Xây dựng nông thôn mới: Tiền đâu trả nợ?
53/63 tỉnh, thành phố có nợ đọng với số tiền khoảng 15.277 tỷ đồng, cá biệt đã có địa phương mất khả năng thanh toán gây dư luận không tốt
"Các địa phương nói sẽ dùng quỹ đất nhưng chúng tôi rất băn khoăn", Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trả lời câu hỏi của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân trong phiên họp sáng 5/10 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
Nội dung phiên họp là xem xét báo cáo kết quả giám sát "Việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2015 gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp".
Có nơi đã mất khả năng thanh toán
Báo cáo kết quả, Trưởng đoàn giám sát, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, có 53/63 tỉnh, thành phố có nợ đọng với số tiền khoảng 15.277 tỷ đồng, cá biệt đã có địa phương mất khả năng thanh toán gây dư luận không tốt trong nhân dân.
Cụ thể hơn, 3.637 xã có nợ đọng (chiếm 40,7% số xã xây dựng nông thôn mới cả nước) với mức nợ bình quân khoảng 4,2 tỷ đồng/xã).
Đáng chú ý, tổng số nợ đọng của 15 địa phương có số nợ cao nhất chiếm tới 80,7% tổng số nợ đọng của cả nước. Các địa phương có số nợ đọng lớn tập trung chủ yếu ở khu vực phía bắc, Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ, cũng là khu vực có phong trào xây dựng nông thôn mới dẫn đầu cả nước. Hai khu vực này có số nợ đọng lớn nhất chiếm tới 75,3% số nợ đọng của cả nước trong đó Đồng bằng sông Hồng chiếm 55,2% số nợ đọng.
Tổng số nợ đọng tại các xã đã được công nhận đạt chuẩn đến 31/01/2016 là 7.157,7 tỷ đồng (chiếm 46,9% số nợ đọng cả nước), có 1.147 xã đạt chuẩn (chiếm 62,5%) nợ đọng với mức nợ bình quân khoảng 6,24 tỷ đồng/xã, kết quả giám sát cho thấy.
Đoàn giám sát cũng chỉ ra rằng, số nợ đọng của các địa phương tập trung chủ yếu trong các dự án về giao thông (30,8%); thủy lợi (5,5%); trường học (23,3%); cơ sở vật chất văn hóa (12,7%); các công trình dự án khác (27,7%). Do đặc thù Chương trình xây dựng nông thôn mới, các công trình, dự án chủ yếu do cấp huyện, xã phê duyệt nên số nợ cũng chủ yếu thuộc trách nhiệm ngân sách cấp huyện, xã, một số xã nông thôn mới còn nợ nguồn chi trả cho việc khen thưởng một số phong trào nông thôn mới.
Về nguyên nhân, báo cáo giám sát đề cập nhiều yếu tố, một phần do biến động thị trường đất đai nên nguồn thu từ đấu giá đất sụt giảm, không đạt như dự tính đã khiến các địa phương không cân đối được nguồn để trả nợ. Nhưng, nhiều địa phương chưa chấp hành nghiêm các văn bản chỉ đạo của Trung ương trong việc kiểm soát vốn đầu tư công và xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản, phê duyệt dự án và vận động các doanh nghiệp ứng trước vốn để thi công khi chưa xác định được nguồn vốn để thanh toán.
Một số địa phương phong trào xây dựng nông thôn mới phát triển quá nhanh, nóng vội, chạy theo thành tích trong khi chưa cân đối được nguồn lực; một số khoản nợ được các địa phương thống kê tuy nhiên thực tế vẫn đang trong thời hạn thanh toán; một số nơi chậm hoàn thiện hồ sơ, thủ tục thanh quyết toán đầu tư xây dựng dẫn đến chậm giải ngân các nguồn vốn.
Mặc dù số nợ đọng này chưa lớn (chiếm 1,8% so với tổng nguồn lực huy động, và chiếm 5,7% tổng nguồn ngân sách hỗ trợ thực hiện), tuy nhiên, cần sớm có biện pháp xử lý dứt điểm số nợ đọng này, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh.
Vỡ nợ thì rắc rối
Nhấn mạnh mục tiêu quan trọng nhất trong xây dựng nông thôn mới là để đảm bảo phát triển bền vững, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tỏ vẻ băn khoăn. Khi mà dường như mới đua nhau xây dựng công trình, dự án chứ chưa đầu tư được mấy cho sản xuất theo hướng tăng chất lượng, tăng giá trị gia tăng. Như thế thì lấy tiền đâu mà trả nợ?
Trả lời câu hỏi này, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cho biết, các địa phương nói sẽ dùng quỹ đất, nhưng đoàn giám sát thì băn khoăn, vì với thị trường bất động sản như hiện nay thì giải pháp này không mấy khả thi.
Đoàn giám sát cũng chưa thấy có giải pháp nào khả thi, ông Thanh nói.
Khả năng trả nợ không phải đã rõ ràng về nguồn, có những địa phương, có xã nợ hơn trăm tỷ thì có nguồn nào mà trả được, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển bình luận.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho rằng, nếu tính tỷ lệ thì 15 ngàn tỷ nợ đọng so với trên 1 triệu tỷ dành cho xây dựng nông thôn mới thì không phải là lớn, nhưng đáng lưu ý là số nợ lại chỉ tập trung ở một số địa phương.
Khẳng định số liệu về nợ như vậy là chính xác, ông Cường hứa sẽ yêu cầu các địa phương bằng mọi biện pháp sẽ trả nợ.
Nhưng, Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu vẫn đầy lo lắng. Nhắc đến một huyện của đồng bằng Sông Cửu Long đang nợ 390 tỷ đồng, ông Giàu nói rất thương cán bộ ở đây vì anh em khổ lắm. Vì doanh nghiệp hứa góp tiền nhưng chẳng thấy, rồi cấp trên cũng hứa cho nhưng ngân sách do Quốc hội quản lý thì ai mà xin được.
Bộ Nông nghiệp cần đề nghị Bộ tài chính sớm xử lý vấn đề này, nếu không vỡ nợ thì rắc rối lắm, 15 ngàn tỷ không phải nhỏ, Chủ nhiệm Giàu phát biểu.
Nội dung phiên họp là xem xét báo cáo kết quả giám sát "Việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2015 gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp".
Có nơi đã mất khả năng thanh toán
Báo cáo kết quả, Trưởng đoàn giám sát, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, có 53/63 tỉnh, thành phố có nợ đọng với số tiền khoảng 15.277 tỷ đồng, cá biệt đã có địa phương mất khả năng thanh toán gây dư luận không tốt trong nhân dân.
Cụ thể hơn, 3.637 xã có nợ đọng (chiếm 40,7% số xã xây dựng nông thôn mới cả nước) với mức nợ bình quân khoảng 4,2 tỷ đồng/xã).
Đáng chú ý, tổng số nợ đọng của 15 địa phương có số nợ cao nhất chiếm tới 80,7% tổng số nợ đọng của cả nước. Các địa phương có số nợ đọng lớn tập trung chủ yếu ở khu vực phía bắc, Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ, cũng là khu vực có phong trào xây dựng nông thôn mới dẫn đầu cả nước. Hai khu vực này có số nợ đọng lớn nhất chiếm tới 75,3% số nợ đọng của cả nước trong đó Đồng bằng sông Hồng chiếm 55,2% số nợ đọng.
Tổng số nợ đọng tại các xã đã được công nhận đạt chuẩn đến 31/01/2016 là 7.157,7 tỷ đồng (chiếm 46,9% số nợ đọng cả nước), có 1.147 xã đạt chuẩn (chiếm 62,5%) nợ đọng với mức nợ bình quân khoảng 6,24 tỷ đồng/xã, kết quả giám sát cho thấy.
Đoàn giám sát cũng chỉ ra rằng, số nợ đọng của các địa phương tập trung chủ yếu trong các dự án về giao thông (30,8%); thủy lợi (5,5%); trường học (23,3%); cơ sở vật chất văn hóa (12,7%); các công trình dự án khác (27,7%). Do đặc thù Chương trình xây dựng nông thôn mới, các công trình, dự án chủ yếu do cấp huyện, xã phê duyệt nên số nợ cũng chủ yếu thuộc trách nhiệm ngân sách cấp huyện, xã, một số xã nông thôn mới còn nợ nguồn chi trả cho việc khen thưởng một số phong trào nông thôn mới.
Về nguyên nhân, báo cáo giám sát đề cập nhiều yếu tố, một phần do biến động thị trường đất đai nên nguồn thu từ đấu giá đất sụt giảm, không đạt như dự tính đã khiến các địa phương không cân đối được nguồn để trả nợ. Nhưng, nhiều địa phương chưa chấp hành nghiêm các văn bản chỉ đạo của Trung ương trong việc kiểm soát vốn đầu tư công và xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản, phê duyệt dự án và vận động các doanh nghiệp ứng trước vốn để thi công khi chưa xác định được nguồn vốn để thanh toán.
Một số địa phương phong trào xây dựng nông thôn mới phát triển quá nhanh, nóng vội, chạy theo thành tích trong khi chưa cân đối được nguồn lực; một số khoản nợ được các địa phương thống kê tuy nhiên thực tế vẫn đang trong thời hạn thanh toán; một số nơi chậm hoàn thiện hồ sơ, thủ tục thanh quyết toán đầu tư xây dựng dẫn đến chậm giải ngân các nguồn vốn.
Mặc dù số nợ đọng này chưa lớn (chiếm 1,8% so với tổng nguồn lực huy động, và chiếm 5,7% tổng nguồn ngân sách hỗ trợ thực hiện), tuy nhiên, cần sớm có biện pháp xử lý dứt điểm số nợ đọng này, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh.
Vỡ nợ thì rắc rối
Nhấn mạnh mục tiêu quan trọng nhất trong xây dựng nông thôn mới là để đảm bảo phát triển bền vững, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tỏ vẻ băn khoăn. Khi mà dường như mới đua nhau xây dựng công trình, dự án chứ chưa đầu tư được mấy cho sản xuất theo hướng tăng chất lượng, tăng giá trị gia tăng. Như thế thì lấy tiền đâu mà trả nợ?
Trả lời câu hỏi này, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cho biết, các địa phương nói sẽ dùng quỹ đất, nhưng đoàn giám sát thì băn khoăn, vì với thị trường bất động sản như hiện nay thì giải pháp này không mấy khả thi.
Đoàn giám sát cũng chưa thấy có giải pháp nào khả thi, ông Thanh nói.
Khả năng trả nợ không phải đã rõ ràng về nguồn, có những địa phương, có xã nợ hơn trăm tỷ thì có nguồn nào mà trả được, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển bình luận.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho rằng, nếu tính tỷ lệ thì 15 ngàn tỷ nợ đọng so với trên 1 triệu tỷ dành cho xây dựng nông thôn mới thì không phải là lớn, nhưng đáng lưu ý là số nợ lại chỉ tập trung ở một số địa phương.
Khẳng định số liệu về nợ như vậy là chính xác, ông Cường hứa sẽ yêu cầu các địa phương bằng mọi biện pháp sẽ trả nợ.
Nhưng, Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu vẫn đầy lo lắng. Nhắc đến một huyện của đồng bằng Sông Cửu Long đang nợ 390 tỷ đồng, ông Giàu nói rất thương cán bộ ở đây vì anh em khổ lắm. Vì doanh nghiệp hứa góp tiền nhưng chẳng thấy, rồi cấp trên cũng hứa cho nhưng ngân sách do Quốc hội quản lý thì ai mà xin được.
Bộ Nông nghiệp cần đề nghị Bộ tài chính sớm xử lý vấn đề này, nếu không vỡ nợ thì rắc rối lắm, 15 ngàn tỷ không phải nhỏ, Chủ nhiệm Giàu phát biểu.
