùng Tây Nguyên, tam giác Lào - Việt Nam - Campuchia.
Nếu đối chiếu giữa mục tiêu đề ra trong Kết luận 67 với nội dung Dự thảo Nghị quyết thì khó “tạo đột phá đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội thành phố”.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cũng nêu một số nội dung cụ thể trong dự thảo Nghị quyết như: quản lý tài chính, ngân sách nhà nước; các chính sách ưu đãi thuế; ưu đãi đối với sản xuất, chế biến cà phê; quản lý quy hoạch; ưu đãi đối với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt…
Theo đó, Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí với quy định phân bổ thêm 45% theo tỷ lệ phần trăm (%) định mức chi thường xuyên như Dự thảo Nghị quyết quy định: Tỉnh Đắk Lắk được phân bổ thêm 45% theo tỷ lệ phần trăm (%) định mức chi thường xuyên. Số chi tăng thêm được bố trí chi cho các nhiệm vụ chi của TP. Buôn Ma Thuột.
Đa số ý kiến cũng nhận thấy sự cần thiết có chính sách khuyến khích sản xuất, chế biến cà phê là phù hợp với đặc thù TP. Buôn Ma Thuột.
Tuy nhiên, quy định như Dự thảo Nghị quyết là chưa chặt chẽ vì nội hàm đối tượng ưu đãi là “Dự án đầu tư sản xuất, chế biến cà phê trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột được hưởng các ưu đãi” chưa được xác định rõ ràng.
Đây là các dự án trồng cà phê và chế biến cà phê có được trên địa bàn Buôn Ma Thuột hay có thể mang cà phê từ địa phương khác đến để chế biến và hưởng ưu đãi?
Hơn nữa, mức thuế suất ưu đãi, thời gian ưu đãi cao nhất cần được cân nhắc để bảo đảm tương quan với các địa phương khác theo đúng tinh thần Kết luận 67 của Bộ Chính trị…
Đối với quy định về ưu đãi đối với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường nêu rõ, việc tạo cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt làm việc tại TP. Buôn Ma Thuột là cần thiết, góp phần tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị không áp dụng quy định trên vì Luật Thuế thu nhập cá nhân chỉ quy định đối tượng nộp thuế gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo thì mới được xem xét giảm thuế.
Nếu quy định như dự thảo sẽ dẫn đến chưa công bằng giữa các địa phương và giữa các đối tượng trên cùng địa bàn tỉnh Đắk Lắk…
