Hướng tới một tương lai bền vững cho ngành cà phê ở Tây Nguyên

Thông qua các nghiên cứu chuyên sâu và hợp tác quốc tế, Liên minh Tổ chức Đa dạng Sinh học Quốc tế và Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới quốc tế (CIAT) hỗ trợ các hoạt động để ngành sản xuất cà phê trở thành nguồn thu nhập chính của các nông hộ nhỏ tại Việt Nam.

Cách đây gần 30 năm, sản lượng cà phê của Việt Nam hầu như không được công nhận trên bảng thống kê sản lượng cà phê toàn cầu. Đến nay, các quốc gia Đông Nam Á đứng thứ hai thế giới về sản lượng cà phê, giá trị xuất khẩu cà phê đạt 3 triệu đô-la Mỹ, đứng sau Brazil.

Việc tăng trưởng tích cực liên tiếp của ngành cà phê cần nhờ đến sự hợp tác quốc tế giữa nhiều tổ chức, trong đó có Liên minh Tổ chức Đa dạng Sinh học Quốc tế và CIAT, các cơ quan chính phủ, khu vực tư nhân, và các nông hộ nhỏ với mục đích bảo vệ ngành cà phê khỏi một số rủi ro bao gồm khủng hoảng khí hậu, nạn chặt phá rừng, tác động của ngành nông nghiệp với nền kinh tế.

HỢP NHẤT CÁC NỖ LỰC QUỐC GIA VÀ QUỐC TẾ

Stephan Weise, Giám đốc Điều hành Liên minh Khu vực châu Á cho biết: "Liên minh cam kết hợp tác với Chính phủ và chính quyền địa phương, các viện nghiên cứu quốc gia, hội liên hiệp các đối tác và sản xuất quốc tế với mục tiêu tăng khả năng phục hồi của ngành cà phê Việt Nam, đảm bảo sự phát triển của cà phê trong điều kiện được bảo vệ khỏi những đột biến trong tương lai."

Nỗ lực hợp tác giữa Liên minh, nông dân địa phương và chính phủ nhằm giải quyết rủi ro trong ngành cà phê bao gồm giảm phát thải, bảo tồn rừng, chuyển đổi đất trồng, giải pháp tài chính, và nhiều công cụ hỗ trợ ra quyết định khác. Việc này hướng tới mở ra một tương lai bền vững hơn cho ngành cà phê, đồng thời đóng góp vào các cam kết của Chính phủ Việt Nam trong khuôn khổ phát triển toàn cầu.

Chính phủ Việt Nam đã đẩy mạnh mở rộng ngành cà phê và có biện pháp ban hành các quy định mới cũng như khuyến khích nông lâm kết hợp. Hiện nay, Chính phủ đang phối hợp cùng các chuyên gia trong nước và nước ngoài nhằm giúp ngành cà phê thích ứng tốt hơn với các thách thức hiện tại và bảo vệ sinh kế của khoảng 640,000 nông hộ nhỏ, đây chính là động lực cốt lõi của ngành cà phê.

Với sự hỗ trợ của Chương trình hợp tác của Liên hợp quốc về Giảm phát thải từ phá rừng và suy thoái rừng ở các nước đang phát triển (UN-REDD), ứng dụng thí điểm của Terra-i, một hệ thống hình ảnh vệ tinh được phát triển bởi các nhà nghiên cứu của CIAT trong năm 2006, được hoàn thành để giám sát sự thay đổi trong sử dụng đất rừng, cụ thể trong chuyển đổi từ đất rừng sang đất trồng cà phê tại huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng. Hoạt động hợp tác đã đưa đến thỏa thuận nâng cấp áp dụng Terra-i như một công cụ giám sát rừng ở cấp tỉnh và cấp quốc gia. Hiện nay, Ủy ban Nhân dân tỉnh Lâm Đồng đã áp dụng phương pháp Terra-i và mở rộng ứng dụng ra cấp tỉnh.

Tiếp đến, Liên minh Châu Âu đang bắt tay với Liên minh và Chính phủ Việt Nam, cùng với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc, Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, Viện Lâm nghiệp Châu Âu và Sáng kiến Phát triển Bền vững, trong việc ứng dụng công nghệ cao để giám sát thời gian thực tế, nhằm thực hiện ngăn chặn nạn phá rừng trong chuỗi cung ứng cà phê tại tỉnh Lâm Đồng và Đắk Nông.

Các công cụ hỗ trợ ra quyết định cho các dịch vụ khí hậu, bao gồm dự báo khí hậu địa phương, và các công cụ tài chính như các gói bảo hiểm đang được triển khai nhằm giảm thiểu rủi ro khí hậu cho các nông hộ trồng cà phê ở Tây Nguyên.

GIẢM THIỂU RỦI RO KHÍ HẬU DÀI HẠN

Các nông hộ trồng cà phê đang phải đối mặt ngày càng nhiều với các rủi ro về khí hậu như hạn hán kéo dài và lượng mưa ít, điều này có thể phá hủy quá trình ra hoa của cây trồng. Tổ chức Sáng kiến Khí hậu Quốc tế (IKI) có trụ sở tại Đức, Hiệp hội Khí tượng Thế giới và Đại học Nam Queensland ở Úc đang dẫn đầu nghiên cứu về các hệ thống quản lý rủi ro khí hậu, các ứng dụng hiệu quả cao nhất, và các giải pháp bảo hiểm; trong khi Quỹ Khí hậu Bắc Âu đang giải quyết vấn đề về ra quyết định nông nghiệp, khoa học xã hội, và khoa học khí hậu với các đối tác.

Tính khả thi của biện pháp giảm phát thải ở khu vực Tây Nguyên là trọng tâm của các nỗ lực bảo tồn rừng mà Liên minh đang phối hợp thực hiện cùng với Dự án Giảm thiểu Sử dụng đất trồng Thích ứng với Khí hậu (LANDMARC) do Liên minh Châu Âu tài trợ, hướng dẫn bởi Đại học Zurich và Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ tại Zurich.

Trong khi đó, các nhà khoa học về đất đang đánh giá năng suất, sức khỏe của đất và cây trồng nhằm đánh giá kết quả của việc thiếu quản lý đầu vào chất hóa học trong các đồn điền cà phê và hồ tiêu. Được hỗ trợ bởi Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế Úc, các nhà khoa học đang xác định các phương pháp để giảm thiểu thiệt hại về đất do sâu bệnh gây ra trên các đồn điền cà phê.

Một nhà nghiên cứu khoa học về đất của Liên minh, Tiến sĩ Didier Lesueur cho biết: "Các ứng dụng nông nghiệp sinh thái như sử dụng cây che phủ và cây họ đậu như Crotalaria, đã cho thấy các tác động đáng kể trong việc ngăn chặn những loại sâu bệnh", điều này giúp bảo vệ hoạt động canh tác cà phê trong tương lai.

Những nỗ lực chung trên ở khu vực Tây Nguyên đang mở đường cho Việt Nam đạt được các cam kết cấp quốc gia nhất định về giảm thiểu khí thải nhà kính đối với ngành cà phê. Các nỗ lực tiếp tục nâng cao tính bền vững và khả năng phục hồi của ngành cà phê, đồng thời chung tay thực hiện trên phạm vi quốc tế và quốc gia hướng tới giải quyết rủi ro khí hậu và các rủi ro dài hạn khác.

* Thông tin chi tiết:

https://alliancebioversityciat.org/

http://www.cgiar.org