Một dự thảo thông tư hướng dẫn xử lý việc sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng đang được hoàn thiện và dự kiến ban hành trong năm nay. Theo đó, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngân hàng bị thao túng sẽ được hạn chế.

Ban soạn thảo thông tư trên của Ngân hàng Nhà nước cho biết, Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực từ ngày 1/1/2011, tuy nhiên, đến nay, một số tổ chức tín dụng vẫn chưa chủ động điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phần để phù hợp với quy định này.

Do vậy, vẫn còn hiện tượng một cá nhân, tổ chức sở hữu cổ phần với số lượng lớn, vượt tỷ lệ theo quy định, có khả năng chi phối hoạt động của tổ chức tín dụng.

Thống kê của cơ quan chuyên trách cho thấy hiện vẫn có 5/33 ngân hàng thương mại cổ phần có cá nhân sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 5% vốn điều lệ; có 5/33 ngân hàng thương mại cổ phần là tổ chức sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 15% vốn điều lệ; có 8/33 ngân hàng thương mại cổ phần có nhóm cổ đông và người có liên quan sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 20% vốn điều lệ.

“Qua kết quả thanh tra cho thấy ở không ít ngân hàng thương mại cổ phần cổ đông lớn và người có liên quan vi phạm quy định về sở hữu cổ phần dẫn đến thao túng, chi phối ngân hàng, phục vụ cho lợi ích của cổ đông lớn, đẩy ngân hàng đến tình trạng hoạt động thiếu minh bạch hoặc quản trị, điều hành không tuân thủ nguyên tắc thận trọng và các quy định của pháp luật”, ban soạn thảo thông tư cho biết.

Từ mặt pháp lý và thực tiễn nêu trên, việc ban hành thông tư hướng dẫn xử lý việc sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ theo quy định là cần thiết.

Và trong dự thảo cũng đưa ra những mốc hẹn xử lý, hướng xử lý cụ thể.

Theo dự thảo thông tư, trường hợp tổ chức tín dụng có cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn phát sinh trước ngày Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực, tổ chức tín dụng phải có kế hoạch xử lý dứt điểm chậm nhất trước ngày 31/3/2015, trừ các trường hợp thực hiện theo phương án tái cơ cấu tổ chức tín dụng đó đã được Ngân hàng Nhà nước hoặc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tổ chức tín dụng phối hợp với cổ đông, cổ đông và người có liên quan đang sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định có văn bản báo cáo Ngân hàng Nhà nước kế hoạch xử lý việc sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định.

Quá thời hạn 31/12/2014 hoặc thời hạn được nêu trong phương án tái cơ cấu đã được Ngân hàng Nhà nước hoặc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nếu chưa đảm bảo việc sở hữu cổ phần trong giới hạn theo quy định, các tổ chức, cá nhân có liên quan bị áp dụng các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật; cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó phải chuyển nhượng cổ phần cho Ngân hàng Nhà nước hoặc tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nước chỉ định; cổ đông, cổ đông và người có liên quan không được quyền biểu quyết đối với số cổ phần sở hữu vượt tỷ lệ quy định, không được đề cử, ứng cử làm thành viên hội đồng quản trị, ban kiểm soát của tổ chức tín dụng khi tổ chức tín dụng bầu bổ sung hoặc bầu nhiệm kỳ mới trong thời gian còn sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ.

Tổ chức tín dụng cũng không được cấp tín dụng mới cho cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó đang sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng vượt giới hạn quy định của pháp luật. Trường hợp cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn đang có dư nợ tín dụng tại tổ chức tín dụng mà mình đang là cổ đông, tổ chức tín dụng đó phải có biện pháp để sớm thu hồi toàn bộ dư nợ các khoản tín dụng của các đối tượng này chưa thanh toán.

Với các trường hợp tổ chức tín dụng có cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định phát sinh sau ngày Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực, các tổ chức, cá nhân có liên quan sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

Những cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó phải xử lý số cổ phần sở hữu vượt giới hạn quy định trong thời hạn ba 30 ngày kể từ ngày ban hành Quyết định xử lý vi phạm hành chính. Quá thời hạn quy định, nếu chưa đảm bảo việc sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng trong giới hạn quy định của pháp luật, cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó cũng bị áp dụng các biện pháp xử lý tương tự như trường hợp phát sinh trước khi Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực.