“Ông lớn” công nghệ Trung Quốc ồ ạt huy động vốn để bứt phá cuộc đua AI

Dù vẫn còn khoảng cách lớn về quy mô so với các đối thủ Mỹ, Trung Quốc đang lựa chọn con đường riêng - tập trung vào tối ưu chi phí, tận dụng thị trường nội địa khổng lồ và tranh thủ các điều kiện tài chính thuận lợi hiện nay - để từng bước thu hẹp khoảng cách và cạnh tranh vị thế dẫn đầu trong kỷ nguyên AI sắp tới.

LÀN SÓNG GỌI VỐN HÀNG TỶ USD GIỮA CUỘC ĐUA TRÍ TUỆ NHÂN TẠO TOÀN CẦU

Trong những tháng gần đây, các tập đoàn công nghệ hàng đầu của Trung Quốc như Alibaba Group Holding Ltd., Tencent Holdings Ltd. và Baidu Inc. đã bước vào một cuộc chạy đua huy động vốn chưa từng có, với tổng số vốn phát hành trái phiếu vượt mốc 5 tỷ USD chỉ trong riêng tháng 9. Đây là một phần trong nỗ lực thúc đẩy năng lực trí tuệ nhân tạo (AI) và các hạ tầng số khác, trong bối cảnh cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Kể từ khi OpenAI công bố nền tảng ChatGPT vào năm 2022, làn sóng đầu tư vào AI đã dâng cao trên toàn cầu. Tuy nhiên, cơn sốt huy động vốn trong lĩnh vực này đã tăng tốc rõ rệt trong năm 2025, đặc biệt sau khi DeepSeek — một công ty Trung Quốc — gây chấn động ngành bằng mô hình AI đột phá có chi phí thấp, thách thức vị thế thống trị của các tập đoàn công nghệ Mỹ. Sự kiện này đã khiến giới đầu tư càng tin tưởng rằng AI không chỉ là động lực tăng trưởng kinh tế mới, mà còn có thể định hình lại cán cân địa chính trị toàn cầu.

Để theo kịp cuộc đua, không chỉ các “gã khổng lồ” công nghệ Trung Quốc mà cả những tên tuổi lớn của Mỹ như Meta Platforms Inc. và Microsoft Corp. cũng đang rót những khoản tiền khổng lồ vào nghiên cứu và triển khai AI. Việc phát triển các mô hình và ứng dụng AI đòi hỏi lượng tài nguyên tính toán khổng lồ, đội ngũ kỹ sư trình độ cao và hạ tầng điện toán đám mây quy mô lớn — tất cả đều tiêu tốn chi phí khổng lồ.

Theo ước tính của Bloomberg Intelligence, tổng chi tiêu vốn (capex) cho hạ tầng và dịch vụ AI của Alibaba, Tencent, Baidu và JD.com Inc. có thể vượt mốc 32 tỷ USD vào năm 2025, tăng mạnh so với mức chưa đầy 13 tỷ USD năm 2023.

Trong đó, Alibaba đang dẫn đầu khi lên kế hoạch đầu tư tới 380 tỷ nhân dân tệ (khoảng 53 tỷ USD) trong vòng ba năm tới để phát triển điện toán đám mây và hạ tầng AI. Sau nhiều năm bị siết chặt bởi các đợt kiểm soát của cơ quan quản lý, Alibaba hiện đang tìm cách lấy lại vị thế bằng việc theo đuổi mục tiêu đầy tham vọng: phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) với khả năng nhận thức ngang tầm con người — điều được xem là “chén thánh” trong lĩnh vực công nghệ.

Không chỉ Alibaba, tất cả các tập đoàn internet lớn của Trung Quốc đều đang phát triển các mô hình và dịch vụ AI với tốc độ chóng mặt — từ Hunyuan của Tencent đến Ernie của Baidu — đồng thời mở rộng sang các lĩnh vực mới như sản xuất chip AI, trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào công nghệ bán dẫn tiên tiến từ Mỹ.

LÝ DO ĐẰNG SAU CUỘC “CHẠY ĐUA” HUY ĐỘNG VỐN Ồ ẠT CỦA CÁC BIG TECH TRUNG QUỐC

Một trong những động lực lớn nhất khiến các công ty công nghệ Trung Quốc đẩy mạnh gọi vốn chính là điều kiện thị trường thuận lợi. Lãi suất trong nước hiện đang ở mức thấp, trong khi giới đầu tư lại có nhu cầu lớn với các tài sản trái phiếu mang lại lợi suất cố định cao hơn trước khi chu kỳ cắt giảm lãi suất toàn cầu được dự báo sẽ diễn ra. Giá cổ phiếu của nhiều công ty công nghệ Trung Quốc cũng đã phục hồi mạnh trong những tháng gần đây, tạo tâm lý lạc quan và khiến nhà đầu tư sẵn sàng rót tiền.

Đáng chú ý, cuộc đua huy động vốn diễn ra song song với cuộc cạnh tranh khốc liệt trong thị trường giao đồ ăn trị giá hơn 80 tỷ USD của Trung Quốc.

Việc JD.com bất ngờ gia nhập thị trường này trong năm 2025 đã phá vỡ thế song mã lâu nay giữa Meituan và Ele.me (thuộc Alibaba), tạo ra cuộc chiến giành thị phần bằng cách giảm giá sâu, khuyến mãi mạnh và đầu tư mạnh vào các công nghệ AI để tối ưu vận hành. Trong bối cảnh nền kinh tế tiêu dùng trong nước đang yếu đi, các công ty buộc phải tìm mọi cách để tăng trưởng, và AI trở thành công cụ quan trọng để đạt được điều đó.

Về hình thức huy động vốn, thay vì phát hành thêm cổ phiếu mới (có thể làm pha loãng quyền sở hữu của cổ đông hiện hữu), nhiều công ty lựa chọn phát hành trái phiếu — đặc biệt là loại trái phiếu “dim sum” (phát hành bằng đồng nhân dân tệ ngoài Trung Quốc đại lục, chủ yếu tại Hong Kong).

Trái phiếu dim sum có chi phí vốn rẻ hơn trái phiếu phát hành bằng USD nhờ mức lãi suất thấp hơn tại Trung Quốc và chênh lệch lợi suất giữa hai nước. Chúng cũng hấp dẫn với cả nhà đầu tư trong nước (vì lợi suất cao hơn tài sản trong nước) lẫn các nhà đầu tư tổ chức quốc tế muốn nắm giữ trái phiếu bằng nhân dân tệ của các công ty blue-chip Trung Quốc.

Baidu đã huy động 4,4 tỷ nhân dân tệ qua đợt phát hành trái phiếu dim sum vào đầu tháng 9, sau đợt phát hành 10 tỷ nhân dân tệ hồi tháng 3. Tencent cũng lần đầu trở lại thị trường trái phiếu sau 4 năm bằng đợt phát hành dim sum đầu tiên của mình.

Trong khi đó, Meituan đang cân nhắc đợt phát hành dim sum đầu tiên. Riêng Alibaba lựa chọn phương án khác biệt: phát hành trái phiếu chuyển đổi trị giá 3,2 tỷ USD để tài trợ cho kế hoạch chi tiêu AI lớn nhất Trung Quốc. Trái phiếu chuyển đổi là loại công cụ tài chính lai, cho phép nhà đầu tư có thể chuyển đổi thành cổ phiếu vào một thời điểm xác định, nhờ đó giúp doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí vốn so với nợ truyền thống.

CUỘC ĐUA ĐẦU TƯ AI TOÀN CẦU: MỸ VẪN DẪN ĐẦU, TRUNG QUỐC TĂNG TỐC

Mặc dù các khoản đầu tư vào AI của các công ty Trung Quốc là rất lớn, chúng vẫn còn khiêm tốn nếu so với những gì các đối thủ Mỹ đang chi ra. Sáu “đại gia” công nghệ của Mỹ — gồm Meta, Microsoft, Amazon, Alphabet (công ty mẹ của Google), Oracle và Apple — được dự báo sẽ chi hơn 390 tỷ USD cho công nghệ trong năm 2025, gấp hơn hai lần so với năm 2023.

Nếu như các công ty Mỹ đang dốc sức xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ và đào tạo mô hình AI quy mô cực lớn, thì các đối thủ Trung Quốc lại đi theo hướng khác: áp dụng các phương pháp tiết kiệm chi phí do DeepSeek tiên phong, hạn chế tham gia “cuộc chiến lương” để giành nhân tài AI, và vẫn khá thận trọng trong kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu. Hiện tại, phần lớn mục tiêu của họ vẫn tập trung vào thị trường nội địa thay vì mở rộng toàn cầu.

Làn sóng huy động vốn phục vụ AI cũng không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Tại Mỹ, dù nắm trong tay nguồn tài chính khổng lồ, nhiều tập đoàn lớn vẫn tìm đến thị trường trái phiếu để bổ sung vốn. Alphabet đã huy động 5 tỷ USD qua phát hành trái phiếu vào tháng 4, đồng thời tạo cú hích lớn khi phát hành thành công lô trái phiếu euro trị giá 6,75 tỷ euro, thu hút lượng đăng ký gấp hơn bốn lần và giúp công ty có thể giảm lãi suất phát hành so với dự kiến ban đầu.

Song song đó, các startup AI của Mỹ cũng đang gọi vốn mạnh từ cả nhà đầu tư toàn cầu lẫn các tập đoàn niêm yết. Anthropic — công ty do nhóm cựu nhân viên OpenAI sáng lập — đã huy động 13 tỷ USD vào tháng 9, qua đó gần như tăng gấp ba định giá lên 183 tỷ USD.

Trước đó, Bloomberg cũng đưa tin OpenAI đang đàm phán để bán cổ phần cho nhân viên hiện tại và cũ với mức định giá có thể lên tới 500 tỷ USD, điều này sẽ biến họ trở thành startup giá trị nhất thế giới.

Tại Trung Quốc, các startup AI non trẻ như Moonshot, MiniMax và Stepfun cũng đang tích cực gọi vốn, nhưng với quy mô nhỏ hơn rất nhiều và chủ yếu từ các nhà đầu tư có liên hệ với nhà nước. Các công ty này hiện vẫn chỉ dừng lại ở mức định giá dưới 10 tỷ USD, cho thấy khoảng cách lớn giữa hệ sinh thái AI của Trung Quốc với Mỹ.