Việt Nam có số thương vụ IPO thành công thấp nhất Đông Nam Á

2022 là một năm đầy bất ổn của nền kinh tế và thị trường tài chính toàn cầu, các đợt tăng lãi suất liên tiếp xảy ra nhằm chống lại áp lực lạm phát trên toàn cầu; bên cạnh đó xung đột Nga-Ukraine cũng góp phần gây ra khủng hoảng trong chuỗi cung ứng. Tuy vậy, theo Báo cáo “Thị trường IPO tại Đông Nam Á” năm 2022 của Deloitte, năm 2022 vừa qua, khu vực Đông Nam Á tiếp tục trở thành một trong các khu vực có sự phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực IPO, số lượng các thương vụ IPO gia tăng so với năm trước. Tổng cộng, toàn khu vực Đông Nam Á đã phát hành thành công 163 đợt IPO, tăng 7% so với 152 đợt IPO vào năm 2021.

SỐ LƯỢNG CÔNG TY QUY MÔ NHỎ IPO TĂNG CAO

Trong khi số lượng công ty IPO tăng lên, tổng số vốn gọi được qua IPO lại giảm so với năm 2021, điều này cho thấy số lượng các đợt IPO nhỏ tăng lên vào năm 2022. Thị trường IPO Đông Nam Á kết thúc năm 2022 với mức vốn hóa thị trường là 56,1 tỷ USD. Mặc dù vốn huy động đã giảm 43% nhưng giá trị vốn hóa thị trường lại tăng 10,3% so với năm trước. Thái Lan và Indonesia dẫn đầu Đông Nam Á trong năm 2022, mỗi quốc gia huy động được trên 2 tỷ USD, chiếm tổng cộng 78% tổng số tiền huy động được cho cả khu vực Đông Nam Á. Đặc biệt tại Malaysia, vốn gọi qua IPO tăng trưởng 138% trong năm 2022.

Cụ thể, Thái Lan có tổng số tiền huy động qua hoạt động IPO cao nhất trong số các sàn giao dịch tại Đông Nam Á, với 3,6 tỷ USD huy động được từ 42 đợt IPO; trong đó, 3,2 tỷ USD đã được huy động trong nửa cuối năm 2022, khi các biện pháp hạn chế COVID-19 được nới lỏng. Đáng chú ý, số vốn huy động được trong năm 2022 tại Thái Lan tương đối ngang bằng với số vốn huy động được trong các năm 2017 đến 2019 (gần 3 tỷ USD mỗi năm). Đặc biệt, riêng trong những năm đại dịch 2020 và 2021, số tiền huy động được là hơn 4 tỷ USD mỗi năm. 

Indonesia là thị trường IPO lớn thứ hai tại Đông Nam Á kể từ năm 2021 với 2,4 tỷ USD vốn huy động qua 59 đợt IPO. Riêng thương vụ PT GoTo Gojek Tokopedia Tbk chiếm 1,1 tỷ USD trong số vốn huy động được, và cũng là thương vụ IPO dẫn đầu toàn khu vực trong năm nay. PT Global Digital Niaga Tbk, hay còn được biết đến với cái tên “BliBli”, đứng thứ hai với 508 triệu USD huy động được. Gojek và BliBli gia nhập vào nhóm các công ty công nghệ đang phát triển ở Indonesia được chào bán trong những năm gần đây. 

Thị trường IPO tại Malaysia bắt đầu nổi lên từ đại dịch với số vốn huy động tăng 138%, tương ứng 801 triệu USD. Mức tăng này đã được thúc đẩy bởi nhu cầu của các nhà đầu tư đối với các công ty có nền tảng tốt. 

Singapore đã chứng kiến 11 thương vụ IPO, huy động được 428 triệu USD trong năm 2022, bao gồm ba thương vụ SPAC (Special Purpose Acquisition Company – Công ty đặc biệt thành lập với mục đích mua lại) với tổng số vốn gọi được là 389 triệu USD, và tám thương vụ IPO trên thị trường Catalist huy động được 39 triệu USD. Đây là một khởi đầu tích cực cho cơ chế chào bán của SPAC được giới thiệu tại Singapore vào tháng 9/2021. Thời hạn cho quá trình de-SPAC (tức là công ty vỏ bọc SPAC sáp nhập với công ty bị mua lại hay công ty đích - target firm) là 24 tháng và có thể gia hạn thêm 12 tháng. Theo đó, quá trình de-SPAC thành công sẽ khuyến khích có thêm nhiều công ty SPAC chào bán trong thời gian tới. 

Vào năm 2022, thị trường chứng khoán Philippines có tổng cộng 8 đợt chào bán, huy động được tổng cộng 352 triệu USD. Quỹ REIT năng lượng đầu tiên của quốc gia này, Citicore Energy REIT Corp, có giá trị chào bán cao nhất trong năm với số vốn huy động là 124 triệu USD. 

Báo cáo của Deloitte cho biết thị trường IPO tại Đông Nam Á năm 2022 đã có nhiều hơn công ty quy mô nhỏ chào bán. Hiện tượng này là do các công ty nhỏ hơn vẫn tiếp tục kế hoạch IPO của họ bất chấp những bất ổn kinh tế hiện tại, trong khi các công ty lớn hơn với đòn bẩy tốt hơn đang chờ đợi và trì hoãn chào bán đến khi điều kiện thị trường tốt hơn. Thực tế, trước đại dịch COVID-19, hoạt động IPO diễn ra song song với đà tăng trưởng kinh tế và GDP. Tuy nhiên, điều ngược lại đã xảy ra trong hai năm qua. Đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy một loạt các nhà đầu tư nhỏ lẻ mới quan tâm đến thị trường IPO. IPO vẫn là một kênh huy động vốn rất quan trọng và các công ty vẫn tiếp tục tìm kiếm cơ hội tăng trưởng với sự hỗ trợ từ thị trường này.

VIỆT NAM CÓ SỐ THƯƠNG VỤ IPO THÀNH CÔNG THẤP NHẤT ĐÔNG NAM Á

Việt Nam có số lượng các thương vụ IPO tương đương với Philippines và thấp nhất khu vực Đông Nam Á. Các chuyên gia phân tích cho biết các công ty và nhà đầu tư đã trở nên thận trọng hơn trong nửa cuối năm do những bất ổn trên thị trường vốn toàn cầu và trong nước.

Bà Trần Thị Thúy Ngọc, Phó Tổng Giám đốc thường trực Deloitte Việt Nam, cho biết Deloitte Việt Nam đã phối hợp với các đồng nghiệp của mình trong khu vực Đông Nam Á trong việc thu thập thông tin về các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng tại thị trường Việt Nam và thực hiện phân tích, so sánh dữ liệu qua từng năm, nhằm mục đích đóng góp một phần nội dung cho báo cáo “Thị Trường IPO tại Đông Nam Á”. Nội dung của báo cáo cũng đã phản ánh tổng quan tình hình thị trường IPO tại Việt Nam thông qua số lượng doanh nghiệp hoàn thành việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng, số lượng cổ phiếu đã phát hành và số vốn mà các doanh nghiệp này đã huy động được.

Thị trường IPO của Việt Nam chứng kiến 8 đợt chào bán thành công vào năm 2022. Mặc dù con số này thấp hơn so với 13 đợt chào bán được ghi nhận cho năm 2021, nhưng số tiền huy động được đã tăng hơn gấp bốn lần, từ 15,6 triệu USD lên 71,4 triệu USD. Với 8 thương vụ IPO vào năm 2022, Việt Nam có số vốn gọi được qua IPO là 71 triệu USD và giá trị vốn hóa các doanh nghiệp này là 537 triệu USD. 

Nửa đầu năm, thị trường vốn khởi động với 6 đợt IPO thành công, huy động được 65 triệu USD, tiếp nối những diễn biến sôi động của thị trường trong nửa cuối năm 2021. Thị trường có dấu hiệu chậm lại trong nửa cuối năm, do những bất ổn toàn cầu về lạm phát và khả năng suy thoái ngày càng tăng. Tại Việt Nam, xu hướng này bị chi phối bởi giá nhiên liệu leo thang, lãi suất tăng, thị trường vốn thắt chặt và các vụ bê bối tài chính gần đây. 

“Đông Nam Á vẫn còn tiềm năng tăng trưởng cao, khi khu vực này vươn lên khỏi khủng hoảng COVID-19. Chúng tôi kỳ vọng hoạt động IPO sẽ trải qua các chu kỳ lên và xuống, vì thị trường đang điều chỉnh lại từ tư duy thời đại dịch sang 'trạng thái bình thường’. Mặc dù định giá hiện tại có thể thấp hơn đối với các công ty công nghệ, nhưng những công ty có nền tảng kinh doanh vững chắc và có thể chứng minh khả năng sinh lời sẽ vẫn có thể đạt được định giá thị trường tối ưu và khai thác những lợi ích của thị trường vốn”, Bà Tay Hwee Ling, lãnh đạo phụ trách dịch vụ Tư vấn Sự kiện đột phá, Deloitte Đông Nam Á và Singapore, cho biết.