Xuất khẩu tiêu khởi sắc nhưng chưa giành lại được mốc 1 tỷ USD

Tháng 10/2022, cả nước xuất khẩu được 17.861 tấn hạt tiêu, đem về 67,5 triệu USD; trong đó: xuất khẩu tiêu đen đạt 16.248 tấn với giá trị 58,6 triệu USD; xuất khẩu tiêu trắng đạt 1.613 tấn với giá trị 8,9 triệu USD. So với tháng 9/2022, lượng xuất khẩu tăng 26,8%, kim ngạch tăng 17,2%.

XUẤT KHẨU TĂNG MẠNH SAU 3 THÁNG GIẢM LIÊN TIẾP

Như vậy sau 3 tháng liên tiếp sụt giảm xuất khẩu cả về lượng và giá trị, xuất khẩu tiêu trong tháng 10 đã quay đầu tăng mạnh. Trước đó, xuất khẩu tiêu trong tháng 9/2022 chỉ đạt 13,86 nghìn tấn, trị giá 56,83 triệu USD, giảm 25,8% về lượng và giảm 25,3% về trị giá so với tháng 8/2022, so với tháng 9/2021 giảm 9,1% về lượng và giảm 7,7% về trị giá.

Đứng đầu xuất khẩu trong tháng 10/2022 vẫn là các doanh nghiệp Olam: 2.313 tấn, Trân Châu: 1.362 tấn, Phúc Sinh: 1.277 tấn... Các doanh nghiệp xuất khẩu chủ yếu đi Trung Quốc bao gồm: Minh Quang Ls: 1.113 tấn, Hồng Phúc Lạng Sơn: 959 tấn, XNK Logistics: 577 tấn.

Lũy kế 10 tháng của năm 2022, cả nước đã xuất khẩu 192.391 tấn hạt tiêu, đem về 837,9 triệu USD. Giá xuất khẩu bình quân hồ tiêu của Việt Nam đạt mức 4.414 USD/tấn, tăng 30,7% so với cùng kỳ năm 2021. Dự tính cả năm xuất khẩu tiêu sẽ đạt 220 nghìn tấn và 962 triệu USD.

Như vậy sau 5 năm bị mất mốc 1 tỷ USD, ngành hồ tiêu vẫn chưa giành lại được mốc này. Trước đó, năm 2021, Việt Nam xuất khẩu 263.692 tấn hạt tiêu, với kim ngạch đạt 948,7 triệu USD.

Giá tiêu trong nước từ ngày 15/11-21/11 ổn định trong khoảng 58.000 – 61.500 đồng/kg. Về giá tiêu thế giới, theo cập nhật từ Hiệp hội Hồ tiêu Quốc tế (IPC), trong tuần vừa qua, tiêu đen Lampung (Indonesia) ở mức 3.515 USD/tấn; tiêu đen Brazil ASTA 570 ở mức 2.575 USD/tấn; tiêu đen Kuching (Malaysia) ASTA ở mức 5.100 USD/tấn, không đổi.

Hiệp hội hồ tiêu Việt Nam nhận định, từ tháng 10/2022, xuất khẩu hồ tiêu cho thấy sự khởi sắc trở lại, nhưng chưa được như kỳ vọng. Thị trường nhìn chung tiếp tục giảm do nhu cầu bị ảnh hưởng bởi chính sách “Zero Covid” của Trung Quốc.

Bên cạnh đó, xung đột Nga - Ukraine dẫn đến lạm phát tăng cao tại nhiều nước và sự mất giá đồng tiền của các nước nhập khẩu so với đồng USD. Ngoài những yếu tố kể trên, hồ tiêu Việt Nam đang bị mất thị phần do các thị trường Brazil và Indonesia chào giá cạnh tranh hơn.

THỊ TRƯỜNG SẼ CÒN KHÓ KHĂN ĐẾN GIỮA NĂM 2023

Trong hơn một thập kỷ qua, ngành hồ tiêu Việt Nam đã trải qua giai đoạn thăng trầm khi có thời điểm đạt đỉnh gần 230.000 đồng/kg, có thời điểm giá giảm xuống mức 34.000 đồng/kg. Hiện nay, giá hồ tiêu ở mức 60.000 đồng/kg. 

Bà Hoàng Thị Liên - Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam nhận định: Xuất khẩu hồ tiêu được dự báo vẫn nhiều khó khăn trong bối cảnh giá hồ tiêu thế giới tiếp tục chịu áp lực giảm do nhu cầu giảm ở nhiều quốc gia, đặc biệt là nhu cầu từ Trung Quốc và đồng USD neo cao đang kìm hãm xuất khẩu các nước.

"Thương lái Trung Quốc và các nhà xuất khẩu hồ tiêu lớn ở Việt Nam đang trong trạng thái chờ đợi. Thời điểm hiện tại, giá hồ tiêu của Việt Nam phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc khi mà các nhà nhập khẩu châu Âu và Hoa Kỳ đã ký hợp đồng đến cuối năm nay", bà Liên nói.

Đáng chú ý, hiện nay một số doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu sang Ai Cập và Pakistan đang khó khăn trong thanh toán. Hàng đã tới nơi nhưng bị “treo” lại vài tháng, chưa biết khi nào mới được thanh toán. Các doanh nghiệp đang phải chịu phí lưu container tại bãi.

“Các dự báo đều chỉ ra, nhu cầu hồ tiêu sẽ giảm mạnh vào quý đầu tiên của năm 2023 với mùa Đông đặc biệt khó khăn ở khu vực châu Âu, do cuộc khủng hoảng năng lượng sắp xảy ra. Thời điểm này trùng với hàng vụ mới của Việt Nam ra thị trường, do đó báo hiệu bức tranh không mấy sôi động”, bà Liên nhận định.

Trong bối cảnh xuất khẩu hồ tiêu gặp nhiều khó khăn, bà Liên cho rằng các Hiệp định thương mại tư do thế hệ mới (FTAs) mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam, nhưng để khai thác tốt FTAs trước môi trường kinh tế thế giới có nhiều biến động vẫn còn là bài toán khó đối với doanh nghiệp.

Do đó, vai trò của các thương vụ tại nước ngoài rất quan trọng trong vấn đề cung cấp thông tin thị trường đến doanh nghiệp để doanh nghiệp tránh được những rủi ro, những tranh chấp với đối tác. 

Theo bà Liên, để đảm bảo giá trị ngành hàng hồ tiêu và phát triển bền vững, luôn luôn cần sự hợp tác chặt chẽ giữa người xuất khẩu, nhà chế biến với người sản xuất. Phải đặt nông dân ở vị trí trung tâm và nông dân cần nâng cao kiến thức canh tác.

Ngoài ra, cần sự hợp tác của doanh nghiệp trong ngành hồ tiêu, cụ thể là cần khuyến khích doanh nghiệp hợp tác chặt chẽ hoặc liên kết với hợp tác xã, nông dân.

Tuy vậy, theo đánh giá của Hiệp hội Hồ tiêu quốc tế, bức tranh thị trường thương mại hồ tiêu không hoàn toàn màu tối. Quy mô thị trường hạt tiêu đen toàn cầu ước đạt trị giá 3.159 triệu USD vào năm 2021 và dự báo, thị trường sẽ điều chỉnh lại quy mô lên 4.184,2 triệu USD vào năm 2028 với tốc độ tăng trưởng hàng năm kép (CAGR) là 4,1% trong giai đoạn 2022 – 2028.

Thị trường tiêu đen chịu ảnh hưởng trực tiếp từ ngành công nghiệp thực phẩm chế biến đang phát triển. Sự gia tăng tiêu thụ các sản phẩm bánh mì, bánh kẹo, đồ ăn sẵn và đồ chiên rán ở các nền kinh tế phát triển đang thúc đẩy thị trường gia vị. Song song đó, xu hướng sử dụng chất điều vị tự nhiên gần đây cũng đã thúc đẩy sự tăng trưởng của thị trường tiêu đen toàn cầu.

Tại Hội nghị quốc tế ngành hồ tiêu Việt Nam năm 2022 vừa mới diễn ra, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng bên cạnh các thị trường truyền thống, ngành hồ tiêu cần đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường chưa phải là lớn của ngành hàng gia vị Việt Nam như Trung Đông, châu Phi là hướng đi khả quan.

Để các sản phẩm tiêu của Việt Nam khẳng định được vị thế của mình trên thị trường thế giới một cách bền vững, ngành hồ tiêu, ông Phú khuyến cáo còn rất nhiều việc phải làm.

Thứ nhất, tăng khả năng hợp chuẩn theo các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là về các khía cạnh như dư lượng hóa chất, các tiêu chí sản xuất bền vững về kinh tế, xã hội, môi trường.

Thứ hai, áp dụng các công nghệ quản lý sản xuất, truy xuất và kết nối khách hàng để sử dụng các hệ thống đó cho hoạt động marketing.

Thứ ba, định hướng lại chiến lược xây dựng lại hình ảnh tăng cường sự hiện diện một cách có chiến lược ở các thị trường chủ chốt, có chiến lược cụ thể và đo lường hiệu quả cụ thể về phát triển sản phẩm mới vào các thị trường cao cấp.