Malaysia bổ sung sáng kiến mới, thúc đẩy nền kinh tế AI

Malaysia tuyên bố ra mắt sáng kiến trí tuệ nhân tạo mới - AI Malaysia (AIM) được giới thiệu là nền tảng hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng AI và kết nối với các đối tác trong khu vực, theo Tech Wire Asia.

Sáng kiến này do ASEAN-BAC Malaysia khởi xướng, nằm trong nỗ lực thúc đẩy đổi mới và sử dụng công nghệ có trách nhiệm. Tuy nhiên, Malaysia hiện đang triển khai một số chương trình AI, bao gồm Văn phòng AI Quốc gia (NAIO), được thành lập từ cuối năm 2024. Sự xuất hiện của AIM khiến nhiều chuyên gia đặt câu hỏi: Sáng kiến này sẽ giải quyết vấn đề nào trong lĩnh vực công nghệ?

“NGƯỜI CHƠI” MỚI TRONG KẾ HOẠCH AI CỦA MALAYSIA

AI Malaysia, hay còn gọi là AIM, vừa được ra mắt như một nền tảng nhằm giúp doanh nghiệp hiểu rõ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tốt hơn. Theo đơn vị hậu thuẫn, AIM hướng đến việc xây dựng cầu nối giữa chính phủ, doanh nghiệp và giới nghiên cứu. Mục tiêu của sáng kiến này là thúc đẩy phát triển AI một cách có trách nhiệm, đồng thời giúp doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh.

AIM cũng nhấn mạnh vai trò của Malaysia trong khối ASEAN. Một phần sứ mệnh của sáng kiến là hỗ trợ hợp tác xuyên biên giới và tham gia vào các cuộc thảo luận trong khu vực về độ an toàn, tính công bằng và niềm tin với AI.

Tuy nhiên, đây không phải là nỗ lực đầu tiên của quốc gia này trong việc tổ chức hoạt động liên quan đến AI. Chính phủ Malaysia trước đó đã thành lập Văn phòng AI Quốc gia (NAIO) với vai trò rõ ràng trong khu vực công: xây dựng chính sách quốc gia, giám sát chiến lược dài hạn và định hướng ứng dụng AI khu vực công. Trong khi đó, AIM tập trung nhiều hơn vào khối doanh nghiệp và sự hợp tác giữa các ngành nghề.

Theo thông tin ban đầu, AIM được kỳ vọng sẽ hoạt động như một đơn vị kết nối thay vì quản lý. Sáng kiến này dự kiến giúp doanh nghiệp hiểu cách AI cải thiện vận hành, giảm chi phí và mở ra cơ hội thị trường mới. AIM cũng có kế hoạch tổ chức sự kiện, thiết lập quan hệ đối tác và nhóm công tác để hỗ trợ các mục tiêu đó.

Dù vậy, hiện vẫn chưa có nhiều thông tin công khai về cách thức tổ chức hoặc tiêu chí đánh giá hoạt động của AIM. AIM ra mắt vào thời điểm nhiều cơ quan tại Malaysia cố gắng thực hiện chiến lược số hóa tổng thể đất nước, bao gồm sáng kiến MyDIGITAL, Lộ trình AI Quốc gia và một số chương trình riêng cho từng ngành.

CHỒNG CHÉO VỚI KẾ HOẠCH HIỆN CÓ

NAIO là cơ quan chịu trách nhiệm về chính sách và hoạch định AI của Malaysia. Kể từ khi thành lập, cơ quan này đã công bố kế hoạch như Hành động Công nghệ AI (2026–2030), Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia và khung pháp lý nhằm thúc đẩy ứng dụng có trách nhiệm.

Với sự xuất hiện của AIM, câu hỏi đặt ra là hai sáng kiến này sẽ phối hợp như thế nào. Cả hai đều hướng đến mục tiêu thúc đẩy ứng dụng AI, sử dụng có trách nhiệm và nâng cao vai trò của Malaysia trong nền kinh tế số của ASEAN. Nếu không có sự phân định rõ ràng, rất dễ dẫn đến tình trạng chồng chéo hoặc gây nhầm lẫn về vai trò.

Trên khắp Đông Nam Á, các quốc gia đang thành lập trung tâm AI quốc gia và ban hành hướng dẫn đạo đức về AI. Indonesia, Singapore và Việt Nam đều đã công bố lộ trình AI và đầu tư vào hạ tầng đám mây và dữ liệu.

Ngoài ra, Malaysia hiện đang nỗ lực để có thể quản trị AI khu vực ASEAN. Trong bối cảnh đó, AIM đóng vai trò như cầu nối của khối tư nhân Malaysia với các cuộc thảo luận khu vực. Việc tập trung vào hợp tác xuyên biên giới có thể giúp doanh nghiệp Malaysia tìm ra cách ứng dụng AI khả thi trên nhiều lĩnh vực và quốc gia.

THU HẸP KHOẢNG CÁCH GIỮA KHU VỰC CÔNG VÀ TƯ

Một lợi thế tiềm năng của AIM là mối liên kết chặt chẽ với nhu cầu doanh nghiệp. Trong khi NAIO đặt ra chính sách, AIM có thể hỗ trợ các công ty thử nghiệm ý tưởng, chạy thử nghiệm và tìm đối tác kỹ thuật — bao gồm trường đại học, startup AI hoặc nhà cung cấp dịch vụ đám mây.

Cách tiếp cận này giúp Malaysia giải quyết một số thách thức trong kế hoạch AI hiện nay. Nhiều công ty cho biết họ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân lực có kỹ năng, tiếp cận nguồn tài trợ nghiên cứu AI, và được hỗ trợ pháp lý cho chương trình thử nghiệm. AIM có thể giúp lấp đầy khoảng trống đó nếu được tổ chức theo hướng hợp tác thay vì cạnh tranh.

Malaysia vẫn đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực AI, cả về kỹ năng kỹ thuật lẫn kinh nghiệm thực tiễn. Để giải quyết vấn đề này, chính phủ đã triển khai Lộ trình Phát triển Nhân tài AI (2024–2030) và nhiều chương trình ở cấp trường học như Cikgu Juara Digital, nhằm trang bị kiến thức về AI, lập trình và robot cho học sinh, giáo viên.

Vai trò của AIM trong phát triển nhân lực hiện chưa rõ ràng. Dù thông báo ra mắt có đề cập đến đổi mới và giáo dục, nhưng chưa công bố chương trình cụ thể. Nếu AIM có kế hoạch hỗ trợ đào tạo hoặc kết nối người lao động với các công việc liên quan đến AI, điều đó có thể bổ sung cho chiến lược hiện hành của chính phủ.

Nỗ lực thúc đẩy AI của Malaysia đã thu hút sự quan tâm từ nhiều công ty công nghệ quốc tế. Gần đây, Microsoft cam kết đầu tư 2,2 tỷ USD để hỗ trợ hạ tầng đám mây và AI tại Malaysia. Khoản đầu tư này bao gồm kế hoạch thành lập Trung tâm Đổi mới AI Quốc gia, chương trình đào tạo và hợp tác với các tổ chức trong nước.

Sự hỗ trợ này mang lại lợi ích cho cả AIM và NAIO, khi cả hai đều hướng tới mục tiêu thúc đẩy ứng dụng AI một cách có trách nhiệm và xây dựng nền tảng số vững chắc hơn. Đồng thời, điều này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc phối hợp giữa các sáng kiến. Nếu có quá nhiều chương trình được tạo ra mà không mang vai trò rõ ràng, các sáng kiến có nguy cơ cạnh tranh lẫn nhau về đối tác, nguồn lực và sự chú ý từ công chúng.

TRÁNH TÌNH TRẠNG PHÂN MẢNH

Khi chính phủ và tổ chức ngành tung ra nhiều chương trình với mục tiêu tương tự, nguy cơ dẫn đến nhầm lẫn là rất lớn. Malaysia đã khẳng định AI là ưu tiên quốc gia. Để giữ vững định hướng, nước này cần đảm bảo rằng AIM, NAIO và các chương trình khác hỗ trợ lẫn nhau thay vì chồng chéo.

Cho đến nay, AIM dường như đang được định vị là một phần bổ trợ cho NAIO, chứ không phải thay thế. Việc duy trì sự cân bằng này hay không sẽ phụ thuộc vào việc mỗi đơn vị xác định rõ nhiệm vụ của mình đến đâu và khả năng phối hợp trong dài hạn ra sao.

AI Malaysia vẫn đang trong giai đoạn đầu ứng dụng. Hiện có rất ít thông tin về cấu trúc tổ chức, nguồn tài trợ hoặc chương trình cụ thể của sáng kiến này. Website và tuyên bố công khai cho thấy AIM muốn trở thành điểm gặp gỡ giữa đổi mới AI và chính sách, nhưng sự thành công sẽ phụ thuộc vào việc AIM phối hợp tốt như thế nào với nỗ lực hiện có.

Để AIM thật sự có ý nghĩa, sáng kiến này cần chứng minh được giá trị bổ sung của mình - chứ không chỉ sao chép công việc vốn đang được Văn phòng AI Quốc gia hay cơ quan khác thực hiện. Điều đó có thể bao gồm việc hỗ trợ doanh nghiệp chạy thử nghiệm, kết nối nhà phát triển với người dùng hoặc cung cấp phản hồi cho nhà hoạch định chính sách về khó khăn thực tế.

Nếu AIM đi đúng hướng và lấp đầy khoảng trống đó, sáng kiến sẽ góp phần đẩy nhanh việc ứng dụng AI tại Malaysia. Ngược lại, AIM có thể sẽ chỉ là một cái tên nữa trong danh sách dài những kế hoạch nhưng thiếu tác động thực tế.