image Chủ Nhật, 19/10/2025

Trung Quốc tạm dừng xuất khẩu các loại khoáng sản đất hiếm, tác động mạnh đến ngành bán dẫn

Thanh Minh, Huyền Thương, Hoàng

14/04/2025

Chia sẻ

Trung Quốc vừa tạm dừng xuất khẩu hàng loạt khoáng sản và nam châm đất hiếm, đe dọa nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu trong các lĩnh vực then chốt như ô tô, hàng không vũ trụ, bán dẫn và quốc phòng...

Một mỏ kim loại đất hiếm nặng ở ngoại ô Long Nam, Trung Quốc. Ảnh: The New York Times
Một mỏ kim loại đất hiếm nặng ở ngoại ô Long Nam, Trung Quốc. Ảnh: The New York Times

Theo thông báo từ Bộ Thương mại Trung Quốc, kể từ ngày 4/4/2025, nước này đã áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với sáu loại đất hiếm nặng – loại khoáng sản chỉ được tinh chế hoàn toàn tại Trung Quốc – cùng với nam châm đất hiếm, chiếm 90% sản lượng toàn cầu. Các loại đất hiếm và nam châm này hiện chỉ được xuất khẩu nếu có giấy phép đặc biệt.

Tuy nhiên, hệ thống cấp phép vẫn đang trong giai đoạn xây dựng, khiến các lô hàng bị đình trệ tại nhiều cảng Trung Quốc. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng nguồn cung đất hiếm và nam châm bên ngoài Trung Quốc có thể cạn kiệt nếu quá trình cấp phép kéo dài. Một khi hệ thống cấp phép hoàn thiện, các doanh nghiệp – đặc biệt là những tập đoàn quốc phòng Mỹ – có thể bị loại khỏi danh sách được phép nhập khẩu vĩnh viễn.

BÁN DẪN VÀ CÔNG NGHỆ CAO CHỊU ẢNH HƯỞNG NẶNG NỀ

Theo phản ánh của New York Times, động thái này là một phần trong đòn đáp trả của Trung Quốc đối với việc chính quyền Tổng thống Donald Trump gia tăng mạnh thuế quan từ ngày 2/4/2025. Chỉ hai ngày sau, Bắc Kinh đã ban hành lệnh hạn chế xuất khẩu sáu loại kim loại đất hiếm nặng, hiện được tinh luyện gần như hoàn toàn trong nước, cùng với các loại nam châm đất hiếm – trong đó 90% sản lượng toàn cầu đến từ Trung Quốc.

Trung Quốc vẫn chưa hoàn tất hệ thống cấp phép xuất khẩu, khiến nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rơi vào tình trạng chờ đợi, lo ngại nguồn cung sẽ cạn kiệt trong thời gian tới.

Các kim loại đất hiếm nặng là thành phần không thể thiếu trong sản xuất nam châm đất hiếm – loại nam châm có từ lực mạnh gấp nhiều lần nam châm sắt truyền thống. Những nam châm này đóng vai trò sống còn trong động cơ điện dùng cho ô tô điện, máy bay không người lái, robot, tên lửa và tàu vũ trụ.

Đặc biệt, các kim loại này còn là nguyên liệu để chế tạo tụ điện – thành phần quan trọng trong chip máy tính phục vụ trí tuệ nhân tạo và điện thoại thông minh. Nếu nguồn cung bị gián đoạn, ngành công nghiệp bán dẫn có thể đối mặt với nguy cơ "đứt gãy" nghiêm trọng, gây ảnh hưởng dây chuyền đến các công ty công nghệ toàn cầu.

Ông Daniel Pickard, Chủ tịch Ủy ban Cố vấn khoáng sản chiến lược thuộc Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ và Bộ Thương mại Mỹ, cảnh báo: “Lệnh kiểm soát xuất khẩu này có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với nước Mỹ và ngành công nghiệp bán dẫn.”

Trung Quốc hiện chiếm tới 99% sản lượng kim loại đất hiếm nặng toàn cầu. Ngoài ra, Trung Quốc cũng sản xuất tới 90% sản lượng nam châm đất hiếm trên toàn thế giới (khoảng 200.000 tấn/năm). Phần còn lại chủ yếu đến từ Nhật Bản và một phần nhỏ từ Đức, nhưng họ vẫn phụ thuộc vào nguyên liệu thô nhập khẩu từ Trung Quốc.

TÁC ĐỘNG LAN RỘNG VÀ KHÓ KIỂM SOÁT

Nam châm đất hiếm chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc, nhưng lại đóng vai trò cực kỳ thiết yếu đối với nhiều ngành công nghệ cao. Do đó, việc ngừng xuất khẩu khiến Trung Quốc ít thiệt hại về kinh tế nhưng lại tạo áp lực rất lớn lên các quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật Bản và Đức.

Một số công ty Nhật Bản hiện có kho dự trữ đất hiếm đủ dùng hơn một năm, do đã có kinh nghiệm từ cuộc khủng hoảng năm 2010 khi Trung Quốc ngừng xuất khẩu trong bảy tuần vì tranh chấp lãnh thổ.

Một nhà máy ở Changshu, Trung Quốc, nơi xử lý các hóa chất chứa kim loại đất hiếm nặng để sử dụng trong điốt phát sáng. Các kim loại này cũng được đưa vào các hóa chất để sản xuất động cơ phản lực, tia laser, đèn pha ô tô và một số loại bugi. Ảnh: The New York Times
Một nhà máy ở Changshu, Trung Quốc, nơi xử lý các hóa chất chứa kim loại đất hiếm nặng để sử dụng trong điốt phát sáng. Các kim loại này cũng được đưa vào các hóa chất để sản xuất động cơ phản lực, tia laser, đèn pha ô tô và một số loại bugi. Ảnh: The New York Times

Ngược lại, nhiều công ty Mỹ lại không duy trì tồn kho vì lo ngại chi phí tài chính. Giá của một số kim loại như dysprosium oxide đã lên đến 204 USD/kg tại Thượng Hải  và cao hơn nhiều khi xuất ra ngoài Trung Quốc.

James Litinsky, CEO của MP Materials – chủ sở hữu mỏ đất hiếm duy nhất tại Mỹ (Mountain Pass, California), bày tỏ lo ngại đặc biệt với các nhà thầu quốc phòng: “Các loại drone và robot được xem là tương lai của chiến tranh, nhưng các thành phần quan trọng cho chuỗi cung ứng lại đang bị đóng băng”.

JL Mag Rare-Earth,  nhà máy nổi tiếng ở thành phố Ganzhou (tỉnh Giang Tây), là nơi sản xuất các loại nam châm đất hiếm hiện đại nhất, cung cấp cho các hãng xe điện lớn như Tesla và BYD. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng đến thăm nhà máy này vào năm 2019, thời điểm căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang, như một lời cảnh báo tiềm ẩn về việc sử dụng đất hiếm làm công cụ chiến lược.

Trong khi Trung Quốc tạm ngừng khai thác do lo ngại ô nhiễm hóa chất vài năm trước, các hoạt động khai thác tại Longnan hiện đã có dấu hiệu tái khởi động.

Lệnh cấm không chỉ áp dụng với Mỹ mà còn ảnh hưởng đến các nước khác như Nhật Bản và Đức. Tuy nhiên, việc thực thi lệnh hạn chế còn không đồng đều giữa các cảng Trung Quốc. Một số cảng cho phép xuất khẩu nếu lô hàng chỉ chứa lượng nhỏ đất hiếm nặng và không đến Mỹ, trong khi nơi khác yêu cầu kiểm định nghiêm ngặt trước khi cho xuất khẩu.

Dù Mỹ vừa thông báo miễn thuế cho một số mặt hàng điện tử tiêu dùng từ Trung Quốc, nhưng mặt hàng nam châm đất hiếm vẫn bị áp thuế và bị chặn tại các cảng cuối tuần qua.

Trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ và địa chính trị gia tăng, ngành bán dẫn và công nghệ cao thế giới đang phải đối mặt với một bài toán lớn, đó là thoát khỏi sự phụ thuộc vào một nguồn cung duy nhất.


"Bong bóng" AI ngày càng phình to?

Khám phá sự bùng nổ đầu tư vào công ty AI và rủi ro bong bóng kinh tế. Đọc ngay để hiểu rõ hơn!

14:19 18/10/2025
Cổ phiếu các tập đoàn khai thác đất hiếm Trung Quốc tăng vọt

Cổ phiếu các tập đoàn khai thác đất hiếm Trung Quốc tăng vọt khi Bắc Kinh siết chặt quy định xuất khẩu. Khám phá ngay!

14:19 18/10/2025
"Mớ bòng bong" thỏa thuận hàng nghìn tỷ USD của các ông lớn về AI

Khám phá những thỏa thuận khổng lồ trong ngành AI và rủi ro bong bóng tài chính tiềm ẩn. Đọc ngay để hiểu rõ hơn!

14:17 18/10/2025
“Chủ quyền AI” – Mặt trận công nghệ mới trong cuộc chiến Mỹ - Trung

Khám phá chủ quyền AI trong cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Tìm hiểu chiến lược và mô hình phát triển AI hiện nay.

20:34 16/10/2025
Google đầu tư 15 tỷ USD xây dựng trung tâm hạ tầng AI tại Ấn Độ

Khám phá khoản đầu tư 15 tỷ USD của Google vào trung tâm AI tại Ấn Độ, thúc đẩy công nghệ và hạ tầng số khu vực.

20:32 16/10/2025
EU cân nhắc buộc doanh nghiệp Trung Quốc chuyển giao công nghệ nếu muốn đầu tư tại châu Âu

EU xem xét buộc doanh nghiệp Trung Quốc chuyển giao công nghệ để đầu tư tại châu Âu. Tìm hiểu chi tiết về động thái này.

20:31 16/10/2025
Chuỗi cung ứng chip toàn cầu ráo riết chuẩn bị khi Mỹ - Trung leo thang

Doanh nghiệp chip toàn cầu chuẩn bị ứng phó với nguy cơ gián đoạn từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Tìm hiểu chi tiết ngay!

11:14 14/10/2025
Cuộc chiến công nghệ: Trung Quốc chọn hướng “AI+” – Từ siêu mô hình đến ứng dụng thực tế

Khám phá cuộc đua công nghệ AI giữa Mỹ và Trung Quốc, từ siêu mô hình đến ứng dụng thực tế với chiến lược AI+ của Trung Quốc.

11:13 14/10/2025
Giới trẻ Trung Quốc tìm đến AI để trị liệu tâm lý

Khám phá xu hướng giới trẻ Trung Quốc tìm đến AI để trị liệu tâm lý, cùng những rủi ro tiềm ẩn từ việc sử dụng chatbot.

10:52 14/10/2025
Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm vì “an ninh quốc gia”

Khám phá quy định mới của Trung Quốc về xuất khẩu đất hiếm, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và ngành công nghệ.

09:44 11/10/2025