Dự kiến tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XII, khai mạc ngày 20/5 tới, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội về gói kích cầu.

Liệu đâu sẽ là những tiêu chí đánh giá của Quốc hội về gói kích cầu của Chính phủ? Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội Phùng Quốc Hiển đã cung cấp thêm thông tin về vấn đề này.

Tại Diễn đàn Đầu tư toàn cầu của Việt Nam với các nhà đầu tư quốc tế ngày 20/4, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã công bố gói kích cầu của Việt Nam lên đến 8 tỷ USD, thay vì 6 tỷ USD như công bố trong những tháng trước. Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội có đặt ra yêu cầu giải trình về con số này không?

Tại phiên họp toàn thể của Ủy ban vào ngày 6, 7 tháng 5 tới, Ủy ban sẽ yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước phải báo cáo cụ thể các gói kích cầu này.

Chúng tôi quan tâm tới bốn góc độ. Thứ nhất, địa vị pháp lý của gói kích cầu. Nguồn kích cầu lấy từ đâu và đối tượng được hưởng có đúng không? Thứ hai là có phù hợp với quy định của Quốc hội và Luật ngân sách không? Thứ ba, Chính phủ cần làm rõ tổng thể gói kích cầu là bao nhiêu? Thứ tư, miễn giảm thuế là bao nhiêu, sử dụng trái phiếu Chính phủ bao nhiêu? Vay, ứng trước thế nào?

Ngoài ra, các bộ, ngành sẽ phải đánh giá bước đầu về hiệu quả gói kích cầu cho đến thời điểm này. Chẳng hạn, nguyên tắc của một gói kích cầu là phải đúng lúc, kịp thời, tác động trong ngắn hạn. Từ nguyên tắc này, đối chiếu với gói kích cầu mà Chính phủ đang làm, xem có bảo đảm nguyên tắc không? Hay chuyện cấp bù lãi suất vừa rồi, mục tiêu đặt ra là ngắn hạn, nay bổ sung gói giải pháp hỗ trợ cho 2 năm, có gọi là ngắn hạn nữa không?

Những vấn đề này sẽ được các cơ quan Chính phủ giải trình. Các báo cáo đánh giá sẽ giúp chúng tôi có một cái nhìn khách quan và đúng đắn.

Những thách thức các cơ quan Chính phủ có thể gặp phải khi giải trình về gói kích cầu trước Quốc hội có thể là những gì, thưa ông?

Hiện nay, chúng tôi lắng nghe các ý kiến để thực hiện vai trò giám sát. Các thách thức mà Chính phủ gặp phải, chẳng hạn, nói phải thực hiện chính sách miễn giảm thuế cho các doanh nghiệp gặp khó khăn, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nhưng thực tế là những doanh nghiệp được miễn giảm lại là những doanh nghiệp có thu nhập, không thuộc thành phần gặp khó khăn.

Hay về thuế thu nhập cá nhân, chúng ta có khoảng trên 50 triệu lao động có thu nhập. Chính sách thuế đánh vào khoảng 300 ngàn người phải nộp, cộng thêm 2 triệu hộ kinh doanh cá thể chuyển sang. Việc giãn, giảm đã có tác dụng hỗ trợ thực sự chưa, phục vụ cho kích cầu chưa, hay đang giảm thuế cho nhà giàu mà làm mất đi nguồn thu ngân sách, đã làm mất đi cơ hội hỗ trợ an sinh cho người nghèo?

Hoặc như từ 1/5/2009, thực hiện miễn giảm thuế nhiều mặt hàng, nguồn thu giảm sút, không đạt dự toán ngân sách mà Quốc hội vẫn yêu cầu giữ bội chi không được quá 5% thì phải làm thế nào?

Nếu đặt mức bội chi là 8% thì căn cứ vào đâu? Quốc hội sẽ yêu cầu Chính phủ làm rõ căn cứ. Năm nay chi cho đầu tư là 118 ngàn tỷ đồng, dự kiến bội chi sẽ là 87 ngàn tỷ đồng. Như vậy, theo đúng luật thì chỉ được bội chi thêm 30 ngàn tỷ đồng nữa.

Vậy giải quyết câu chuyện này như thế nào? Quốc hội cần đưa ra được quyết sách đúng đắn, phù hợp. Ủy ban Tài chính - Ngân sách phải thực hiện được vai trò giám sát của mình.

Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội sẽ thực hiện vai trò giám sát, thẩm định hiệu quả của gói kích cầu như thế nào, thưa ông?

Theo quy định của Luật giám sát, Ủy ban Tài chính Ngân sách sẽ nghe ba cơ quan là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước giải trình trước phiên họp toàn thể lần thứ 13 sắp tới. Sau đó, chúng tôi sẽ đi vào giám sát cụ thể các đối tượng.

Còn việc đánh giá gói kích cầu thì theo nguyên tắc, gói kích cầu đang thực hiện, cũng cần có thời gian để đánh giá. Có những vấn đề cần giám sát ngay để có điều chỉnh chính sách phù hợp thì chúng tôi sẽ có khảo sát và điều tra độc lập...

Theo đánh giá của ông, gói kích cầu bước đầu đã có hiệu quả?

Theo tôi, gói kích cầu bước đầu đem lại kết quả. Tôi thấy thời điểm tung ra gói kích cầu là thích hợp vì lúc này không phải là lúc dùng các nguyên tắc trước đây như cân bằng ngân sách. Nếu vẫn áp dụng những nguyên tắc đó thì sẽ không thể ngăn ngừa được quá trình suy thoái.

Tăng trưởng kinh tế dù giảm nhưng không âm. Tình hình quý I/2009, phong vũ biểu nền tài chính là thị trường chứng khoán, bất động sản.... tất cả đều lên và nằm ở biên độ cho phép. Bất động sản cũng nhúc nhích đi lên, hoạt động tín dụng cũng vậy. Thị trường tài chính ổn định...

Tất cả những tín hiệu đó đều cho thấy, nhờ có gói kích cầu, những dấu hiệu phục hồi đã có.