Khí đốt Nga chảy ngày càng chậm, châu Âu như “ngồi trên đống lửa”

Kinh tế Đức chắn chắn sẽ suy thoái nếu nguồn cung khí đốt từ Nga, vốn đang suy giảm, bị cắt đứt hoàn toàn. Về phần mình, Italy đang cân nhắc hỗ trợ tài chính để giúp các công ty làm đầy dự trữ khí đốt, nhằm tránh một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng có thể xảy ra trong mùa đông năm nay.

Theo hãng tin Reuters, các quốc gia trong Liên minh châu Âu (EU) đều đã lên kế hoạch ứng phó với một cuộc khoảng hoảng nguồn cung khí đốt. Những kế hoạch này được vạch ra trong bối cảnh chiến tranh Nga-Ukraine trở thành vấn đề trọng tâm trong cuộc chiến kinh tế giữa Moscow với phương Tây.

"CUỘC TẤN CÔNG KINH TẾ" NHẰM VÀO CHÂU ÂU?

Trước chiến tranh, 40% nhu cầu khí đốt của EU được đáp ứng bởi Nga. Với Đức, tỷ lệ này là 55%. Bởi vậy, sự suy giảm nguồn cung khí đốt Nga đối với châu Âu nói chung và Đức nói riêng sẽ để lại một lỗ hổng lớn, khó lấp đầy, giữa lúc thị trường khí đốt toàn cầu vốn dĩ đã thắt chặt. Mối lo này khiến một số quốc gia trong khu vực tạm hoãn kế hoạch đóng cửa nhà máy phát điện chạy bằng than.

Giá khí đốt ở châu Âu đã tăng cao kỷ lục trong năm nay, khiến áp lực lạm phát càng lớn và làm gia tăng thách thức đối với các nhà hoạch định chính sách đang ra sức bảo vệ nền kinh tế trước “miệng hố” suy thoái.

Hôm thứ Ba tuần trước, BDI - một tổ chức hiệp hội công nghiệp Đức - cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế Đức năm 2022 về 1,5% từ mức 3,5% đưa ra hồi trước chiến tranh Nga-Ukraine. BDI nói rằng nếu nếu bị Nga cắt khí đốt, Đức tất yếu suy thoái.

Khí đốt Nga hiện vẫn đang được bơm tới châu Âu thông qua đường ống đi qua Ukraine, nhưng với lượng ít đi so với trước. Đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 chạy qua biển Baltic - một luồng khí đốt quan trọng đối với Đức - hiện chỉ hoạt động với 40% công suất. Moscow nói rằng các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang cản trở việc sửa chữa đường ống, trong khi châu Âu nói đây chỉ là một cái cớ để cắt giảm lượng khí đốt.

Bộ trưởng Bộ Kinh tế Đức Robert Habeck nói rằng việc giảm cung cấp khí đốt chẳng khác gì một cuộc tấn công kinh tế, cáo buộc đây là một phần trong kế hoạch của Nga nhằm khuấy đảo nỗi sợ hãi ở châu Âu. “Đây là một phương thức mới. Chiến lược này không được phép thành công”, ông Habeck phát biểu.

Dòng khí đốt Nga chảy chậm lại đang cản trở nỗ lực của châu Âu trong việc làm đầy dự trữ khí đốt hiện mới chỉ đạt khoảng 55%. Mục tiêu của EU là đến tháng 10% làm đầy 80% dự trữ khí đốt trên toàn khối và đến tháng 11 đạt 90%. Mức dự trữ khí đốt như vậy sẽ giúp EU vượt qua được mùa đông năm nay nếu nguồn cung bị gián đoạn nghiêm trọng hơn.

Cũng vào hôm thứ Ba tuần trước, Chính phủ Italy công bố các biện pháp ban đầu nằm tăng dự trữ khí đốt, sau khi hãng năng lượng Eni của nước này cho biết dòng chảy khí đốt từ Nga đã giảm liên tục trong hơn 1 tuần.

Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi sinh thái Italy, ông Roberto Cingolani, nói rằng Chính phủ nước này có kế hoạch mua than nếu cần thiết để sử dụng các nhà máy phát điện chạy bằng than nhằm tiết kiệm khí đốt. Ông Cingolani cũng yêu cầu công ty vận hành mạng lưới khí đốt Italy là Snam triển khai các biện pháp nhằm đưa dự trữ khí đốt về mức mục tiêu trong tháng 6 này.

Giá khí đốt tiêu chuẩn tại thị trường châu Âu vào cuối tuần trước dao động quanh ngưỡng 126 Euro, tương đương khoảng 133 USD, mỗi megawatt giờ. Mức giá này thấp hơn đỉnh của năm nay là 335 Euro/MWh, nhưng đã tăng hơn 300% so với cùng kỳ năm ngoái.

KẾ HOẠCH KHẨN CẤP ĐƯỢC KÍCH HOẠT

Ngoài Italy, nhiều nước châu Âu khác, bao gồm Áo, Đan Mạch, Đức và Hà Lan, đã kích hoạt giai đoạn cảnh báo đầu tiên của một kế hoạch gồm 3 giai đoạn nhằm ứng phó với một cuộc khủng hoảng nguồn cung khí đốt.

Cơ quan điều tiết khí đốt của Đức Bundesnetzagentur công bố chi tiết một hệ thống đấu giá mới dự kiến được khởi động trong vài tuần tới đây, nhằm khuyến khích các nhà sản xuất giảm tiêu thụ khí đốt. Chủ tịch cơ quan này, ông Klaus Mueller, đặt câu hỏi với mức độ cung cấp khí đốt như hiện nay, liệu Đức có vượt qua được mùa đông tới hay không. Trước đó, vị quan chức nói còn quá sớm để công bố tình trạng khẩn cấp toàn diện, tức giai đoạn 3 của kế hoạch khủng hoảng.

“Với tình hình như hiện nay, chúng ta đang gặp vấn đề”, ông Mueller nói.

CEO Markus Krebber của công ty phát điện lớn nhất Đức RWE nói rằng châu Âu không còn thời gian để lên kế hoạch. “Làm thế nào để phân bổ lại khí đốt nếu chúng ta bị cắt khí đốt hoàn toàn? Hiện tại chẳng có một kế hoạch nào ở cấp độ toàn châu Âu, vì mỗi quốc gia đều có kế hoạch khẩn cấp của riêng mình”, ông phát biểu.

Giá khí đốt tăng mạnh ở châu Âu đã thu hút khí hoá lỏng (LNG) xuất khẩu từ nhiều nhà cung cấp như Mỹ và vùng Vịnh. Tuy nhiên, châu Âu thiếu cơ sở hạ tầng để thay thế hoàn toàn khí đốt bằng LNG - một mặt hàng vốn dĩ đã trở nên khan hiếm từ trước chiến tranh Nga-Ukraine.

Vì thế, châu Âu đang cố gắng xoay sở để có thêm khí đốt cung cấp bằng đường ống từ các nước như Na Uy hay Azerbaijan, nhưng hầu hết các nhà sản xuất khí đốt đều đã hoạt động hết công suất. Ngay cả Thuỵ Điển, một nước tiêu thụ khí đốt tương đối nhỏ, cũng đã gia nhập các nước đồng minh trong EU kích hoạt giai đoạn 1 của kế hoạch khủng hoảng năng lượng.

Cơ quan năng lượng quốc gia Thuỵ Điển nói rằng nguồn cung khí đốt ở nước này hiện vẫn dồi dào nhưng “thị trường khí đốt đang bị kéo căng và tình hình nguồn cung khí đốt có thể chuyển xấu”.

Thuỵ Điển, quốc gia nơi khí đốt chiếm 3% tổng tiêu thụ năng lượng trong năm 2020, phụ thuộc vào nguồn cung khí đốt qua đường ống từ Đan Mạch – nơi dự trữ khí đốt đang đầy 75%. Đan Mạch cũng đã kích hoạt giai đoạn đầu tiên của kế hoạch khẩn cấp vào hôm thứ Hai tuần trước.