Kinh tế miền Trung: Thiếu vắng "hạt nhân"
Để thực sự "bật dậy", khó khăn vẫn còn chồng chất ở miền Trung
Để thực sự "bật dậy", khó khăn vẫn còn chồng chất ở miền Trung. Theo phân tích của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, động lực tăng trưởng công nghiệp của vùng còn yếu. Mặc dù gần đây, miền Trung nổi lên với một làn sóng đầu tư, nhưng chủ yếu tập trung vào ngành du lịch và bất động sản nghỉ dưỡng. Còn lĩnh vực công nghiệp vẫn vắng bóng những doanh nghiệp "sếu đầu đàn".
Trong 14 tỉnh, chỉ có 3 tỉnh là Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh thuộc vùng Bắc Trung Bộ năm 2019 có dự án động lực quy mô lớn. Các tỉnh còn lại tốc độ tăng trưởng công nghiệp còn thấp, chưa khai thác được thế mạnh hệ thống cảng biển, sân bay sẵn có. Một số hành lang kinh tế (Đà Nẵng - Quốc lộ 1A và hành lang Đà Nẵng - Quốc lộ 14B - 14D - Nam Giang - Đông-Tây; Dung Quất - Tây Nguyên; Quy Nhơn - Tây Nguyên) chưa phát huy sức hút lớn về công nghiệp, dịch vụ.
Xuất khẩu tăng cao nhưng tỷ trọng còn thấp trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Số liệu của Tổng cục Hải quan cho biết, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của vùng miền Trung chỉ chiếm khoảng 4,76% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước.
Ngoại trừ Đà Nẵng và Khánh Hòa xuất siêu, các tỉnh còn lại trong vùng chủ yếu là nhập siêu. Thu ngân sách chưa bền vững, dù tăng cao nhưng số thu một lần, thu không ổn định còn chiếm tỷ lệ lớn, thu từ tiền sử dụng đất, xổ số kiến thiết chiếm tỷ lệ cao trong tổng số thu nội địa, chiếm tỷ lệ từ khoảng 22-25%.
Hạ tầng giao thông kết nối liên vùng, nội vùng còn yếu và thiếu. Tuyến đường ven biển kết nối các tỉnh và vùng dải bờ biển miền Trung chưa được đầu tư, các tuyến đường ngang nối khu vực ven biển lên Tây Nguyên, khu vực trung du, miền núi các tỉnh chưa được đầu tư mới, nâng cấp.
Chất lượng nguồn nhân lực còn thấp (tỷ lệ qua đào tạo có cấp chứng chỉ mới đạt khoảng 22-23%); nguy cơ thiếu hụt nguồn lao động trong những năm tới do dịch chuyển dân số vùng và tỷ lệ già hóa dân số đòi hỏi phải có các giải pháp kịp thời trong thời gian tới.
Về Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, hiện chưa thể hiện được vai trò là hạt nhân tăng trưởng, đầu tàu dẫn dắt kinh tế vùng. GRDP đến 2018 chỉ chiếm 6,93% GDP của cả nước. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân hàng năm thời kỳ 2016-2018 là 7,3%/năm (đứng thứ 3 trong 6 vùng kinh tế của cả nước) thấp hơn bình quân vùng (7,62%).
Nếu như Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc có Hà Nội là hạt nhân tạo sự phát triển lan tỏa chung cho cả vùng, Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam có Tp.HCM đóng vai trò hạt nhân phát triển vùng... thì Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung chưa có địa bàn nào phát triển thật sự mạnh để tạo được sức lan tỏa chung.
Hy vọng của vùng đặt ở Đà Nẵng, nhưng nhiều vấn đề đã hình thành và tích tụ cùng với quá trình phát triển đã bộc lộ thành những "điểm nghẽn", những "nút thắt" phát triển làm cho Đà Nẵng không thể phát huy tác dụng đầu tàu tăng trưởng, khó bứt phá để vượt lên, cho dù môi trường đầu tư của Đà Nẵng thuộc nhóm cao nhất cả nước.
Hiện nay, động lực chính của tăng trưởng kinh tế Đà Nẵng không còn nhiều dư địa để huy động, doanh nghiệp và khu vực kinh tế tư nhân chưa có sức thu hút; các nhân tố chiều rộng như đầu tư, đất đai, chi tiêu công, ngành công nghiệp và dịch vụ truyền thống, thị trường hạn chế và cơ chế chính sách cũ không phù hợp với nền kinh tế đô thị.
Trong khi đó, các cơ chế tài chính, ngân sách ưu đãi cũng như các chính sách đặc thù về tài chính, ngân sách, đầu tư, phân cấp quản lý... nhìn chung chưa đủ mạnh, chưa thực sự tạo động lực và sức bật cần thiết để Đà Nẵng tăng tốc phát triển nhanh, bền vững. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu phát huy vai trò Đà Nẵng là một cực phát triển kinh tế của miền Trung.