Thông điệp gì của Chủ tịch Fed trong buổi điều trần khiến nhà đầu tư hoảng loạn?

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell ngày 7/3 cảnh báo rằng lãi suất có thể phải tăng lên mức cao hơn so với những gì mà các nhà hoạch định chính sách kỳ vọng trước đó.

Dẫn các số liệu kinh tế từ đầu năm đến nay cho thấy lạm phát đã đảo ngược xu hướng giảm của thời điểm cuối năm 2022, người đứng đầu ngân hàng trung ương Mỹ cảnh báo rằng chính sách tiền tệ thắt chặt hơn trong thời gian tới sẽ khiến nền kinh tế giảm tốc.

“Các số liệu kinh tế mới nhất đều mạnh hơn dự báo, cho thấy mức lãi suất cực đại có thể phải cao hơn so với dự kiến trước đây. Nếu tổng quan dữ liệu cho thấy việc thắt chặt nhanh hơn nữa là cần thiết, chúng tôi sẽ sẵn sàng nâng tốc độ tăng lãi suất”, ông Powell phát biểu trong cuộc điều trần trước Uỷ ban Ngân hàng thuộc Thượng viện Mỹ.

Nhận định này của ông Powell được giới đầu tư và chuyên gia phân tích diễn giải thành hai luận điểm. Thứ nhất, lãi suất cực đại của chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ này sẽ cao hơn so với dự kiến trước đó của giới chức Fed. Và thứ hai, bước nhảy lãi suất của Fed có thể tăng lên nếu số liệu lạm phát tiếp tục nóng lên.

CHỦ TỊCH FED: “CHÚNG TÔI VẪN CÒN NHIỀU VIỆC PHẢI LÀM”

Trong dự báo mới nhất đưa ra hồi tháng 12 năm ngoái, các nhà hoạch định chính sách trong Fed dự báo lãi suất cực đại bình quân sẽ là 5,1%. Sau cuộc điều trần ngày 7/3 của ông Powell, thị trường lãi suất tương lai đặt cược lãi suất cực đại sẽ là 5,5-5,75% - theo dữ liệu từ CME Group. Ông Powell không nói cụ thể ông dự kiến lãi suất sẽ tăng “kịch kim” đến mức nào.

Trước lần xuất hiện này của Chủ tịch Fed, thị trường nhìn chung lạc quan rằng Fed có thể khống chế được lạm phát mà không khiến nền kinh tế rơi vào suy thoái - kịch bản “hạ cánh cứng”. Tuy nhiên, tâm lý nhà đầu tư đã đảo chiều mạnh sau những phát biểu trên của ông Powell, với cổ phiếu và trái phiếu cùng bị bán tháo trong phiên giao dịch ngày thứ Ba. Thị trường cũng tăng mạnh đặt cược vào khả năng Fed nâng lãi suất 0,5 điểm phần trăm trong cuộc họp vào ngày 21-22/3, sau khi bước nhảy lãi suất đã giảm về 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 2.

Số liệu mới nhất cho thấy chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) - thước đo lạm phát được Fed ưa chuộng hơn chỉ số giá tiêu dùng (CPI) - vẫn tăng với tốc độ 5,4% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát dài hạn 2% của Fed và cao hơn một chút so với mức của tháng 12.

Theo lời ông Powell, xu hướng gần đây cho thấy công việc chống lạm phát của Fed còn chưa hoàn tất, dù ông lưu ý rằng một phần trong số liệu lạm phát “nóng” của tháng 1 có thể là sản phẩm của thời tiết ấm áp hơn bình thường.

“Chúng tôi đã đi được một chặng đường dài, và hiệu ứng toàn diện của việc thắt chặt đến thời điểm này vẫn chưa được cảm nhận rõ. Dù vậy, chúng tôi vẫn còn nhiều việc phải làm”, ông nói và nhấn mạnh rằng chặng đường đi đến đích của cuộc chiến chống lạm phát có thể “gập ghềnh”.

Sau buổi điều trần ngày thứ Ba tại Thượng viện, ông Powell sẽ có buổi điều trần tiếp theo trước Uỷ ban Dịch vụ tài chính thuộc Hạ viện Mỹ vào ngày thứ Tư. Đây là cuộc điều trần thường kỳ mỗi năm 2 lần của Chủ tịch Fed về chính sách tiền tệ.

Trong buổi điều trần vừa diễn ra, ông Powell đối mặt với một số sự chỉ trích từ các thượng nghị sỹ đến từ Đảng Dân chủ, những người cho rằng lạm phát cao dai dẳng ở Mỹ hiện nay xuất phát từ lòng tham và hành vi thao túng giá cả của doanh nghiệp. Các nghị sỹ này cũng kêu gọi Fed xem lại việc tăng lãi suất. Thượng nghị sỹ Elizabeth Warren, một người có quan điểm phê bình ông Powell, cáo buộc rằng mục tiêu lạm phát của Fed khiến 2 triệu người mất việc làm.

“Chúng ta đang nói về những biện pháp để kéo lạm phát xuống. Liệu người lao động có tốt lên nếu chúng tôi từ bỏ công việc này khi mà lạm phát vẫn còn ở ngưỡng 5-6%”, ông Powell đáp lời bà nghị sỹ Dân chủ.

KHẢ NĂNG TRỞ LẠI CỦA BƯỚC NHẢY LÃI SUẤT 0,5 ĐIỂM PHẦN TRĂM

Từ khi khởi động chu kỳ thắt chặt vào tháng 3 năm ngoái tới nay, Fed đã có 8 đợt tăng lãi suất, đưa lãi suất quỹ liên bang lên mức 4,5-4,75%. Về mặt lý thuyết, lãi suất này chỉ ảnh hưởng đến các khoản vay qua đêm liên ngân hàng. Trên thực tế, lãi suất quỹ liên bang ảnh hưởng đến nhiều khoản vay tiêu dùng như vay thế chấp nhà, vay mua xe, vay qua thẻ tín dụng.

Những ngày gần đây, một số quan chức Fed, như Chủ tịch Fed chi nhánh Atlanta Raphael Bostic, phát tín hiệu rằng họ nhận thấy việc tăng lãi suất có thể sớm dừng lại. Tuy nhiên, một số vị khác, bao gồm Thống đốc Christopher Waller bày tỏ lo ngại về các dữ liệu lạm phát gần đây và nói chính sách thắt chặt có thể duy trì.

“Lập lại ổn định giá cả có thể đòi hỏi chúng tôi phải duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt trong một khoảng thời gian. Bài học từ lịch sử cho thấy không nên nới lỏng chính sách quá sớm. Chúng tôi sẽ giữ vững lập trường cho tới khi công việc hoàn tất”, ông Powell nói.

Trong cuộc điều trần, ông đề cập đến những tín hiệu tích cực về lạm phát ở một số khu vực trong nền kinh tế như thị trường nhà đất. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng “hầu như không có dấu hiệu giảm lạm phát nào” ở những nhóm hàng hoá và dịch vụ quan trọng khác trong rổ tính lạm phát, ngoài các nhóm nhà ở, thực phẩm và năng lượng.

Đánh giá này được cho là một thay đổi quan trọng so với những gì ông Powell đã nói tại họp báo sau cuộc họp chính sách tiền tệ đầu tháng 2. Khi đó, ông nói quá trình giảm lạm phát trong nền kinh tế đã bắt đầu - nhận định khiến thị trường tài chính hân hoan suốt một thời gian.

Trước cuộc điều trần này của Fed, thị trường đặt cược nhiều hơn vào khả năng Fed tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 3. Tuy nhiên, sau cuộc điều trần, khả năng bước nhảy 0,5 điểm phần trăm được áp dụng trong lần họp sắp tới đã tăng lên mức 69% - theo CME Group.

Ông Powell nhắc lại rằng các quyết định lãi suất sẽ được đưa ra “theo từng cuộc họp” và sẽ tuỳ thuộc vào các dữ liệu kinh tế, thay vì được định sẵn.