Chủ hộ kinh doanh bị thu bảo hiểm trái luật: Bảo hiểm xã hội Việt Nam nói gì?
Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất được tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội để giải quyết chế độ theo quy định của pháp luật đối với nhóm hộ kinh doanh cá thể…
Liên quan đến thông tin phản ánh về các trường hợp chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, nhưng chưa được tính thời gian để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thông tin về hướng giải quyết với những trường hợp này.
NHIỀU TRƯỜNG HỢP CHỦ HỘ KINH DOANH CÁ THỂ CHƯA ĐƯỢC GIẢI QUYẾT CHẾ ĐỘ
Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, thực hiện Nghị định số 01/2003/NĐ-CP, từ năm 2003 các hộ kinh doanh cá thể thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc (người lao động theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên, hợp đồng lao động không xác định thời hạn) lập hồ sơ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gửi cơ quan Bảo hiểm xã hội theo quy định.
Trong đó, nhiều hộ lập danh sách cả chủ hộ, với nhận thức chủ hộ là người trực tiếp làm việc, trực tiếp thực hiện các công việc sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh cá thể như người lao động (nhiều hộ chỉ có chủ hộ làm việc).
Quá trình thực hiện, một số chủ hộ đủ điều kiện đã được giải quyết hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội, bao gồm cả chế độ hưu trí, bảo hiểm xã hội một lần. Tuy nhiên còn nhiều trường hợp là chủ hộ chưa được tính thời gian đóng, chưa được giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội do nhận thức chưa thống nhất về hộ kinh doanh tham gia bảo hiểm xã hội.
Để thống nhất nhận thức thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội đối với hộ kinh doanh cá thể, đảm bảo quyền lợi của người tham gia theo đúng quy định của pháp luật, Bảo hiểm xã hội Việt Nam có các văn bản chỉ đạo Bảo hiểm xã hội các địa phương dừng thu bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ.
Đồng thời, để giải quyết quyền lợi bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ kinh doanh cá thể đã có quá trình đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc với chức danh chủ hộ, đảm bảo an sinh xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã có văn bản báo cáo, đề xuất giải quyết gửi Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội.
Ngày 25/4/2023, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đã có Công văn số 1191/BHXH- TST về việc báo cáo giải trình về đóng bảo hiểm xã hội của hộ kinh doanh cá thể để báo cáo Ban Dân nguyện - Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đề xuất giải quyết đối với chủ hộ kinh doanh cá thể đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhằm đảm bảo quyền lợi cho người tham gia, thụ hưởng chính sách.
TÍNH THỜI GIAN ĐÃ ĐÓNG BẢO HIỂM ĐỂ GIẢI QUYẾT CHẾ ĐỘ
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, việc chủ hộ kinh doanh cá thể đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc xuất phát từ một số nguyên nhân chủ yếu sau: Theo tinh thần của Bộ luật Lao động năm 1994, Nhà nước khuyến khích phát triển kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi hoặc giúp đỡ cho mọi hoạt động tạo ra việc làm hoặc tự tạo việc làm để tạo ra của cải vật chất.
Vì vậy, việc các chủ hộ tự tạo việc làm thời kì này theo định hướng của Nhà nước rất đáng được khích lệ, một trong những điều kiện đó là chủ hộ tự sản xuất kinh doanh phải được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp với tư cách như là một người lao động. Thời gian này chưa có chính sách cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Bên cạnh đó, nhu cầu của người lao động được tham gia đóng, hưởng các chế độ an sinh (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế). Số đông chủ hộ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là người trực tiếp sản xuất kinh doanh, chủ hộ vừa là người sử dụng lao động vừa là người lao động, thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh có được khoản thu nhập, tiền lương.
Như vậy có thể coi là một dạng của hợp đồng lao động tự thỏa thuận, tự ký, nên tham gia đóng, hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế như người lao động. Các chủ hộ kinh doanh cá thể sẽ không đăng ký tham gia cho cả hộ nếu bản thân không được tham gia bảo hiểm xã hội.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhận định, việc thoái thu bảo hiểm xã hội thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ kinh doanh cá thể sẽ rất phức tạp, khó khăn trong thực hiện, do không có sự đồng thuận từ phía người lao động là chủ hộ kinh doanh cá thể. Do đó, quyền lợi của người lao động sẽ bị ảnh hưởng vì đã tham gia bảo hiểm xã hội trong thời gian dài.
Trước thực tế này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất Ban Dân nguyện - Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với chủ trương thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với hộ kinh doanh cá thể, bao gồm cả chủ hộ: tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội để giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật; giao Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam trình Chính phủ ban hành Nghị quyết tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm thất nghiệp (nếu có) đối với chủ hộ kinh doanh cá thể.
Hiện nay, cả nước có hơn 5,1 triệu hộ kinh doanh cá thể, gấp 6 lần số lượng doanh nghiệp. Tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng đang đề xuất mở rộng thêm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các nhóm chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt.
