TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Bỏ quy định tập đoàn Nhà nước được ra báo
Dự thảo luật cấm đăng, phát trên truyền thông xã hội, trang thông tin điện tử thông tin có tính báo chí
Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) trình Quốc hội chiều 4/11 đã không còn quy định tập đoàn, tổng công ty Nhà nước được thành lập cơ quan báo chí như đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong phiên họp tháng 9/2015.
Đối tượng nào được ra báo?
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son cho biết điều 15 là điều mới của dự thảo luật quy định về đối tượng được thành lập cơ quan báo chí.
Theo đó, đối tượng được thành lập cơ quan báo chí bao gồm: cơ quan của Đảng; cơ quan Nhà nước; tổ chức chính trị; tổ chức chính trị - xã hội; tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp; tổ chức xã hội; tổ chức xã hội - nghề nghiệp từ cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên; cơ quan trung ương của các tổ chức tôn giáo hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Các đối tượng được thành lập tạp chí khoa học gồm: cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật Giáo dục đại học; tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới hình thức viện hàn lâm, viện theo quy định của Luật Khoa học và công nghệ; bệnh viện từ cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên.
Quy định trên cho phép các cơ sở giáo dục và tổ chức khoa học và công nghệ thuộc loại hình tư thục, có đầu tư của nước ngoài được phép ra tạp chí khoa học, tờ trình của Chính phủ nêu rõ.
Một nội dung mới đánh chú ý khác là dự thảo luật nghiêm cấm “đăng, phát trên truyền thông xã hội, trang thông tin điện tử thông tin có tính chất báo chí; sản phẩm báo chí đã bị đình chỉ phát hành, thu hồi, tịch thu, cấm lưu hành, tiêu hủy; nội dung chương trình phát thanh, truyền hình đã bị đình chỉ, cấm lưu hành; nội dung vi phạm đã bị gỡ bỏ trên báo điện tử”.
Chính phủ cũng đề nghị phải nghiêm cấm hành vi vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ; gian dối trong việc lập hồ sơ đề nghị cấp thẻ nhà báo.
Cơ quan soạn thảo luật còn đề xuất cấm thông tin về nhiều nội dung trên báo chí, trong đó có việc thông tin về những chuyện thần bí; thông tin về thân nhân và các mối quan hệ của cá nhân trong các vụ án, vụ việc tiêu cực; thông tin quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án…
Tán thành nghiêm cấm những hành vi vi phạm này cơ quan thẩm tra dự án luật, Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng, các văn bản quy phạm pháp luật thường chỉ quy định các hành vi bị cấm, chứ không quy định nội dung bị cấm.
Cơ quan thẩm tra nhận xét, xem xét kĩ các quy định về “nội dung bị cấm”, Ủy ban thấy rằng toàn bộ những nội dung này thực ra đều là “hành vi”.
Ủy ban cũng đề nghị quy định một số hành vi cụ thể hơn để tránh vận dụng tùy tiện, hạn chế quyền công dân.
“Ban soạn thảo cũng nên rà soát lại, lược bớt những nội dung đã được quy định trong các bộ luật Dân sự và Hình sự để điều 10 (Những nội dung và hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí - PV) được gọn hơn, tránh gây ấn tượng nặng nề, Chủ nhiệm Đào Trọng Thi đề nghị.
Liên quan đến mô hình hoạt động và kinh tế của cơ quan báo chí, báo cáo thẩm tra nêu số liệu hiện có 284/845 cơ quan báo chí tự chủ hoàn toàn về tài chính, thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước như các doanh nghiệp thuộc khối văn hóa.
Theo cơ quan thẩm tra thì thực tiễn đó cho thấy hiện còn quá nhiều cơ quan báo chí do các cơ quan Nhà nước thành lập và bao cấp kinh phí hoạt động, làm tăng gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Quy định về bảo vệ nguồn tin
Cơ quan thẩm tra cho rằng, dự thảo luật cần quy định theo hướng sắp xếp, tổ chức lại hệ thống các cơ quan báo chí, đặc biệt là các cơ quan báo chí của cơ quan, tổ chức hưởng ngân sách Nhà nước nhằm nâng cao chất lượng báo chí và giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Đồng thời phân loại các cơ quan báo chí và quy định mô hình hoạt động của cơ quan báo chí phù hợp với thực tiễn, làm cơ sở để Chính phủ xây dựng quy hoạch báo chí và có cơ chế tài chính tương ứng với từng loại hình cơ quan báo chí.
Ngoài ra, dự thảo luật cũng cần quan tâm đến mô hình tập đoàn/tổ hợp truyền thông đa phương tiện hiện đang là xu hướng phát triển tất yếu của báo chí nước ta để có những quy định phù hợp, cơ quan thẩm tra khuyến cáo.
Về vấn đề cung cấp thông tin cho báo chí, khoản 3 điều 37 dự thảo luật quy định: “Cơ quan báo chí và nhà báo có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ người cung cấp thông tin nếu có hại cho người đó, trừ trường hợp có yêu cầu của viện trưởng viện kiểm sát nhân dân, Chánh án toà án nhân dân cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng”.
Đa số ý kiến tại ủy ban thẩm tra cho rằng, việc bảo vệ nguồn tin của báo chí là vô cùng quan trọng đối với người làm báo. Thực tế hiện nay, loại tội phạm nghiêm trọng rất phổ biến và đa dạng. Nếu quy định như dự thảo luật sẽ gây khó khăn cho người làm báo trong việc bảo vệ nguồn tin.
Do đó, đề nghị chỉ nên yêu cầu việc tiết lộ nguồn tin đối với tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, Chủ nhiệm Thi nêu quan điểm.
Ủy ban thẩm tra cũng cho rằng dự thảo luật cần bổ sung quy định các trường hợp cơ quan Nhà nước được từ chối cung cấp thông tin cho báo chí.
Đối tượng nào được ra báo?
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son cho biết điều 15 là điều mới của dự thảo luật quy định về đối tượng được thành lập cơ quan báo chí.
Theo đó, đối tượng được thành lập cơ quan báo chí bao gồm: cơ quan của Đảng; cơ quan Nhà nước; tổ chức chính trị; tổ chức chính trị - xã hội; tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp; tổ chức xã hội; tổ chức xã hội - nghề nghiệp từ cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên; cơ quan trung ương của các tổ chức tôn giáo hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Các đối tượng được thành lập tạp chí khoa học gồm: cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật Giáo dục đại học; tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới hình thức viện hàn lâm, viện theo quy định của Luật Khoa học và công nghệ; bệnh viện từ cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên.
Quy định trên cho phép các cơ sở giáo dục và tổ chức khoa học và công nghệ thuộc loại hình tư thục, có đầu tư của nước ngoài được phép ra tạp chí khoa học, tờ trình của Chính phủ nêu rõ.
Một nội dung mới đánh chú ý khác là dự thảo luật nghiêm cấm “đăng, phát trên truyền thông xã hội, trang thông tin điện tử thông tin có tính chất báo chí; sản phẩm báo chí đã bị đình chỉ phát hành, thu hồi, tịch thu, cấm lưu hành, tiêu hủy; nội dung chương trình phát thanh, truyền hình đã bị đình chỉ, cấm lưu hành; nội dung vi phạm đã bị gỡ bỏ trên báo điện tử”.
Chính phủ cũng đề nghị phải nghiêm cấm hành vi vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ; gian dối trong việc lập hồ sơ đề nghị cấp thẻ nhà báo.
Cơ quan soạn thảo luật còn đề xuất cấm thông tin về nhiều nội dung trên báo chí, trong đó có việc thông tin về những chuyện thần bí; thông tin về thân nhân và các mối quan hệ của cá nhân trong các vụ án, vụ việc tiêu cực; thông tin quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án…
Tán thành nghiêm cấm những hành vi vi phạm này cơ quan thẩm tra dự án luật, Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng, các văn bản quy phạm pháp luật thường chỉ quy định các hành vi bị cấm, chứ không quy định nội dung bị cấm.
Cơ quan thẩm tra nhận xét, xem xét kĩ các quy định về “nội dung bị cấm”, Ủy ban thấy rằng toàn bộ những nội dung này thực ra đều là “hành vi”.
Ủy ban cũng đề nghị quy định một số hành vi cụ thể hơn để tránh vận dụng tùy tiện, hạn chế quyền công dân.
“Ban soạn thảo cũng nên rà soát lại, lược bớt những nội dung đã được quy định trong các bộ luật Dân sự và Hình sự để điều 10 (Những nội dung và hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí - PV) được gọn hơn, tránh gây ấn tượng nặng nề, Chủ nhiệm Đào Trọng Thi đề nghị.
Liên quan đến mô hình hoạt động và kinh tế của cơ quan báo chí, báo cáo thẩm tra nêu số liệu hiện có 284/845 cơ quan báo chí tự chủ hoàn toàn về tài chính, thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước như các doanh nghiệp thuộc khối văn hóa.
Theo cơ quan thẩm tra thì thực tiễn đó cho thấy hiện còn quá nhiều cơ quan báo chí do các cơ quan Nhà nước thành lập và bao cấp kinh phí hoạt động, làm tăng gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Quy định về bảo vệ nguồn tin
Cơ quan thẩm tra cho rằng, dự thảo luật cần quy định theo hướng sắp xếp, tổ chức lại hệ thống các cơ quan báo chí, đặc biệt là các cơ quan báo chí của cơ quan, tổ chức hưởng ngân sách Nhà nước nhằm nâng cao chất lượng báo chí và giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Đồng thời phân loại các cơ quan báo chí và quy định mô hình hoạt động của cơ quan báo chí phù hợp với thực tiễn, làm cơ sở để Chính phủ xây dựng quy hoạch báo chí và có cơ chế tài chính tương ứng với từng loại hình cơ quan báo chí.
Ngoài ra, dự thảo luật cũng cần quan tâm đến mô hình tập đoàn/tổ hợp truyền thông đa phương tiện hiện đang là xu hướng phát triển tất yếu của báo chí nước ta để có những quy định phù hợp, cơ quan thẩm tra khuyến cáo.
Về vấn đề cung cấp thông tin cho báo chí, khoản 3 điều 37 dự thảo luật quy định: “Cơ quan báo chí và nhà báo có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ người cung cấp thông tin nếu có hại cho người đó, trừ trường hợp có yêu cầu của viện trưởng viện kiểm sát nhân dân, Chánh án toà án nhân dân cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng”.
Đa số ý kiến tại ủy ban thẩm tra cho rằng, việc bảo vệ nguồn tin của báo chí là vô cùng quan trọng đối với người làm báo. Thực tế hiện nay, loại tội phạm nghiêm trọng rất phổ biến và đa dạng. Nếu quy định như dự thảo luật sẽ gây khó khăn cho người làm báo trong việc bảo vệ nguồn tin.
Do đó, đề nghị chỉ nên yêu cầu việc tiết lộ nguồn tin đối với tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, Chủ nhiệm Thi nêu quan điểm.
Ủy ban thẩm tra cũng cho rằng dự thảo luật cần bổ sung quy định các trường hợp cơ quan Nhà nước được từ chối cung cấp thông tin cho báo chí.
