Thống đốc BOJ “dọn đường” để Nhật Bản nâng lãi suất lần đầu tiên sau 17 năm

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) Kazuo Ueda tiếp tục có những phát biểu nhằm chuẩn bị cho đợt tăng lãi suất đầu tiên của nước này kể từ năm 2007. Giới phân tích cho rằng những gì mà ông Ueda nói gần đây đã củng cố khả năng BOJ nâng lãi suất vào mùa xuân tới, thậm chí có thể ngay trong tháng 1.

“Một số quyết định có thể được đưa ra ngay cả khi BOJ chưa có được kết quả đầy đủ của cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ”, ông Ueda nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn đài truyền hình quốc gia Nhật Bản NHK phát sóng ngày 27/12.

Phát biểu mới nhất từ ông Ueda - trong một tuần phát tín hiệu bận rộn của BOJ - cho thấy ngân hàng trung ương này ít có khả năng đợi tới tháng 7/2024 mới bắt đầu tăng lãi suất, theo hãng tin Bloomberg. Tháng 7 là thời điểm đã có tương đối đầy đủ dữ liệu về tiền lương từ Rengo - liên đoàn lao động lớn nhất Nhật Bản.

Cũng trong cuộc trả lời phỏng vấn nói trên, ông Ueda nói khả năng có đủ thông tin để BOJ đi tới một quyết định thay đổi chính sách trong cuộc họp tháng 1 là không cao, nhưng ông cũng không loại trừ khả năng đó.

Những đánh giá này của vị Thống đốc có thể củng cố quan điểm hiện nay của giới kinh tế học rằng BOJ sẽ hành động vào tháng 4, sau khi đánh giá số liệu ban đầu về thoả thuận tiền lương hàng năm được đưa ra vào tháng 3 và có được sự xác nhận rằng nền kinh tế đang tiếp tục tăng trưởng thông qua dữ liệu tổng sản phẩm trong nước (GDP) dự kiến công bố vào tháng 2.

“Các công ty lớn sẽ phải đưa ra quyết định tăng lương trước giữa tháng 3, nên những phát biểu ngày hôm qua của ông Ueda cho thấy chúng ta có khả năng cao chứng kiến trạng thái lãi suất âm kết thúc vào tháng 4”, chiến lược gia Ayako Sera của Sumitomo Mitsui Trust Bank nói với Bloomberg.

Không giống như các nền kinh tế phát triển khác, Nhật Bản từ lâu phải tìm cách kích thích lạm phát để thông qua đó kích thích tăng trưởng kinh tế. Trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) phải tăng lãi suất quyết liệt trong gần 2 năm qua để chống lại sự leo thang của giá cả, BOJ vẫn là ngân hàng trung ương cuối cùng trên thế giới còn giữ lãi suất âm để tạo ra một vòng xoáy tăng lương - tăng lạm phát.

Dù vậy, các phát biểu tuần này của ông Ueda, bao gồm bài phát biểu của ông tại một sự kiện của hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản Keidanren hôm thứ Hai cũng cho thấy BOJ đang tiến gần hơn tới một quyết định chấm dứt cuộc thử nghiệm lãi suất âm của các ngân hàng trung ương trên thế giới.

Trong một cuộc khảo sát được Bloomberg tiến hành trong tháng 12 này, có 2/3 số nhà kinh tế học được hỏi dự báo BOJ sẽ tăng lãi suất trước khi kết thúc tháng 4/2024. Một nửa số nhà kinh tế học trong cuộc khảo sát cũng cho rằng khả năng cao nhất việc BOJ nâng lãi suất sẽ diễn ra trong tháng 4. Dữ liệu mới nhất từ thị trường hợp đồng hoán đổi lãi suất qua đêm cho thấy khả năng BOJ hành động vào tháng 1 là dưới 10% và trước cuối tháng 6 khoảng 89%.

Một khả năng khác là BOJ tăng lãi suất vào tháng 3 vì vào thời điểm 1 tuần trước cuộc họp chính sách tiền tệ tháng 3 của BOJ, Rengo sẽ công bố kết quả ban đầu của cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân hàng năm - gọi là “shunto”. Nhưng các nhà kinh tế học nhận định khả năng tăng lãi suất vào tháng 4 là cao hơn vì như thế BOJ sẽ có thêm thời gian để xem xét kết quả ban đầu và các kết quả tiếp theo đó của đàm phán tiền lương.

BOJ cũng sẽ công bố cập nhật dự báo kinh tế hàng quý vào tháng 4 và những dự báo này có thể sẽ là một cơ sở nữa cho việc tăng lãi suất. Kể từ khi trở thành Thống đốc vào tháng 1/2023, ông Ueda đã có sự điều chỉnh nhẹ chính sách tiền tệ tại mỗi cuộc họp mà BOJ cập nhật dự báo kinh tế.

“Sẽ không có thay đổi chính sách trong cuộc họp tháng 1. Ông Ueda sẽ xem xét kết quả shunto cũng như xu hướng tiền lương và tăng trưởng thu nhập trong các cuộc khảo sát lao động và khảo sát hộ gia đình hàng tháng”, chiến lược gia Shoki Omori của Mizuho Securities nhận định.

Năm nay, Rengo công bố 805 tổ chức công đoàn đã giành được mức tăng lương cao kỷ lục 3,8% vào hôm 17/3. Về cuộc đàm phán tiền lương năm 2024, Rengo dự kiến sẽ công bố kết quả đầu tiên vào ngày 15/3. BOJ sẽ công bố quyết định chính sách tiền tệ vào ngày 19/3.

Sau đó, Rengo sẽ cập nhật kết quả đàm phán tiền lương vài lần để phản ánh kết quả tại các doanh nghiệp nhỏ. Thống kê được Rengo công bố vào đầu tháng 4 năm nay bao gồm kết quả từ 1.500 công ty có dưới 300 lao động. Thống kê tương tự sẽ được đưa ra vào ngày 4/4/2024.

Mức tăng trưởng của tiền lương thường giảm xuống trong các thống kê sau, khi kết quả đàm phán tại các doanh nghiệp nhỏ được đưa vào thống kê chung. Con số cuối cùng đưa ra vào tháng 7 năm nay cho thấy mức tăng tiền lương là 3,58%.

Tuyên bố mới nhất của ông Ueda đã thu hút sự chú ý của các nhà kinh tế học dự báo BOJ tăng lãi suất vào tháng 1 - những người chiếm thiểu số. “Niềm tin của tôi về việc BOJ chấm dứt lãi suất âm vào tháng 1 đã giảm đi một chút”, nhà kinh tế trưởng Kohei Okazaki của Nomura Securities phát biểu.