Theo số liệu từ Hải quan Trung Quốc, trong năm 2023 quốc gia tỷ dân đã chi hơn 24 tỷ USD để nhập khẩu các mặt hàng rau quả và sản phẩm chế biến của nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa.

Theo đó, Thái Lan tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch 8,6 tỷ USD, chiếm 36% thị phần tại thị trường Trung Quốc về sản phẩm rau quả. So với năm 2022, thị phần của Thái Lan đã giảm gần 2%.

Đáng chú ý, quốc gia đứng thứ 2 trong danh sách này chính là Việt Nam với kim ngạch 3,4 tỷ USD. Thị phần xuất khẩu rau quả Việt Nam tại thị trường Trung Quốc đã tăng mạnh từ 8% năm 2022 lên 14% năm 2023. Điều này khiến Việt Nam vượt Chile trở thành quốc gia đứng thứ 2 về kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc.

Lý giải về cú bứt phá và trở thành hiện tượng cung cấp rau quả vào thị trường Trung Quốc, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết nguyên nhân là do kim ngạch xuất khẩu sầu riêng tăng đột biến. Cùng với đó, Trung Quốc cũng tăng nhập rau quả chế biến từ Việt Nam trong năm vừa qua nên kim ngạch xuất khẩu ngành hàng này tăng vọt, lập kỷ lục lịch sử.

Thực tế, theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, sản lượng sầu riêng của Việt Nam mỗi năm đều tăng 15 - 20%. Năm ngoái kim ngạch xuất khẩu đạt 2,2 tỷ USD. Nếu số lượng mã số vùng trồng nhiều hơn và thêm Nghị định thư của sầu riêng cấp đông thì kim ngạch xuất khẩu sầu riêng có thể đạt 3 - 3,5 tỷ USD/năm.

Bên cạnh sầu riêng, hiện Việt Nam đã có 13 mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, gồm: tổ yến, khoai lang, thanh long, nhãn, chôm chôm, xoài, mít, dưa hấu, chuối, thạch đen, măng cụt, vải và chanh dây.

Ngoài mặt hàng xuất khẩu về rau quả tăng trưởng nói riêng thì các mặt hàng xuất khẩu nông sản nói chung đều đang tăng tốc tốt, báo hiệu một năm khả quan. 

Trong chuyến thăm Việt Nam hồi giữa tháng 12/2023 của ông Tập Cận Bình, phía Trung Quốc cho biết sẽ mở thị trường cho nhiều loại nông sản tiềm năng của Việt Nam xuất sang nước này như dừa tươi, sản phẩm trái cây đông lạnh, hoa quả có múi, bơ, na, roi. Cũng trong chuyến thăm, 2 bên cũng đã ký nghị định thư về xuất khẩu dưa hấu.

Bên cạnh đó, sau chuyến công tác sang Trung Quốc vừa qua vào tháng 1/2024, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam, cho biết trái cây của nước ta có lợi thế khi vào thị trường Trung Quốc, đặc biệt là sầu riêng. Phía nước bạn đánh giá rất cao về sầu riêng Việt, sản lượng sầu riêng của chúng ta đang đứng nhất nhì tại thị trường này. 

Khi làm việc với chính quyền tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), doanh nghiệp hai bên đi đến thỏa thuận xây dựng chuỗi logistics để các sản phẩm trái cây của Việt Nam thông qua chợ đầu mối ở tỉnh này có thể tiến sâu vào thị trường Trung Quốc.

Đồng thời, trung tâm nông sản ở Thâm Quyến cũng muốn tăng cường hợp tác để đưa các mặt hàng nông sản Việt vào trung tâm, trong đó có mặt hàng rau quả.

Tuy nhiên, để giữ được thị trường Trung Quốc, lãnh đạo ngành nông nghiệp và các chuyên gia cũng đưa ra cảnh báo, nông dân và doanh nghiệp Việt cần duy trì, nâng cao chất lượng, tuân thủ nghiêm quy định về chất lượng và truy xuất nguồn gốc để có thể tận dụng được cơ hội xuất khẩu.

Ngoài thị trường Trung Quốc, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng xác định Mỹ, Nhật Bản và EU là các thị trường trọng điểm. Tới đây, Bộ sẽ thúc đẩy mở cửa các thị trường mới còn nhiều tiềm năng như các nước Hồi giáo Halen, Trung Đông, Châu Phi.