Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa thông báo lấy ý kiến cho Thông tin Sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.

Theo đó, Thông tư Sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 1 Điều 7 như sau: Nhà đầu tư chỉ được đặt lệnh mua chứng khoán khi có đủ tiền trên tài khoản giao dịch chứng khoán, ngoại trừ các giao dịch sau: Giao dịch ký quỹ theo quy định tại Điều 9 Thông tư này; Giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài theo quy định tại Điều 9a Thông tư này.

Giao dịch của nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký chứng khoán tại ngân hàng lưu ký khi có bảo lãnh thanh toán hoặc xác nhận của ngân hàng lưu ký về việc chấp nhận yêu cầu thanh toán giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư”.

Bổ sung Điều 9a vào sau Điều 9 như sau: “Điều 9a. Giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài:

Công ty chứng khoán được nhận lệnh giao dịch mua chứng khoán của khách hàng là nhà đầu tư tổ chức nước ngoài khi tài khoản của khách hàng không đủ 100% giá trị lệnh đặt.

Công ty chứng khoán thực hiện đánh giá năng lực của khách hàng để xác định mức ký quỹ theo thỏa thuận tại hợp đồng ký kết giữa công ty chứng khoán và khách hàng.

Nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thực hiện ký quỹ bằng tiền và thanh toán đầy đủ đối với giao dịch mua chứng khoán.

Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thiếu tiền thanh toán, công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư đặt lệnh chịu trách nhiệm thanh toán đối với phần thiếu hụt thông qua tài khoản tự doanh, ngoại trừ trường hợp quy định tại khoản 5 Điều này. Công ty chứng khoán thực hiện bán chứng khoán ngay khi chứng khoán về tài khoản tự doanh của mình. Chênh lệch phát sinh từ việc xử lý cho trường hợp này được thực hiện theo thỏa thuận tại hợp đồng giữa công ty chứng khoán và khách hàng.

Ngân hàng lưu ký nơi nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mở tài khoản lưu ký chứng khoán chịu trách nhiệm thanh toán số tiền thiếu hụt trong trường hợp xác nhận sai số dư tiền gửi của khách hàng với công ty chứng khoán dẫn tới thiếu tiền thanh toán giao dịch chứng khoán.

Trong trường hợp cần thiết để ổn định thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có quyền tạm ngừng dịch vụ giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.”

Bổ sung Điều 35a vào sau Điều 35 như sau: “Điều 35a. Thanh toán giao dịch mua chứng khoán không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài:

Nhà đầu tư tổ chức nước ngoài phải có đủ tiền trên tài khoản để thanh toán cho các giao dịch mua chứng khoán của mình trước thời điểm thành viên lưu ký xác nhận kết quả giao dịch chứng khoán với Tổng công ty hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán quy định (sau đây gọi là Thông tư số 119/2020/TT-BTC) Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam. Việc bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán được thực hiện theo quy định pháp luật và quy chế của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không có đủ tiền trong thời hạn theo quy định tại Khoản 1 Điều này, nghĩa vụ thanh toán giao dịch mua chứng khoán thiếu tiền của nhà đầu tư được chuyển thành nghĩa vụ thanh toán của công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư đặt lệnh để bù trừ, thanh toán như sau:

Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mở tài khoản lưu ký tại công ty chứng khoán, công ty chứng khoán thông báo cho Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam về việc nhà đầu tư nước ngoài không đủ tiền thanh toán giao dịch chứng khoán và thông tin giao dịch đề nghị chuyển thành nghĩa vụ thanh toán của công ty chứng khoán.

Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mở tài khoản lưu ký tại ngân hàng lưu ký, ngân hàng lưu ký thông báo cho Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam về việc từ chối thanh toán giao dịch thiếu tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Căn cứ thông báo tại điểm a, b khoản này, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thực hiện chuyển nghĩa vụ thanh toán giao dịch mua chứng khoán thiếu tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thành nghĩa vụ của công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư đặt lệnh mua chứng khoán (qua tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán).

Bổ sung khoản 9 tại Điều 16 "Công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ giao dịch không ký quỹ 100% tiền của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có nghĩa vụ thanh toán giao dịch thiếu tiền của khách hàng".

Theo quy định hiện hành, nhà đầu tư nước ngoài phải ký quỹ 100% giao dịch, và đây là một trong những tiêu chí cần được gỡ bỏ trong tiến trình nâng hạng thị trường mới nổi.

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán năm 2024, bà Phạm Thị Thuỳ Linh, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, các tiêu chí của Việt Nam hiện đạt 7/9 tiêu chí hiện còn 2 tiêu chí cần hoàn thiện: ký quỹ trước giao dịch nhà đầu tư nước ngoài và tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài.

Giải pháp với ký quỹ, Ủy ban Chứng khoán đã trao đổi với các tổ chức xếp hạng quốc tế để tìm giải pháp. Đồng thời trình Bộ tài chính có đề xuất sửa đổi bổ sung một số văn bản, trước mắt không yêu cầu ký quỹ 100% bằng tiền đối với nhà đầu tư nước ngoài, đảm bảo hoạt động nước ngoài, hoạt động thanh toán. Kỳ vọng có thể đạt được mục tiêu nâng hạng thị trường trong năm 2025.