Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 1/8 bất ngờ tuyên bố sẽ áp thuế quan 10% lên nốt 300 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, sau khi giới chức hai nước không đạt được bước tiến nào trên bàn đàm phán thương mại. Thị trường tài chính Mỹ rung chuyển sau động thái này của người đứng đầu Nhà Trắng.

Theo tin từ Reuters, ông Trump nói rằng thuế mới sẽ áp lên hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày 1/9. Danh sách các mặt hàng bị ảnh hưởng bao gồm một lượng lớn các sản phẩm hàng hóa tiêu dùng, từ điện thoại di động, cho tới máy tính, đồ chơi và giày dép.

Kế hoạch áp thuế quan mới của ông Trump chấm dứt thời gian "đình chiến" ngắn ngủi bắt đầu từ cuối tháng 6, khi ông có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Nhật Bản. Động thái của ông đẩy thương chiến giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới lên một ngưỡng cao mới, sau khi cuộc chiến này đã gây gián đoạn trong các chuỗi cung ứng toàn cầu và chao đảo thị trường tài chính toàn cầu suốt hơn 1 năm qua.

Sau khi công bố kế hoạch áp thuế 10%, ông Trump nói với các nhà báo rằng ông có thể nâng thuế này lên cao hơn nữa, thậm chí là hơn 25%, tùy thuộc vào các cuộc thảo luận với ông Tập.

"Tôi nghĩ rằng Chủ tịch Tập muốn có một thỏa thuận, nhưng thực lòng mà nói, ông ấy đi không đủ nhanh", ông Trump phát biểu.

"Mức thuế 10% là áp dụng cho một thời gian ngắn, và tôi luôn có thể tăng hoặc giảm xuống, tùy thuộc vào khả năng đạt thỏa thuận".

Giá dầu giảm 7%, chỉ số S&P 500 của chứng khoán Mỹ giảm 0,9%, giá vàng tăng 2,2% sau tuyên bố của ông Trump. Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ sụt giảm. Các cổ phiếu ngành bán lẻ Mỹ đồng loạt "đỏ lửa".

Thuế mới đồng nghĩa với hầu như toàn bộ hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ hàng năm đều bị ông Trump áp thuế. Trước đó, ông đã áp thuế lên 250 tỷ USD hàng Trung Quốc.

Tổ chức đánh giá tín nhiệm Moody’s dự báo thuế quan mới sẽ đè nặng lên nền kinh tế toàn cầu, giữa lúc tăng trưởng đã giảm tốc ở Mỹ, Trung Quốc và khu vực Eurozone. Ngoài ra, giới chuyên gia cũng cho rằng kế hoạch đánh thuế này có thể buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cắt giảm lãi suất thêm một lần nữa để bảo vệ nền kinh tế khỏi rủi ro chính sách thương mại ngày càng lớn.

Lệnh áp thuế lên 300 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc được ông Trump công bố trong một loạt dòng trạng thái (tweet) trên mạng xã hội Twitter. Ông đổ lỗi cho Trung Quốc không đẩy nhanh việc mua thêm hàng nông sản Mỹ như đã hứa.

"Đàm phán thương mại đang tiếp tục, và trong khi đàm phán, Mỹ sẽ bắt đầu áp thuế quan nho nhỏ 10% lên nốt 300 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc, bắt đầu tư ngày 1/9. Số này chưa bao gồm 250 tỷ USD hàng hóa đã bị áp thuế 25% từ trước", ông Trump viết.

Khi được hỏi về phản ứng trên thị trường tài chính, ông Trump nói với các nhà báo: "Tôi chẳng lo gì về việc đó".

Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ rằng quyết định áp thuế mới lên hàng hóa Trung Quốc được ông Trump đưa ra sau khi Đại diện thương mại Mỹ (USTR) Robert Lighthizerr và Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Steven Mnuchin báo cáo ông về vòng đàm phán thương mại ở Thượng Hải.

Cuộc gặp kết thúc hôm thứ Tư đánh dấu vòng đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa các nhà đàm phán cấp cao hai nước kể từ khi ông Trump và ông Tập nhất trí "đình chiến" ở Osaka hồi cuối tháng 6.

Vòng đàm phán ở Thượng Hải hầu như không đạt kết quả nào, ngoài việc hai bên tuyên bố các cuộc thảo luận diễn ra tốt đẹp và nhất trí sẽ đàm phán vòng tiếp theo tại Washington vào tháng 9.

Trong khi Mỹ càm ràm về việc Trung Quốc không mua thêm nông sản, Bắc Kinh cũng đang gây sức ép đòi Washington nới lỏng trừng phạt đối với hãng công nghệ Huawei như đã hứa.

Các hãng bán lẻ lớn của Mỹ đặc biệt lo ngại về ảnh hưởng của kế hoạch áp thuế mới mà ông Trump đưa ra.

"Tổng thống Trump thực chất đang dùng các gia đình Mỹ làm con tin trong cuộc đàm phán chiến tranh thương mại của ông ấy", ông Matt Priest, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà phân phối và bán lẻ giày dép Mỹ, nhận định.

Ông Stephen Lamar, Phó chủ tịch Hiệp hội Dệt may và Da giày Mỹ, nói rằng các doanh nghiệp thành viên của tổ chức này bị sốc vì kế hoạch áp thuế bất ngờ của ông Trump. Ông Lamar cảnh báo việc áp thuế này sẽ khiến người tiêu dùng Mỹ chịu thiệt hại lớn hơn nhiều so với các nhà sản xuất Trung Quốc - những công ty sản xuất 42% hàng may mặc và 69% giày dép tiêu thụ ở Mỹ.