Bộ Tài chính vừa công bố Dự thảo tờ trình gửi Chính phủ về đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế tài sản. Theo đó, Bộ này đề xuất sẽ đánh thuế tài sản đối với đất ở, đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp, đất phi nông nghiệp nhưng sử dụng vào mục đích kinh doanh hoặc để ở.

Bên cạnh đó, nhà và công trình trên đất có giá trị trên 700 triệu đồng hoặc 1 tỷ đồng, ôtô có giá trị từ 1,5 tỷ đồng trở lên, tàu bay, du thuyền... cũng sẽ bị đánh thuế.

Đóng góp ý kiến về Luật Thuế tài sản, Hiệp hội Bất động sản thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) cho rằng, Luật Thuế tài sản được áp dụng ở đa số các nước trên thế giới, là nguồn thu quan trọng, ổn định và bền vững của ngân sách nhà nước tại địa phương.

Tuy nhiên, ở các nước khác thì đất đai thuộc sở hữu tư nhân, không có khoản thu ngân sách tiền sử dụng đất như ở Việt Nam. Tiền sử dụng đất là một nguồn thu quan trọng của ngân sách, nhưng lại là ẩn số, là gánh nặng cho doanh nghiệp, cách tính tiền sử dụng đất đang tạo ra cơ chế xin cho, nhũng nhiễu. 

Chủ đầu tư dự án phải nộp tiền sử dụng đất rất lớn, bằng khoảng trên dưới 70% chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng. Tiền sử dụng đất đang chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu giá thành nhà ở, như chiếm khoảng trên dưới 10% trong giá thành căn hộ chung cư; chiếm khoảng trên dưới 30% trong giá thành nhà phố; chiếm khoảng trên dưới 50% trong giá thành biệt thự. Gánh nặng này cuối cùng người mua nhà phải chịu. 

Do vậy, Hiệp hội nhận thấy việc xây dựng dự án Luật Thuế tài sản (đánh thuế đất ở, nhà ở) cần đi đôi với việc sửa đổi chính sách và cơ chế tính tiền sử dụng đất, theo hướng quy định tiền sử dụng đất là một sắc thuế đánh trên hoạt động chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp thành đất ở, với thuế suất khoảng 10- 15% .

Thuế suất này được tính trên bảng giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành, được điều chỉnh hàng năm phù hợp với giá thị trường, để đảm bảo tính minh bạch, loại trừ cơ chế xin-cho;, để giảm mức thu tiền sử dụng đất rất nặng hiện nay về mức hợp lý hơn.

Trên cơ sở đó, sẽ bổ sung Luật Thuế tài sản (đất ở, nhà ở), để tạo nguồn thu ổn định, bền vững cho ngân sách nhà nước.

Dù vậy, HoREA cho rằng, Luật Thuế tài sản nếu được ban hành tại thời điểm hiện nay sẽ có tác động rất lớn đối với thị trường bất động sản và người tiêu dùng. Sẽ xảy ra tình trạng thuế chồng thuế do người tiêu dùng (người mua nhà) vừa phải nộp tiền sử dụng đất rất lớn, vừa phải nộp thuế tài sản; tác động đến mặt bằng giá cả nói chung mà trực tiếp là tác động làm tăng giá nhà trên thị trường bất động sản.

Bên cạnh đó, sẽ tác động trực tiếp đến lợi ích của người dân do mức thuế suất cao hơn 13 lần so với hiện nay (dự thảo Luật đề xuất thuế suất 0,4%, so với thuế suất 0,03% hiện nay đối với đất ở trong hạn mức) dẫn tới khả năng có thể có những hộ gia đình sẽ gặp khó khăn trong việc nộp thuế.

"Bộ Tài chính công bố đề án Luật Thuế tài sản tại thời điểm hiện nay là không phù hợp, gây ra phản ứng bất bình trong công luận, nhất là mới đây, vào tháng 11/2017, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 54 về cơ chế đặc thù phát triển thành phố Hồ Chí Minh và đã quyết định chưa thí điểm đánh thuế tài sản tại thành phố", ông Lê Hoàng Châu nhìn nhận.

Về giá tính thuế và thuế suất, Hiệp hội này cho rằng việc đề xuất áp dụng mức thuế suất 0,4% đối với đất ở, đất xây dựng nhà chung cư, nhà ở có giá trị trên 1 tỷ đồng có thể chấp nhận được nhưng do mức sống của người dân nhìn chung còn rất thấp so với các nước khác, nên mức thuế suất được Bộ Tài chính đề xuất cao hơn 13 lần so với thuế suất đang áp dụng hiện nay sẽ trở thành gánh nặng cho người sở hữu nhà ở thuộc diện chịu thuế.

Hiệp hội đề nghị áp dụng không thu thuế đối với nhà ở có giá trị từ 1 tỷ đồng trở xuống để thu hẹp diện đối tượng chịu thuế. Dự án Luật Thuế tài sản của Bộ Tài chính chỉ đề xuất áp dụng thuế suất 0% đối với nhà ở có giá trị từ 700 triệu đồng trở xuống thì chưa thỏa đáng.

Về thời gian ban hành, HoREA kiến nghị xem xét, ban hành Luật Thuế tài sản sau thời điểm năm 2020 đồng bộ với việc sửa đổi Luật Đất đai để giảm mức thu tiền sử dụng đất phù hợp hơn.

Trong trường hợp chưa sửa đổi chế định tiền sử dụng đất trong Luật Đất đai theo hướng giảm tiền sử dụng đất, mà Quốc hội vẫn xem xét thông qua đề án Luật Thuế tài sản, Hiệp hội đề xuất chỉ áp dụng thuế suất không quá 0,1% (mức thuế suất này cũng đã cao hơn 03 lần mức thuế suất 0,03% đánh trên đất ở hiện nay trong Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp) đánh trên nhà ở có giá trị trên 1 tỷ đồng.