UBND tỉnh Lạng Sơn vừa có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị hỗ trợ nguồn vốn ngân sách trung ương để đảm bảo phương án tài chính, tháo gỡ khó khăn vướng mắc tại dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn theo hình thức hợp đồng BOT.

DÒNG TIỀN HOÀN VỐN THÂM HỤT

Theo UBND tỉnh Lạng Sơn, dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500 qua tỉnh Bắc Giang và Lạng Sơn theo hình thức hợp đồng BOT được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư tại Quyết định số 2167/TTg-KTN ngày 30/10/2014; Bộ Giao thông vận tải phê duyệt dự án tại Quyết định số 1249/QĐ-BGTVT ngày 09/4/2015.

UBND tỉnh Lạng Sơn tiếp nhận bàn giao quyền và nghĩa vụ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền từ Bộ Giao thông vận tải từ ngày 25/5/2018.

Dự án có tổng mức đầu tư 12.188 tỷ đồng, nguồn vốn của nhà đầu tư, vốn huy động tín dụng từ ngân hàng Vietinbank và không có hỗ trợ vốn ngân sách nhà nước.

“Dự án được đưa vào khai thác đã góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông trên tuyến Quốc lộ 1, tạo điều kiện thuận lợi và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Bắc Bộ nói chung, hai tỉnh Bắc Giang và Lạng Sơn nói riêng”, UBND tỉnh Lạng Sơn đánh giá.

Cũng theo UBND tỉnh Lạng Sơn, trong quá trình thực hiện, vận hành dự án có một số thay đổi như: giảm 01 trạm thu phí, miễn giảm một số đối tượng thu phí, tăng trưởng lưu lượng xe thấp hơn dự báo ban đầu, bổ sung quy mô dự án... Điều này ảnh hưởng tới phương án tài chính của dự án.

Các khó khăn, vướng mắc của dự án đã được Kiểm toán nhà nước chỉ ra tại Thông báo số 09/TB-KTNN2 ngày 16/01/2020.

Theo phương án tài chính ban đầu, dự án được thu phí hoàn vốn tại 02 trạm trên Quốc lộ 1 (tại Km 24+800 và Km93+160) và các trạm trên tuyến cao tốc, dự kiến doanh thu của dự án là 93 tỷ đồng/tháng.

Về vốn tín dụng, dự án được VietinBank chi nhánh Hà Nội cung cấp hạn mức tín dụng 10.169 tỷ đồng, đã giải ngân khoảng 9.229 tỷ đồng. Từ ngày 31/12/2020, ngân hàng đã dừng giải ngân vốn tín dụng cho dự án do vướng mắc các quy định pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng, hiện còn khoảng 940 tỷ đồng chưa giải ngân.

Theo báo cáo của nhà đầu tư về công nợ dự án, hiện còn khoảng trên 400 tỷ đồng với phần xây lắp và khoảng 21 tỷ đồng kinh phí giải phóng mặt bằng do nguồn vốn tín dụng dừng giải ngân từ tháng 10/2020. Điều này dẫn đến khiếu kiện kéo dài của các nhà thầu thi công dự án, nguy cơ ảnh hưởng đến quá trình vận hành khai thác bình thường dự án.

MONG MỎI NGÂN SÁCH TRUNG ƯƠNG HỖ TRỢ

Phân tích rõ khó khăn khiến doanh thu dự án tụt dốc kể trên, UBND tỉnh Lạng Sơn, nêu rõ thứ nhất, việc cắt giảm 01 trạm thu phí (Km24+800) trên Quốc lộ 1 so với phương án phê duyệt ban đầu nhưng không có phương thức hỗ trợ thay thế, dẫn đến giảm nguồn thu trong suốt thời gian thu phí, ảnh hưởng đến tỷ lệ phân lưu giữa tuyến Quốc lộ 1 và tuyến cao tốc, làm giảm lưu lượng trên tuyến cao tốc.

Người dân có xu hướng lưu thông trên tuyến Quốc lộ 1, đoạn không phải trả
phí, thay vì lưu thông trên đường cao tốc, làm giảm nguồn thu của dự án.

Thứ hai, việc chưa tăng giá vé tuyến cao tốc, tuyến Quốc lộ 1 theo phương án tài chính được duyệt, áp dụng miễn giảm cho hơn 4.200 phương tiện xung quanh trạm Km93+160 Quốc lộ 1 gây sụt giảm nguồn thu của dự án.

UBND tỉnh Lạng Sơn đã có văn bản đồng ý chủ trương thực hiện điều chỉnh mức giá dịch vụ sử dụng đường bộ; đồng thời, có văn bản gửi Bộ Giao thông vận tải đề nghị hướng dẫn về việc điều chỉnh mức giá theo lộ trình đã được ký kết tại hợp đồng BOT cao hơn mức giá tối đa quy định tại Thông tư số 28/2021/TT-BGTVT ngày 30/11/2021.

Thứ ba, hiện chưa hoàn thành dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức BOT để kết nối đồng bộ thông tuyến đến thành phố Lạng Sơn và cửa khẩu Hữu Nghị theo kế hoạch.

Mặt khác, việc ảnh hưởng của dịch Covid-19, chính sách biên mậu của Trung Quốc đối với các cửa khẩu dẫn đến tốc độ tăng trưởng lưu lượng và phân bổ lưu lượng phương tiện trên tuyến cao tốc không đảm bảo như dự báo trong phương án tài chính được phê duyệt.

"Các vướng mắc nêu trên đã làm thay đổi các thông số đầu vào của dự án và làm ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ và vận hành dự án, tương tự các khó khăn, bất cập tại 08 dự án theo đề xuất của Bộ Giao thông vận tải", UBND tỉnh Lạng Sơn bày tỏ.

Trước nhiều khó khăn dồn dập, doanh nghiệp dự án đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn xem xét hỗ trợ bù đắp từ ngân sách nhà nước để dự án vận hành khai thác bình thường.

Kể từ khi được giao là cơ quan nhà nước có thẩm quyền, UBND tỉnh Lạng Sơn đã tích cực thực hiện các biện pháp quản lý, hỗ trợ nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án trong việc đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án, công tác quản lý, vận hành, bảo trì dự án.

“Tuy nhiên, đối với đề nghị hỗ trợ ngân sách nhà nước khoảng 5.600 tỷ đồng, tương ứng khoảng 49% tổng vốn đầu tư theo giá trị dự kiến quyết toán (khoảng 11.356 tỷ đồng), vượt quá khả năng ngân sách của địa phương, do Lạng Sơn là một tỉnh miền núi biên giới, điều kiện kinh tế - xã hội còn hết sức khó khăn, hằng năm nhận cân đối khoảng 80% từ ngân sách trung ương”, UBND tỉnh Lạng Sơn bày tỏ.

Mặt khác tỉnh cũng phải bố trí khoảng 2.500 tỷ đồng vốn ngân sách địa phương để hỗ trợ cho dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng.

Các khó khăn, vướng mắc nêu trên đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ, hiệu quả kinh tế - xã hội, kéo dài thời gian thu phí.

UBND tỉnh Lạng Sơn nhấn mạnh thêm về tính chất quan trọng của dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn khi kết nối với dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Đồng Đăng (tỉnh Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng) theo hình thức đối tác công tư (PPP) (giai đoạn 1) đang triển khai thực hiện, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lạng Sơn nói riêng và cả nước nói chung.

"Do vậy, việc xem xét các phương án hỗ trợ nhà đầu tư để đảm bảo tính khả thi của phương án tài chính đối với dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn theo hình thức hợp đồng BOT là cần thiết", UBND tỉnh Lạng Sơn khẳng định.

Từ những phân tích kể trên, UBND tỉnh Lạng Sơn đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, đồng ý chủ trương hỗ trợ từ nguồn ngân sách trung ương khoảng 5.600 tỷ đồng (không quá 50% theo giá trị kiểm toán, quyết toán của dự án) để bù đắp dòng tiền thâm hụt trong thời gian thu phí hoàn vốn đảm bảo phương án tài chính và đảm bảo vận hành, khai thác ổn định của dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn theo hình thức hợp đồng BOT.