Quốc hội chốt đầu tư hơn 25.500 tỷ đồng xây cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành, áp dụng cơ chế đặc biệt

Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành dài khoảng 128,8 km, chia thành 5 dự án thành phần, thực hiện từ năm 2024, cơ bản hoàn thành năm 2026 và đưa vào khai thác, vận hành năm 2027.

Dự án thành phần 1 được đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), loại hợp đồng BOT và được áp dụng cơ chế bảo đảm đầu tư, cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu theo quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư. 

ĐẦU TƯ BOT, VỐN NHÀ ĐẦU TƯ CHIẾM 50%

Nhu cầu sử dụng đất của dự án khoảng 1.111 ha, trong đó, đất trồng lúa khoảng 12 ha; đất nông nghiệp khác khoảng 1.041 ha; đất ở khoảng 12 ha; đất rừng sản xuất khoảng 46 ha. Giải phóng mặt bằng toàn tuyến một lần theo quy mô quy hoạch.

Tại phiên họp, Quốc hội đã quyết nghị việc triển khai, thực hiện dự án được áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc biệt.

Một là, cho phép kéo dài thời gian giải ngân số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2022 để thực hiện dự án đến hết năm 2026.

Hai là, cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện dự án đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư...

Ba là, trong giai đoạn triển khai thực hiện dự án, nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nằm trong Hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng...

Nhà thầu thi công có trách nhiệm, cam kết bảo vệ môi trường; đồng thời, bố trí kinh phí và thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường sau khi kết thúc khai thác theo quy định của pháp luật.

Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm là cơ quan đầu mối tổ chức thực hiện dự án bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ toàn dự án. 

Dự án được hoàn thành sẽ kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, kết nối các tỉnh Bình Phước, Đắk Nông và các địa phương khác trong vùng với TP.HCM, tạo không gian, động lực phát triển mới cho vùng Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ.

Đồng thời, khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch, công nghiệp chế biến, công nghiệp khai thác khoáng sản, từng bước cơ cấu lại kinh tế vùng Tây Nguyên; góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh vùng Tây Nguyên, vùng Đông Nam Bộ và quốc gia.

PHƯƠNG ÁN TÀI CHÍNH HẤP DẪN NHÀ ĐẦU TƯ, ĐỊA PHƯƠNG CAM KẾT BỐ TRÍ NGÂN SÁCH

Trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo tiếp thu, chỉnh lý và giải trình về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước).

Về quy mô đầu tư và phương thức đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, một số ý kiến cho rằng, việc đầu tư quy mô 02 làn xe đối với đoạn 02 km đường giao kết nối cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa sẽ tạo nút thắt cổ chai trong giao thông, gây ùn ứ, mất an toàn giao thông. Do vậy, đề nghị xem xét đầu tư đoạn kết nối theo quy mô 04 làn xe. 

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã điều chỉnh dự thảo Nghị quyết theo hướng đầu tư đồng bộ toàn dự án theo quy mô 04 làn xe hoàn chỉnh và sử dụng chi phí dự phòng của dự án bảo đảm không làm tăng sơ bộ tổng mức đầu tư dự án.

Về tác động của dự án đến các dự án giao thông BOT song hành, nhiều ý kiến đề nghị bổ sung giải pháp cụ thể hơn đối với phương án xử lý hai dự án BOT song hành (dự án BOT cầu 38 thị xã Đồng Xoài và dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 14 tỉnh Đắk Nông), tránh ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh và việc khai thác, vận hành về sau của dự án.

"Sau khi dự án đưa vào khai thác sử dụng mới đủ cơ sở đánh giá cụ thể mức độ ảnh hưởng của dự án đến 02 dự án BOT song hành này, từ đó có cơ sở đề xuất các giải pháp phù hợp, theo hướng: kéo dài thời gian thu phí của các dự án BOT nhằm bảo đảm hoàn vốn và lợi nhuận theo hợp đồng đã ký hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét các giải pháp phù hợp khác nhằm bảo đảm hiệu quả tài chính cho dự án", Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ.

Nhiều ý kiến đề nghị làm rõ khả năng bố trí vốn ngân sách địa phương cho dự án, do các tỉnh Bình Phước và Đắk Nông đều chưa tự cân đối được ngân sách. 

Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết dự án có vai trò quan trọng, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đối với tỉnh Bình Phước và tỉnh Đắk Nông. Để thực hiện dự án, Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Phước và Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Nông đã thông qua nguồn vốn ngân sách địa phương tại Nghị quyết số 11/NQ-HĐND ngày 12/7/2022 và Nghị quyết số 25/NQ-HĐND ngày 26/7/2022. Đồng thời, tại dự thảo Nghị quyết đã quy định các địa phương chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong việc bảo đảm nguồn vốn cho dự án.

Nhiều ý kiến tán thành đầu tư dự án theo phương thức đối tác công tư (PPP), do ngân sách nhà nước hiện nay đang gặp nhiều khó khăn, việc huy động khu vực tư nhân tham gia dự án sẽ bảo đảm nguồn lực triển khai thực hiện.

Do đó, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xin kiến nghị Quốc hội cho phép triển khai dự án theo phương thức PPP như Chính phủ trình, để kịp thời đáp ứng tính cấp bách của dự án.

Hơn nữa, theo phương án tài chính của dự án, ngân sách nhà nước hỗ trợ là 12.770 tỷ đồng (chiếm 50% tổng mức đầu tư dự án) thì dự án bảo đảm khả năng thu hồi vốn và lợi nhuận cho nhà đầu tư.

"Sơ bộ thời gian thu phí hoàn vốn của dự án không quá dài, cơ bản tương đồng với thời gian thu phí hoàn vốn của 03 dự án thành phần đầu tư theo phương thức PPP trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 đã đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thành công và bắt đầu đưa vào khai thác sử dụng"

Trong giai đoạn triển khai các bước tiếp theo, đề nghị Chính phủ nghiên cứu có các giải pháp hiệu quả thu hút các nhà đầu tư tham gia dự án.

KHÔNG ĐỂ TRỤC LỢI CHÍNH SÁCH

Về tiến độ hoàn thành, chất lượng của dự án, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết Chính phủ đã đề xuất điều chỉnh tiến độ thực hiện dự án từ năm 2024, cơ bản hoàn thành năm 2026, đưa vào khai thác, vận hành năm 2027 để bảo đảm tính khả thi cho dự án.

Về các cơ chế, chính sách triển khai đầu tư dự án, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo các cơ quan liên quan rà soát, nghiên cứu tiếp thu tại dự thảo Nghị quyết các cơ chế đặc thù phù hợp cho việc triển khai thực hiện dự án nhằm đáp ứng yêu cầu về tiến độ, chất lượng cho dự án.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với đề xuất của Chính phủ về kiến nghị cho phép kéo dài thời gian giải ngân vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2022 đến hết năm 2026.

Về kiến nghị các cơ chế chỉ định thầu, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, tại khoản 2 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết đã giao Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội trong việc triển khai tổ chức thực hiện, quản lý và khai thác, vận hành dự án theo đúng Nghị quyết này và quy định của pháp luật có liên quan; đôn đốc kiểm tra các địa phương được giao làm cơ quan chủ quản hoặc cơ quan có thẩm quyền và chịu trách nhiệm về tiến độ, chất lượng dự án.

"Nghị quyết đã giao Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội chỉ đạo các địa phương bảo đảm nguồn vốn thực hiện dự án; lãnh đạo, chỉ đạo việc triển khai thực hiện Nghị quyết này, bảo đảm đúng mục tiêu, công khai, minh bạch và hiệu quả, không để trục lợi chính sách, thất thoát, lãng phí", ông Thanh nhấn mạnh.