Trung Quốc phong tỏa nhiều thành phố lớn vì Covid, ngành nào của Việt Nam chịu tác động?

Trung Quốc đang trải qua đợt bùng phát dịch Covid-19 tồi tệ nhất kể từ khi thực hiện chiến lược “zero Covid”, các ca nhiễm liên tục gia tăng khiến quốc gia này phải thực hiện nhiều biện pháp phong tỏa, cách ly nghiêm ngặt. Trong đó có nhiều tỉnh/thành phố giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế của Trung Quốc. Điều này đe dọa làm gián đoạn sản xuất và thương mại tại nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới cũng như đối với toàn cầu.

2 THÁNG 2022 NHẬP SIÊU 10,5 TỶ USD TỪ TRUNG QUỐC

Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, khả năng kiểm soát dịch bệnh tại Trung Quốc đang trở thành vấn đề rất được quan tâm lúc này.

Theo số liệu mới nhất từ AFP, 2 khu vực có số ca mắc Covid đáng lo ngại nhất là tỉnh Quảng Đông và tỉnh Cát Lâm. Đây là 2 địa phương có 02 thành phố lớn là: Thâm Quyến (thành phố cảng quan trọng thứ 2 sau Thượng Hải) và Trường Xuân (thủ phủ tỉnh Cát Lâm – trung tâm công nghiệp phía Đông Bắc) – đây đều là những trung tâm sản xuất của nhiều Công ty đa quốc gia hàng đầu thế giới trên các lĩnh vực. Mặt khác thành phố cảng Thanh Đảo (thuộc tỉnh Sơn Đông – một hải cảng quan trọng) cũng đã áp dụng các biện pháp hạn chế đi lại không cần thiết.

Tại Thâm Quyến các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là máy móc và tiêu dùng điện tử (chiếm 85% tổng giá trị xuất khẩu 2021). Thâm Quyến cũng là nơi đặt nhiều nhà máy sản xuất của các công ty như Foxxcon (đơn vị sản xuất cho Apple), Tencent, Huawei, BYD (hãng sản xuất xe điện của Trung Quốc)… Nếu Thâm Quyến bị phong tỏa nghiêm ngặt sẽ tác động ngay đến chuỗi cung ứng toàn cầu đặc biệt là những sản phẩm công nghệ.

Chiến lược “Zero Covid” đã giúp nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng trong khi các nền kinh tế khác trên thế giới bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là nền kinh tế công nghiệp phần lớn không bị ảnh hưởng bên cạnh con số tăng trưởng kỷ lục về xuất khẩu, tuy nhiên trong thời gian tới nếu các biện pháp mới áp dụng không hiệu quả khiến tốc độ bùng phát dịch mạnh mẽ hơn, các nhà máy, cơ sở sản xuất phải đóng cửa thì không chỉ nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng chậm lại mà còn tác động không nhỏ đến toàn bộ nền kinh tế thế giới – giai đoạn nhạy cảm khi chiến sự giữa Nga và Ukraine vẫn chưa kết thúc.

Đối với Việt Nam, Trung Quốc hiện tại là thị trường nhập khẩu lớn nhất, đồng thời là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam với kim ngạch xuất nhập khẩu trong năm 2021 đạt 166 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 24,81% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta.

Các mặt hàng nhập khẩu chính từ Trung Quốc bao gồm Máy móc, thiệt bị, dụng cụ, phụ tùng khác; Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện. Ngoài ra một số ngành khác chiếm tỷ trọng nhỏ hơn có thể kể đến như: sản phẩm liên quan đến ngành dệt may, Sắt thép, Hóa chất, Phân bón,…

Các mặt hàng xuất khẩu chính sang Trung Quốc bao gồm Điện thoại các loại và linh kiện; Máy vi tính và linh kiện. Một số ngành khác chiếm tỷ trọng thấp hơn gồm có: nguyên liệu đầu vào và các sản phẩm dệt may, Sắt thép các loại, Thủy hải sản, các sản phẩm hóa chất…

Số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê cũng cho thấy, tính chung 2 tháng đầu năm 2022, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 109,62 tỷ USD, tăng 14,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 11,7%; nhập khẩu tăng 16,7%.

Về thị trường nhập khẩu hàng hóa 2 tháng đầu năm 2022, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 18,3 tỷ USD. Trung Quốc cũng là thị trường nhập siêu lớn nhất của Việt Nam với 10,5 tỷ USD, tăng 39,4% so với cùng kỳ năm trước; nhập siêu từ Hàn Quốc 6,4 tỷ USD, tăng 23,3%; nhập siêu từ ASEAN 2 tỷ USD, tăng 7%.

Do đó, việc Trung Quốc thực hiện phong tỏa các thành phố lớn sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc, hay cụ thể hơn là các ngành xuất nhập khẩu của nước ta.

NGÀNH NÀO CHỊU TÁC ĐỘNG?

Đánh giá chi tiết hơn về ảnh hưởng của tình trạng phong toả tại Trung quốc tới các ngành nghề Việt Nam, theo Chứng khoán BSC, chiến dịch Zero Covid tại Trung Quốc có thể tác động tiêu cực đến nhóm thuỷ sản và cảng biển.

Việc Trung Quốc tiến hành phong tỏa một số thành phố lớn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đối với ngành thủy sản tại Việt Nam do nhu cầu tiêu thụ thủy sản giảm đột ngột . Sản lượng thủy sản tiêu thụ qua kênh nhà hàng, trường học, khách sạn chiếm khoảng 50 - 60% tổng sản lượng tiêu thụ; do đó, khi các kênh này đóng cửa sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu cá tra và tôm từ Việt Nam. 

Ngoài ra, việc Trung Quốc phong tỏa một số thành phố lớn, các trung tâm sản xuất, thương mại… sẽ làm hạn chế hoạt động giao thương giữa hai nước, từ đó làm sụt giảm sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống Cảng Việt Nam. Tác động sẽ tiêu cực hơn đối với nhóm doanh nghiệp Cảng miền Bắc vì tỷ trọng lớn sản lượng thông qua Cảng là phục vụ các tuyến từ/đến các cảng trung chuyến Trung Quốc thay vì phục vụ hàng hóa đi Mỹ, Châu Âu như ở miền Nam. Vì thế, các doanh nghiệp như GMD, VSC, PHP sẽ là các đơn vị chịu ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp.

Đối với dệt may, việc Trung Quốc tiến hành phong tỏa sẽ có ảnh hưởng đan xen đối với ngành này tại Việt Nam. Đối với ảnh hưởng tiêu cực, trong trường hợp mở rộng phong tỏa toàn bộ tỉnh Quảng Đông, quy trình sản xuất dệt may tại Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực khi nguồn cung nguyên liệu đầu vào bị đứt gãy. Song BSC cũng kỳ vọng một số đơn hàng dệt may sẽ dịch chuyển sang các nước lân cận (trong đó có Việt Nam), tiếp tục xu hưởng dịch chuyển đơn hàng từ Trung Quốc sang các quốc gia có chi phí thấp hơn.

Đối với nhóm thép, chiến dịch "Zero Covid" tại Trung Quốc có thể tác động đến ngành thép trong ngắn hạn nhưng không lớn.

Số liệu từ Tổng cục Hải Quan cho thấy, trong năm 2021, Việt Nam xuất khẩu 1,66 tỷ USD thép vào Trung Quốc, chủ yếu là phôi thép và thép xây dựng. Trong ngắn hạn, ảnh hưởng hạn chế do các nhà máy tại Trung Quốc vẫn sản xuất, nhưng tồn kho tại đây sẽ gia tăng, khiến nhu cầu nhập khẩu thép giảm. Các doanh nghiệp bị ảnh hưởng chủ yếu là các doanh nghiệp xuất khẩu phôi thép và thép xây dựng, nhưng tác động đối với từng doanh nghiệp không lớn do đa dạng thị trường xuất khẩu.

Lâu dài, giá thép có thể giảm do nhu cầu tiêu thụ tại Trung Quốc chậm lại. Dư địa tăng thị phần có nhưng tương đối hạn chế. Kể từ khi Trung Quốc quyết định cắt giảm công suất tại các nhà máy công nghệ lạc hậu và do ảnh hưởng của dịch bệnh, nhu cầu nhập khẩu thép tăng mạnh để bù đắp lượng thiếu hụt. Trung Quốc hầu như tập trung xuất khẩu các sản phẩm thép có giá trị gia tăng cao, dùng trong công nghiệp sản xuất ô tô, thiết bị gia dụng. Ở phân khúc này, lượng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam không lớn.

Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu thép sẽ tiếp tục được hưởng lợi nhờ việc cắt giảm công suất của Trung Quốc nhiều hơn ảnh hưởng của việc lockdown lần này.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của đợt phong tỏa lần này có thể chỉ trong ngắn hạn (Reuters dự báo đỉnh dịch sẽ đến trong tháng 4 này), và nhu cầu tiêu thụ thép của Trung Quốc sẽ cao trong năm nay do Chính phủ Trung Quốc khuyến khích đầu tư cơ sở hạ tầng, và tuyên bố sẽ hỗ trợ thị trường bất động sản nước này. Do đó, BSC vẫn giữ quan điểm lạc quan về triển vọng xuất khẩu thép sang Trung Quốc trong năm nay.

Hai ngành khác phân bón và hoá chất, BSC có quan điểm trung lập. Trung Quốc vẫn duy trì chính sách hạn chế xuất khẩu phân bón, điều này sẽ khiến tình trạng thiếu hụt nguồn cung các loại phân bón đặc biệt là Kali và DAP nghiêm trọng thêm, và đẩy giá các loại phân bón tiếp tục duy trì ở mức cao.

Tại thị trường Việt Nam, hiện một số loại phân bón sản xuất trong nước cũng đang tăng giá mạnh. Nhiều khả năng Chính phủ sẽ đưa ra những biện pháp tạm dừng xuất khẩu, để ưu tiên cho hoạt động sản xuất trong nước và giúp bình ổn giá.

BSC đánh giá, giá phân bón tiếp tục duy trì ở mức cao sẽ là yếu tố tích cực với ngành phân bón, tuy nhiên dư địa tăng trưởng đối với các cổ phiếu ngành phân bón là không nhiều, do mức nền cao của năm ngoái, và các chính sách về hạn chế xuất khẩu có thể được đưa ra trong thời gian tới.

Với nhóm hoá chất, trong ngắn hạn, việc Trung Quốc phong tỏa các thành phố (tỉnh Thâm Quyến, tỉnh Cát Lâm và huyện Đông Quan - Quảng Đông) sẽ ảnh hưởng tiêu cực nhiều hơn đối với nhu cầu các sản phẩm Hóa chất do các thành phố bị phong tỏa - đặc biệt là Thâm Quyến - là thành phố lớn trong việc sản xuất hàng hóa điện tử.

Trong khi đó, nguồn cung hóa chất lại tập trung tại các tỉnh Thành Đô, Vân Nam hiện chưa có kế hoạch phong tỏa. Do đó, trong ngắn hạn, BSC cho rằng giá các sản phẩm Hóa chất tại Trung Quốc có khả năng sẽ bị ảnh hưởng, từ đó, ảnh hưởng đến giá hóa chất trên thế giới.

Ngược lại, ngành Vận tải biển Việt Nam lại nhận được tín hiệu tích cực. Trung Quốc chiếm vai trò quan trọng trong giao thương, thương mại quốc tế, là quốc gia xuất khẩu lớn nhất và nhập khẩu lớn thứ 2 toàn thế giới. Vì thế, việc các hoạt động sản xuất bị hạn chế và công suất hoạt động hệ thống Cảng Trung Quốc giảm sẽ dẫn tới việc kéo dài sự đứt gãy của chuỗi logistics toàn cầu. Tình trạng tắc nghẽn hệ thống cảng và thời gian chờ cập bến kéo dài sẽ dẫn tới việc gia tăng cước phí vận tải toàn cầu, từ đó tác động tích cực đến nhóm doanh nghiệp Vận tải biển Việt Nam