Sắp đến giai đoạn bệnh ung thư ít “án tử" nhất trong lịch sử y khoa?

Vào những năm 1970, chỉ 20% số bệnh nhân ung thư ở Anh sống sót 10 năm sau chẩn đoán. Con số hiện tại là 50%. Số liệu từ năm 2020 cho thấy hơn 75% người mắc ung thư còn sống một năm sau chẩn đoán. Nhờ những đột phá về khoa học đáng kinh ngạc, các nhà khoa học nhận định tình hình sẽ khả quan hơn nữa trong tương lai.

"Giờ đây, chúng ta có thể nghiên cứu về căn bệnh này một cách cực kỳ chi tiết, khám phá cách khối u tiến triển và những phương pháp mới, tiềm năng điều trị ung thư", giáo sư Kristian Helin, giám đốc điều hành của Viện Nghiên cứu Ung thư London (ICR), cho biết.

ĐIỀU TRỊ KHÔNG CẦN THUỐC?

Mới đây, một nhóm các nhà nghiên cứu do PGS Alfredo Franco-Obregón từ Viện Công nghệ & Đổi mới Y tế Đại học Quốc gia Singapore NUS (iHealthtech) dẫn đầu đã tiết lộ một phương pháp mới là sử dụng xung điện từ ngắn và nhẹ để kích thích tế bào cơ sản xuất và giải phóng protein, sở hữu đặc tính chống ung thư. Những phân tử hóa học hòa tan này sau đó có thể đi theo dòng máu đến tất cả các vùng của cơ thể để bảo vệ toàn bộ hệ thống miễn dịch.

Theo tờ Straits Times, trong một nghiên cứu trước đây, PGS Franco-Obregón và nhóm của ông đã chứng minh rằng việc tiếp xúc với liệu pháp từ tính này 10 phút, mỗi tuần một lần, trong vòng 8 tuần, đủ để tạo ra chất ức chế khối u, được gọi là HTRA1.

"Phương pháp kích thích tế bào cơ của phòng thí nghiệm BICEPS sử dụng một hình thức trị liệu từ tính có thể huy động khả năng phòng chống ung thư tương tự như việc tập thể dục, đưa chúng ta tiến một bước gần hơn tới sự phát triển của phương pháp trị liệu không dùng thuốc và phát hiện ra các dấu ấn sinh học liên quan đến ung thư", PGS Franco-Obregón cho biết.

Nhóm nghiên cứu dự định sẽ tiến hành các nghiên cứu sâu hơn để xác định các dấu ấn sinh học chống ung thư khác được sản xuất và giải phóng bởi các tế bào cơ, có thể là mục tiêu tiềm năng để phát triển thuốc và phương pháp điều trị ung thư. Trong y học, cơ bắp là nền tảng của các yếu tố trẻ hóa và chống lại bệnh tật nên phương pháp này sẽ tỏ ra khá hiệu quả với căn bệnh đang gây ra cái chết của hàng triệu người trên toàn cầu mỗi năm.

Trong khi đó, tổ chức Breast Cancer Now đang tài trợ nghiên cứu liệu pháp mới, nhắm vào tế bào bất thường có thể phát triển thành ung thư vú. Họ phát hiện việc nhắm mục tiêu vào protein endosialin có thể làm gián đoạn nguồn "thức ăn" hoặc nguồn cung cấp máu của khối u. Với cách tiếp cận mới, liệu pháp không tấn công trực diện khối u, nó loại bỏ nguồn dinh dưỡng mà khối u cần để tiếp tục tồn tại, phát triển. Vì vậy, các nhà khoa học gọi đây là một hình thức khoa học hơn của hình thức “bỏ đói ung thư”.

Phương pháp điều trị này cũng ít tác dụng phụ hơn so với hóa trị truyền thống. Trong các thí nghiệm với chuột, việc nhắm mục tiêu vào endosialin làm giảm thiểu sự phát triển và lan rộng của ung thư vú. Phương pháp cũng đã được thử nghiệm trên khối u ung thư phổi, cho kết quả tương tự. Các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu liệu pháp với hy vọng có thể đưa vào thử nghiệm lâm sàng.

Ngoài ra còn có liệu pháp virus oncolytic sử dụng virus biến đổi gen để tiêu diệt các tế bào ung thư. Đầu tiên, bác sĩ tiêm virus vào khối u. Sau đó, virus xâm nhập vào các tế bào ung thư và tạo ra các bản sao của chính nó. Kết quả là các tế bào vỡ ra và chết. Khi các tế bào chết, chúng giải phóng ra các kháng nguyên.

Điều này kích hoạt hệ thống miễn dịch của bệnh nhân. Virus chỉ nhằm vào tất cả các tế bào ung thư trong cơ thể có cùng các kháng nguyên đó mà không xâm nhập vào các tế bào khỏe mạnh. Thử nghiệm lâm sàng này do City of Hope, một viện nghiên cứu và điều trị ung thư ở Hoa Kỳ, phối hợp với Imugene, một công ty công nghệ sinh học ở Úc thực hiện.

CHẨN ĐOÁN SỚM ĐỂ PHÒNG NGỪA

Với triết lý “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, bà Kate Bingham, chủ trì Cơ quan chuyên trách Vaccine Chính phủ Anh, thì tiếp cận theo hướng  người dân sẽ xét nghiệm máu trong tương lai để tìm ra dấu hiệu ung thư sớm, sau đó tiêm vaccine chữa bệnh. Đây có vẻ là ý tưởng viển vông, song được các chuyên gia tin chắc có thể xảy ra trong thập kỷ tới. Nhiều loại vaccine ung thư đang được phát triển thử nghiệm, cùng sử dụng công nghệ mRNA từng làm nên lịch sử với vaccine Covid-19.

Theo tờ Independent, tổ chức Nghiên cứu Ung thư Vương Quốc Anh hiện đang tài trợ thử nghiệm phát triển "LungVax" - loại vaccine đầu tiên trên thế giới ngăn ngừa ung thư phổi ở người có nguy cơ cao. Các chuyên gia cũng thử nghiệm vaccine cho người mắc ung thư gan, thận... Giống với các vaccine truyền thống sử dụng một phần của virus để huấn luyện cơ thể chống bệnh tật, vaccine ung thư nhắm mục tiêu đến neoantigen - protein vô hại từ bề mặt tế bào ung thư. Vaccine dạy hệ miễn dịch cách nhận ra kháng nguyên mới trên các tế bào bất thường, từ đó ghi nhớ và tiêu diệt các tế bào tương tự.

Một số chuyên gia khác thì tiếp cận vấn đề phòng chống thu tư từ góc độ trí tuệ nhân tạo (AI). Thực tế, công nghệ AI hiện nay có thể phân tích các bản quét phức tạp, phát hiện những bất thường cực nhỏ báo hiệu ung thư. Nghiên cứu công bố trên tạp chí The Lancet Oncology cho thấy AI có thể phát hiện bệnh, phân loại mức độ ác tính của khối u xương và mô mềm chính xác gấp đôi sinh thiết xâm lấn. Theo nghiên cứu, công nghệ này nhận ra các phân nhóm bệnh, tăng tốc độ chẩn đoán và tìm hiểu khối u đáp ứng tốt với loại thuốc nào.

Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh đã tài trợ 14 triệu bảng cho TRACERx - chương trình nghiên cứu ứng dụng AI để điều trị cho bệnh nhân. Một ứng dụng điện thoại thông minh có tên là DiagnosUs cũng được phát triển bởi công nghệ AI để phân tích và chú thích các hình ảnh và video y tế dựa trên mối liên hệ chặt chẽ giữa dự đoán ung thư và phản ứng điều trị của bệnh nhân. Hay công ty DeepMind do Google hậu thuẫn đã xây dựng một thiết bị có thể chẩn đoán các bệnh khác nhau trong thời gian thực. Nó có thể được sử dụng để quét, chẩn đoán nhanh và có thể phát hiện các tình trạng sớm như bệnh võng mạc tiểu đường, thoái hóa do tuổi tác và ung thư.