Để hỗ trợ nông dân, Chính phủ cần tăng chỉ tiêu xuất khẩu gạo và giao các doanh nghiệp thu mua tạm trữ.

Kiến nghị trên đã được đông đảo các đại biểu chia sẻ tại hội nghị trực tuyến về  sản xuất và tiêu thụ lúa gạo các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức hôm qua (4/6).

Trước kiến nghị của địa phương đối với chỉ tiêu xuất khẩu gạo, Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải cho biết: chủ trương của Chính phủ là không hạn chế việc xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, việc điều chỉnh chỉ tiêu xuất khẩu cần phải có sự tính toán cụ thể theo khả năng sản xuất.

“Nếu điều hành không khéo, nâng chỉ tiêu xuất khẩu lên 6 triệu tấn, rất có thể giá gạo xuất khẩu sẽ giảm hơn nữa”, Phó thủ tướng nhìn nhận.

Xuất khẩu gạo đã đạt mức kỷ lục

Theo báo cáo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), xuất khẩu gạo trong 5 tháng đầu năm đã đạt mức cao nhất từ khi Việt Nam xuất khẩu gạo đến nay. Tính đến hết tháng 5, cả nước đã xuất khẩu được hơn 2,9 triệu tấn gạo với giá trị trên 1,38 tỉ USD, tăng trên 50% về số lượng và 28,2% về giá trị so với năm 2008.

Về tình hình ký hợp đồng, ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA cho biết: số lượng đăng ký hợp đồng đến cuối tháng 5 đã đạt trên 4 triệu tấn. Riêng tháng 5, sau khi có thông báo tiếp tục đăng ký lại hợp đồng từ ngày 5/5/2009, các doanh nghiệp đã đăng ký hợp đồng thương mại trên 400 ngàn tấn.

Theo ông Phong, nếu xuất khẩu gạo trong 6 tháng đạt 3,6 triệu tấn như dự kiến, cùng số lượng hợp đồng đã ký đến hết tháng 5/2009 (chưa tính đăng ký trong tháng 6) thì lượng gạo còn lại cho xuất khẩu từ tháng 7/2009 chỉ là 450 ngàn tấn.

Giá lúa đang giảm mạnh

Tuy nhiên, theo thông tin từ các địa phương, khoảng 20 ngày trở lại đây, giá lúa ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã giảm khoảng 500 đồng/kg so với giá bán trước đó. Hiện giá lúa chất lượng cao chỉ còn 4.100 đồng/kg, những loại lúa phẩm cấp thấp hơn, giá chỉ dao động từ 3.400 - 3.600 đồng/kg.

Giá lúa đang xuống thấp nhưng thương lái cũng không mặn mà với việc thu mua. Đại diện cho Ủy ban Nhân dân tỉnh Kiên Giang còn nhận định, tới đây giá lúa sẽ còn tiếp tục giảm do giữa tháng 7 mới bước vào thu hoạch vụ hè - thu tại khu vực này.

Cũng theo vị đại diện trên, giá thành sản xuất một kg lúa hè - thu vào khoảng 3.000 đồng. Nếu giá thu mua tiếp tục giảm, không đảm bảo thu nhập cho bà con nông dân thì chính sách kích cầu của Chính phủ cũng sẽ không thể phát huy được hiệu quả.

Do đó, đại biểu này kiến nghị Chính phủ cần nâng chỉ tiêu xuất khẩu gạo trong năm 2009 lên khoảng 6 triệu tấn. Ngoài ra, giá lúa gạo đang xuống thấp cũng nên có cơ chế để khuyến khích các doanh nghiệp thu mua tạm trữ ngay từ bây giờ nhằm tránh tình trạng lúng túng như đã từng xảy ra trong năm 2008.

Cùng chung ý kiến trên, ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc Sở Công Thương An Giang cũng cho rằng căn cứ vào tình hình thực tế, Chính phủ nên cho phép xuất khẩu từ 5,5 đến 6 triệu tấn gạo trong năm nay. Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cần chỉ đạo các tổng công ty, doanh nghiệp tập trung tìm kiếm các thị trường mới để có kế hoạch dài hạn cho năm 2010 và các năm sau.

Ngoài ra, các tỉnh còn kiến nghị cần có biện pháp quản lý đối với việc xuất khẩu gạo cho hiệu quả hơn vì với cách giao chỉ tiêu như hiện của Hiệp hội Lương thực doanh nghiệp sẽ tự phát trong khâu thu mua. Theo ý kiến của nhiều đại biểu, nên đưa lãnh đạo UBND các tỉnh sản xuất lúa gạo trọng điểm tham gia vào Tổ điều hành xuất khẩu gạo để có tiếng nói chung.